“Kanser—Akong Ginapukgo Kini”
SI Rose Marie maoy malipayon kaayo, dili-maulawong taga-Texas nga diha sa panuigong saisentahon. Una niyang hidiskobrehang siya may tumor niadtong 1964, sa maomaong panahon sa pag-undang sa iyang regla. Dinhi iyang gisugid ang iyang makapadasig nga estorya:
Sa una kong himatikdang ako may bugon sa akong suso, ako nabalaka kon unsa kaha kadto. Busa ako gidala sa akong bana ngadto sa ospital aron magpasusi. Kadto ang makahadlok nga bahin—ang paglingkod ug pagpaabot sa hukom. Sa dihang ako sa kataposan gisultihang basin ako may kanser sa suso, ako mahinumdom nga akong gibati nga daw may mitindak sa akong tiyan. Unya nagsugod ang yugto sa pagkadili-makahukom—unsay among himoon? Giawhag sa pila ka doktor ang operasyon, ug gisugyot sa uban ang kapuling pagtambal. Giunsa namo paghukom?
Ang akong bana nakigsulti sa usa ka higalang doktor si kinsa miingon nga bisan tuod ang kadaghanang bugon sa suso maoy benign, may posibilidad nga kana malignant. Busa ang kapilian mao, kami ba mamahala ug langanon ang operasyon o amo ba dayong ipakuha ang daotang bugon? Gihukom namong duha nga mosugot ako sa operasyon. Ang bugon gikuha ug gipahayag nga dili malignant. Ako nahupayan.
Niadtong 1965 akong nadiskobrehan ang laing bugon diha sa samang suso. Kadto usa ka kakulian apan dili kapildihan. Ako nagpaopera na usab, ug kadtong bugona benign usab. Sa masambingayon, akong gipugngan ang akong gininhawa kay ang tanan maayo sulod sa duha ka tuig. Dayon, sa 1967, mitungha ang ikatulong bugon sa samang suso. Gimando sa mga doktor ang mabinantayong biopsy ug gipadayag nila ang malignant nga bugon. Ang suso kinahanglang kuhaon. Busa, usa ka bulan sa ulahi akong nabatonan ang “simpleng” mastectomy.
Milabay ang walo ka tuig nga walay dugang suliran. Misugod ako sa pagbati nga akong napukgo ang kanser. Apan niadtong 1975 akong nadiskobrehan ang bugon sa pikas nakong suso. Tungod sa akong miaging kasaysayan, gipalabi sa mga doktor ang mastectomy sa maong suso. Sa pagsegurong dili mokaylap ang kanser, ila usab gimando ang serye sa radyasyon nga mga pagtambal. Pagaangkonon ko nga kadtong palakawa nakapalisang kanako. Ngano man kadto?
Sa matag panahon, kinahanglang ako maghulat uban sa ubang tawo nga nagpatambal usab sa radyasyon. Ang ilang mga nawong ug mga lawas gimarkahan sa pulang mga diyobos ingong mga target sa radyasyon nga pusil. Kadto makapagil-as nga talan-awon. Dayon kinahanglang ako mosulod niadtong espesyal nga kuwarto sa radyasyon sa akong kaugalingon. Kadtong tanan daw makahahadlok kaayo tungod kay ako nasayod nga diha kadtong dili-makitang puwersa nga mopatay sa akong tisyu, ang malignant ug ang maayo sa samang panahon. Bisan pa niana, akong nabatonan ang 30 ka radyasyon nga pagtambal sa lakaw sa mga 15 ka semana. Sukad niadto, gikinahanglan lamang nako ang duha ka gagmayng operasyon kasamtangan alang sa benign nga mga tumor sa akong bukobuko ug ulo.
Kalig-on nga Mabuhi
Ako mapasalamaton gayod nga ako buhi pa 22 anyos tapos sa pagpatim-aw sa akong unang tumor. Unsay nakatabang kanako sa pagsagubang niining tanang kalisdanan? Una sa tanan, ang akong mapaluyohong bana. Iyang gihimo ang mga kahikayan sa pagkuyog kanako ngadto sa ospital sa matag panahon, apil kadtong alang sa tanang radyasyon nga pagtambal. Akong gibati nga gikinahanglan gayod nimong paluyohan ka sa suod nga higala o paryente inig-adto sa ospital. Apan kinahanglan siya lig-on, positibong tawo, dili sentimentalista. Ako daling mohilak, ug dili ko kinahanglan ang tawong modasig kanako sa maong bahin.
Akong nakaplagan usab nga ang akong mga doktor dakong tabang. Bulahan kaayo kaming nakabaton kang Dr. James Thompson, usa sa labing maayo niadto. Siya makapadasig ug kinaiya bisan pag didto sulod sa lawak sa operasyon. Siya prangka usab bahin sa akong kondisyon, nga walay pagkamapintas ug pagbinagis.
Nakatuon ako nga dili maghunahuna sa akong kahimtang. Akong gipuno sa kanunay ang akong hunahuna ug akong kinabuhi sa mga interes ug mga kalihokan. Gusto kong mobasa, apan ang mga estorya kinahanglang may malipayong mga tema. Dili ko gustong maghunahuna sa makahahadlok nga mga ulohan. Ug ako dili makaantos sa mga estorya bahin sa ospital diha sa TV!
Unsay nakatabang kanako dihang ako nagsakit? Usa sa mga butang akong gipabilhan mao ang tanang tarhetang nanghinaot sa maayong lawas ug mga sulat. Nakapadasig kaayo ang pagkasayod nga daghan ang naghunahuna kanako. Kon ikaw magsakit, dili nimo kanunay gustong modawat ug bisita, apan ang ilang mga tarheta mapasalamatan kaayo. Hinuon, kon moabot ang mga bisita, akong gipabilhan kadtong makapalig-on ug positibo sa ilang mga komento. Walay buot mahibalo nga ang usa ka paryente namatay sa kanser tulo ka tuig nga miagi! Busa ang pagkasensitibo sa mga pagbati pabilhan kon ang mga bisita moabot sa pagduaw sa masakiton.
Siyempre, ingong usa sa mga Saksi ni Jehova, ang akong pagtuo nakapalig-on kaayo nako. Sa sukod nga posible, ako nagmapuliki kanunay sa Kristohanong ministeryo. Ang pagsangyaw ug pagtudlo sa paglaom sa Bibliya sa bag-ong sistema sa Diyos ug ang pagkabanhaw nakatabang sa pagpalalom sa akong kaugalingong pagtuo. Karon, sa 1986, ako malipayon nga ako buhi gihapon ug makaarang sa pagpuno sa akong kinabuhi sa buluhaton sa pag-alagad kang Jehova.—Tinampo.
Ang pag-uswag sa terapiya sa kanser sa katuigang bag-o pa nakapaarang sa pila ka pasyente sa pagbaton sa simple lamang nga lumpectomy o pagkuha sa bugon. Bisan pa niana, ang pagpili sa tambal nagadepende sa daghang butang.—Ed.