Pagpaniid sa Kalibotan

Navaho nga Bibliya

Ang unang kompletong Bibliya nga nahubad sa Navaho napatik karong bag-o. Ang ulohan niini, “Diyin God Bizaad,” nagkahulogang “Ang Balaang Diyos, Iyang Pulong.” Ang Navaho mao ang unang mga nitibo sa Tinipong Bansa ug mao ang kinadak-ang Indian nga tribo sa nasod. Ang paghubad sa King James Version nganha sa Navaho mihatag ug pila ka talagsaong suliran sa pinulongan. Pananglitan, si Marta mao ba ang magulang o manghod nga babaye ni Maria? (Lucas 10:38) Adunay pulong alang sa matag usa diha sa Navaho. Ang grupong naghubad mihukom nga siya mao ang magulang nga igsoong babaye tungod kay siya ang nagbuhat sa tanang trabaho. “Ang labing sayong mga bahin mao ang bahin sa mga karnero ug mga nating karnero,” matud ni Faith Hill, usa sa mga maghuhubad. “Ang katawhang Navaho nasayod sa tanan bahin sa mga karnero.” Sumala sa The New York Times nga taho, ang mga tigpamaba sa Navaho midayeg sa hubad ingong usa ka panalangin “sa pagpadayon sa pagbatog pagtuo sa Dakong Espiritu” ug aron ang pinulongan dili mawala. Pipila na lamang niadtong misugod sa proyekto 40 anyos nga miagi ang buhi pa.

Usa sa Usa ka Minuto

Ang mga aborsiyon sa Italya mahitabo sa proporsiyong halos usa matag minuto, nagtaho ang The Times sa London. Sa kapin sa 400,000 ka aborsiyon nga gihimo kada tuig, duolag katunga gihimo sa dili legal nga paagi. Ang mga awtoridad sa gobyerno nagpahayag uban ang kahadlok nga ang kinadak-ang grupo nga nagbaton sa mga aborsiyon maoy minyong mga babaye nga nag-edad ug 25 ngadto sa 34 nga may duha ka anak. “Usa ka talagsaong kalainan sa ubang kanasoran sa Uropa diin ang aborsiyon kasagarang nalangkit sa dili minyo,” matud sa The Times.

Pag-atiman sa Ahat nga mga Bata

Sulod sa siyam ka bulan ang usa ka bata giatiman sa kainit ug kahayahay sa tagoangkan sa iyang inahan diin kini nagapahimulos sa kasegurohan. Inigkahimugso sa usa ka bata nga ahat ug mabulag sa lawas sa inahan niini, ang katulinon sa pagtubo niini tingali mokunhod ug dako. Sa pagseguro sa normal nga tinuboan alang sa maong mga bata, ang usa ka ospital sa mga bata sa Argentina nakaugmad ug bag-ong paagi. Inigbiya sa mga bata sa incubator nga pag-atiman, ang mga nars (ug mga inahan kon sila makahimo) magdala kanila diha sa gidesinyo sa linaing mga apron. Kini motugot nga ang mga bata madapat duol sa mga tiyan sa mga nars, samtang ang mga nars mohimo sa ilang buluhaton. “Kini mao ang pinakaduol nga paagi sa pagbalik sa bata sa tagoangkan,” matud ni Dr. Marta Airala, usa ka pediatrisyan nga karon nagagamit sa samang teknik sa Albion Community Hospital sa Michigan. Ang maong kangaroo nga mga bata, sumala sa pagtawag kanila, gikatahong modako dayon ug maayo kaayog kahimtang.

Mga Turista Nangahadlok

Ang nagapadayong hulga sa mga atake sa terorista nagapahinabo nga daghang turista nagaduhaduha bahin sa ilang mga plano sa bakasyon. Ang mga Amerikano, ang tumong sa bag-ong mga hulga, maoy mabinantayon ilabina. “Kapin sa usa ka milyong Amerikano ang nagkanselar na sa mga plano sa pagduaw sa Uropa sa 1986, tapos sa sunodsunod nga panulis ug mga atake sa terorista sa miaging tuig,” mitaho ang U.S.News & World Report. “Ang mga reserba sa tiket ngadto sa mga destinasyon sa Mediteranyo—ilabina ang Ehipto, Italya ug Gresya—mius-os abot ug 60 porsiento.” Bisan ang beteranong mga biyahedor nasakpan sa nagtubong kaylap nga kahadlok ug kabalaka samtang ang mga hitabo—mga pamomba, mga pagpusil, ug mga panulis—midaghan. Ang mga ahente sa biyahe gihangyo sa pag-usab sa mga biyahe aron likayan ang mga tugpahanan diin ang mga atake nahitabo o pag-usab sa mga eskedyul ngadto sa mga nasod nga giisip nga walay terorista. Bisan tuod ang Tungang Sidlakan giisip nga dapit sa kasamok, ‘ang mga bisita wala mahadlok nga moduaw” sa Israel, nagpahayag ang U.S.News & World Report. “Ang talagsaong 1.4 milyong tawo miduaw sa nasod sa 1985.”

Dili Dawaton

Ang mga bisitang buot ug mga bisa sa pagsulod sa Saudi Arabia kinahanglang motaganag medikal nga report nga nagapamatuod nga walay mga ilhanan sa AIDS sa ilang dugo. Ang kinahanglanon gipatuman sa sinugdan sa tuig, “tapos sa pagdiskobre sa duha ka kaso sa AIDS nianang nasora,” matud sa Amerikanhong Parade Magazine. “Sa duha ka kaso, ang mga biktima giabonohan ug dugo nga gikan sa T.B.”

Hangyo Alang sa Walay-Dugong Operasyon

“Ang ‘walay-dugong operasyon’ nga programa nga gidesinyo alang sa mga Saksi ni Jehova tingali makadanig mas daghang pasyente nga nahadlok nga matakdan sa acquired immune deficiency syndrome pinaagi sa mga abono sa dugo,” matud sa The Phoenix Gazette. “Bisan tuod ang relihiyosong grupo mao ang nagpalihok sa ideya, ang mga administrador sa ospital nagaingong adunay nagauswag nga hangyo taliwala sa tanang pasyente alang nianang matanga sa operasyon.” Ang mga abono sa dugo dugay nang gidumilian sa mga Saksi ni Jehova tungod sa gibase-sa-Bibliya nga mga pagtuo. Hinuon, ang kahadlok nga matakdan sa AIDS mao ang hinungdang gihatag sa kadaghanang dili-Saksing mga pasyente. Maayo na lamang alang kanila, ang mga doktor nga nagtahod sa baroganan sa mga Saksi nakaugmad sa kapuling mga paagi. “Pinaagi sa pagpadako sa among pagkamahunahunaon bahin sa pagkawala sa dugo, kini nakahimog kalainan sa paagi sa among pag-isip sa operasyon,” matud ni Dr. Richard Wright, medikal nga direktor sa programa. “Ang among mga teknik nahimong mas maayo, ug kami mas mabinantayon lamang.”

Gibiyaang Walay mga Magbalantay

Duolag 80,000 Romano Katolikong mga pari ang mibiya sa pagkapari sukad 1965. Un-kuwarto sa 200,000 ka parokya sa tibuok kalibotan karon walay kaugalingong mga pari ug ginaalagaran sa mga pari gikan sa laing dapit, 1,200 ang ginaalagaran sa mga sakop, ug 1,100 ang yanong ‘walay magbalantay,’ nagtaho ang Kruispunt (Crossroads), usa ka Olandes Romano Katolikong magasin. Unsay kahimtang sa umaabot? “Kon palandongon sa usa nga ang aberids nga edad sa mga pari maoy mga 55 sa pagkakaron, kining kahimtanga mahimong daotan sa haduol nga umaabot,” matud sa Kruispunt.

Ang Makadungog nga Bayingbaying

Nadiskobrehan sa mga siyentipiko nga ang bayingbaying, nga sa nangagi gituohang bungol, makadungog sa aktuwal. Sa unsang paagi? Pinaagi sa talagsaong usa ka “dalunggan” nga anaa sa tiyan sa insekto. Sa normal, ang mga insektong makadungog may duha ka dalungan, nagtaho ang magasing Science, nga nagahatag kanila sa labing maayong bentaha sa “pagbatog impormasyon bahin sa direksiyon” sa tinubdan sa usa ka tingog. Pinaagi sa usa ka “dalunggan,” ang bayingbaying dili makahubad sa ultrasonic nga tingog nga madungog niini ngadto sa impormasyon bahin sa direksiyon. Bisan pa niana, ang mga eksperimento nagapadayag nga ang “dalunggan” sa bayingbaying makasikop sa mga signal sa tingog nga ipagawas sa kuwaknit, usa ka manunukob, nga tungod niana ang bayingbaying mohimog “kalit ug dramatikanhong pagbulag” sa normal nga dalan sa paglupad. Gitawag sa mga tigdukiduki ang usag-dalunggan nga bayingbaying “mga higanteng usa rag dalunggan.”

Kausaban sa Kuwarta sa T.B.

Ang gobyerno sa Tinipong Bansa mihukom bahin sa duha ka kausabang himoon sa papel de bangko niini—ang unang dagkong kausaban sukad 1929. Ang usa ka bag-ong bahin nagalangkit sa ginatawag sa Departamento sa Tesoreriya nga “hilo sa seguridad” nga itagik nganha sa papel. Ginama sa polyester, kini magsubli sa inskripsiyong “USA,” nga sundan sa bili diha sa mga pulong alang sa mga kuwartang ubos sa $20 ug sa mga numero alang sa mga kuwartang $20 ug labaw pa. Ang inskripsiyon makita kon tan-awon pinaagi sa gipasa nga kahayag, sama sa adlaw o suga, pero dili mabasa sa ibanaag nga kahayag sa mga tigkopyang makina. Ang laing kausaban mao ang pagdugang sa mga pulong “United States of America” palibot sa letrato diha sa letrang gagmay kaayo nga dili makuha sa mga tigkopyang makina. Nganong may kausaban? Tungod sa kahadlok nga ang bagong kaliwatan sa tigkopyang mga makina, nga makahimog dekalidad nga mga kopyang dekolor, basin makatental sa pagsundog sa kuwarta. Hangtod ang daang mga papel de bangko paretirohon na, samtang sila madaan na, ang daan ug bag-ong mga papel de bangko mahimong legal ug magalungtad nga dungan. Ang pagkanahibalo sa publiko sa kausaban, nga motultol sa pagsusi sa mga papel de bangko, gidahom usab nga magkunhod sa purohang ang daang mga kuwarta sundogon. Ang bag-ong mga kuwarta masirkular na sa duolag tuig.

Bililhong Ehersisyo

Buot ba nimong mabuhig dugay? Pag-ehersisyo, matud sa mga tigdukiduki. Sumala sa usa ka tahong gipatik diha sa The New England Journal of Medicine, ang mga hamtong nga regular nagahimo sa kasarangang lawasnong ehersisyo, sama sa pagsakag hagdan, paglakaw, ug mga dula nga mout-ot ug 2,000 o labaw pang calories sa usa ka semana, makapauswag ug dako sa ilang gitason sa kinabuhi. Ang dugay nga pagtuon sa mga 17,000 ka lalaki, ang tanan graduwado sa Harvard, nagpakitang ang lawasnong kalihokan makapugong sa pinanunod nga kiling sa sayong pagkamatay, ingon man sa makapatayng mga epekto sa alta presyon ug pagtabako. Kada semana, kinahanglan ang pakusog 20-milya (32 km) nga paglakaw, o ang katumbas niana, sa pag-ut-ot ug 2,000 calories.