Ang Usag-Dalunggan nga Bayingbaying
Daghang siglo kanhi, ang Gregong mga kasugiran nagbatbat sa makahahadlok nga mga Cyclope, usag-mata nga mga higante nga nagpuyo sa usa ka halayong yuta. Kining depektosong mga amamaliw naglungtad lamang sa malamboong handurawan sa mga tawo.
Apan, ang mga siyentipiko karong bag-o wala damhang nakakaplag ug panon sa usag-dalunggang mga linalang—nga sila wala gayod matago. Kana sila mao ang maampoong mga bayingbaying.
Nganong ang sekreto sa bayingbaying karon lamang nasayran? Ang mga siyentipiko dugay nang nagtuo nga ang bayingbaying bungol, sanglit kini dili motingog o mosanong sa tingog sama sa ubang mga insekto. Sa paghimo niana nga mas makalilibog, ang dalunggan sa bayingbaying wala diha sa ulo, diin dahomon nimo nga kana anaa dinha. Ang magasing Natural History misaysay nga ang dalunggan maoy “lalom nga hiwa, mga usa ka milimetro sa gitas-on,” sa ilalom sa lawas sa bayingbaying.
Dili ba lisod ang pagbaton ug usa lamang ka dalunggan diha nianang dili-naandang dapit? Aw, kitang mga tawo naggamit sa atong duha ka dalunggan sa pagtino kon diin nagagikan ang usa ka tingog. Ang bayingbaying lagmit makadungog ra nga wala ang maong katakos. Ang pandungog niini gidesinyo sa pagpasidaan niini sa makapameligro-sa-kinabuhing mga kahimtang. Ang bayingbaying nagbaton ug natukod-daang sonar nga tigpaniktik.
Ang dalunggan sa bayingbaying makabati sa ultrasonic nga mga tingog, ilabina ang mga tingog nga gihimo sa mga kabog samtang mangitag mga insekto sama sa bayingbaying. Ang Natural History nagtaho nga nakapaniid ang mga siyentipiko sa tuling paglikay sa bayingbaying sa dihang nagsingabot ang usa ka kabog, tungod sa hait ultrasonic nga pandungog sa bayingbaying. Apan sa unsang paagi makaeskapo ang bayingbaying sa kabog, nga makalupad tulo o upat ka beses nga mas tulin kay sa tukbonon niini?
Sa pagkabati sa bayingbaying sa ultrasonic nga senyal sa kapeligrohan—kasagaran sa dihang ang kabog anaa sa gilay-ong mga napulo ka metros—sa tipik sa segundo, ang bayingbaying mopatidlom pagsalom. Kalagmitan, kini naghimo niini pinaagi sa tinuyong pag-urong, usa ka depensibong paagi nga susama nianang gigamit sa modernong mga piloto sa bombardero. Ngani, ang Natural History mikomento nga ang bayingbaying “naghatag ug abanteng leksiyon sa mga estratehiya sa pakigbugno sa kahanginan.”
Sa unsang paagi ang bayingbaying nakakat-on ug ‘abanteng estratehiya sa pakigbugno sa kahanginan’? Kinsay nagdesinyo sa ultrasonic nga kasangkapan niini sa pandungog? Segurado, ang makataronganong tubag mao ang gitagana sa patriarkang si Job: “Kinsa taliwala kanilang tanan ang wala mahibalo nga ang kamot ni Jehova mismo ang nagbuhat niini?”—Job 12:9.