Mga Batan-on Nangutana. . .

Sa Unsang Paagi Akong Makaplagan ang Kalipay Ingong Bugtong nga Anak?

“DILI ko gusto niana. Dili ko gusto niana,” misinggit ang 16-anyos, si Sue Ann. Apan si Al, nga manghod ug duha ka tuig, miingon: “Nakagusto ako sa akong pakahimong bugtong nga anak.”

Siyempre, ang duha, adunay ilang mga katarongan. Apan posible bang gipadako lang ni Sue Ann ang mga disbentaha, samtang mga bentaha ang nakita ni Al? Unsay imong paglantaw—ilabina kon bugtong kang anak—niining kahimtanga? Sama ba ang imong pagbati kang Sue Ann o kang Al? O tingali sama ug diyutay sa duha?

Sabta Kon Ngano

Ang pamilya nga usa ra ang anak dili mao ang sukdanan sa kalibotan. Apan ang gikusgon sa mga pagpanganak sa ubang mga nasod, ilabina sa Norte Amerika ug sa Uropa, dako kaayong pag-us-os nga ang pagkahimong bugtong anak mao ang kahimtang sa milyonmilyong mga bata karon nga nangatawo. Ug sa Tsina, diin sukad sa 1979 naghimog makusog nga programa sa pagpugong sa pagpanganak, gibanabanang may 35 ka milyong mga pamilya nga usa ray anak. Samtang nalisdan sa pagdawat ang ubang mga bata niining situwasyona, si Elke, usa ka batan-ong babaye nga nagdako ingong bugtong nga anak, miingon nga ang pagkahibalo kon ngano nakatabang kaniya. “Nakasabot ako sa mga katarongan sa akong mga ginikanan,” siya miingon, “ug nagtuo akong importante kini kon buot magmalipayon ug magmatagbawon ang bugtong nga anak.”

Tingali nalangkit ang sosyal, panglawas, o ang personal nga katarongan. O tingali may kalabotan kini sa panalapi. Nasayod ka ba, pananglitan, nga sa Gran Britanya o sa Tinipong Bansa ang gasto sa pagpadako ug bata hangtod sa pagkahingkod moabot ug kapin sa $100,000? Ipilopilo kini sa duha, tulo, o upat, ug imong masabtan kon nganong moingon ang ubang mga ginikanan nga ang ‘usa igo na.’

Bisan unsa pay katarongan, ang bugtong nga anak walay angay kabalak-an bahin sa iyang umaabot. Usa ka pagtuon nga gipatik sa 1954 sa mga edukador nga si Cutts ug Moseley mipadayag nga ang bugtong nga anak dili lahi sa uban. Ug dili pa dugay, si Dr. Alice Loomer, nga misulat diha sa Parents’ Magazine, miingon nga bisag naapektohan siya sa iyang pagkahimong bugtong nga anak, ang “labing importante kay sa kamatuoran sa ‘pagkabugtong’ mao ang paagi sa pagpaangay sa tanang mga kahimtang sa kinabuhi sa batan-on aron mahimo siyang tagsaong tawo.”

Sa matin-aw dili ka makausab sa imong kahimtang, busa ang sekreto sa kalipay anaa sa pagpahimulos sa mga bentaha sa pagkahimong bugtong nga anak, ug dili lang tagdon ang mga disbentaha. Ug mas maayo pa, sulayi ang pagpahimulos gikan niadtong mga disbentaha. Sa unsang paagi?

Himoa ang mga Negatibo nga mga Positibo

PAGKAWALAY KAUBAN: Ang pagkawalay kaubang mga igsoong lalaki ug mga igsoong babaye makatudlo kanimo nga lahi ang tagsatagsa ka indibiduwal ug nga kinahanglang magtuon ka sa pagtahod sa hunahuna sa uban. Kini makatabang usab kanimo diha sa tunghaan, nga mas makapasayon sa imong pagpaangay sa ubang mga bata. Apan kon walay kauban sa balay, nan magmainandamon sa pagpangita niini sa laing dapit. Kay kon dili magmamingawon ka. Mahimo kang hilomon ug tingali tig-inusara. Kini ang kinahanglang likayan, kay ang maalamong hari sa karaan mipasidaan: “Kadtong nagalain sa iyang kaugalingon nagapangita sa iyang kaugalingong hakog nga tinguha; ug mosupak sa tanang praktikal nga kaalam.”—Proverbio 18:1.

Busa, makapili kag imong kaugalingong “mga igsoong lalaki” ug “mga igsoong babaye,” siyempre, sumala sa pag-uyon sa imong ginikanan. Nakita kini ni Al nga tinuod nga bentaha, nga nag-ingon: “Gitan-aw ko ang tanan nakong mga higala nga may salawayong mga igsoong lalaki ug babaye ug silang tanan nagdinumtanay sa usag usa ug kanunayng mag-away. Pagkagubot.” Siyempre, dili kini ang situwasyon sa tanang mga pamilya, apan sa kasagaran kini igo nang mahimong malig-ong katarongan.

Tungod kay diyutay ray tawo sa balay, daghan kag panahon sa pagtuon, sa pagpalandong, o sa pagpauswag sa pipila ka katakos. Daghan sa bugtong nga mga anak nakabuntog sa mga pagbati sa kamingaw o sa kawalay kauban pinaagi sa pagkahimong himasa. Busa may katarongan nga gilantaw ang bugtong nga anak nga utokan, nga lagmit daling makakat-on ug daghang bokabularyo, nga manghawod sa akademikong paagi.

SOBRA NGA PAGTAGAD: “Sanglit bugtong nga anak nakuha ko ang bug-os nga pagtagad sa akong mga ginikanan,” miingon si Thomas, ug iyang giisip kini nga bentaha. Siyempre, ang sobrang pagtagad sa ginikanan mahimong disbentaha, nga makapadako sa ulo sa bata, nga mopahimo kaniyang garagaraon. O mahimo siyang daogdaogan. Apan sa positibo nga bahin, kon imong gibati nga diyutay ra kaayog panahon ang imong mga ginikanan kanimo—sama sa ubang mga bata—hunahunaa kon unsa pa kalisod kon ipaambit pa nimo kini sa imong mga igsoong lalaki ug babaye. Sa pagkatinuod, ang bug-os nga pagtagad sa imong mga ginikanan makatabang kanimo nga mohamtong ug dali, huruhay uban sa mga hingkod, ug makaestorya nga katupong sa mga edaran.

SOSYAL NGA MGA KALANGKITAN: Ang usa sa katarongan sa pagmahay ni Sue Ann sa pagkahimong bugtong nga anak mao kini: “Kon mag-inusara ka, wala kay koneksiyon. . . . Malisod nga makakitag ka-deyt. Mapugos ka sa pagkuyog kauban sa trato sa imong labing suod nga higala, o unsa man galing. . . . Nangandoy ako ug igsoong lalaki. Magulang nga mga lalaki.” Apan, maalamon ka kon maghulat ka hangtod nga may igo ka nang pangedaron sa pagminyo sa dili pa makigdeyt. Ug kon gusto ka lang ug higala, hinumdomi nga ang sosyal nga mga konekisyon mahimo pinaagi sa mga higala. Sa laing bahin, dili daotan ang pagkawalay sosyal nga mga kontak sa mga sakop sa kaatbang nga sekso sa panahon sa dali nga maimpluwensiyahang mga tuig sa pagkatin-edyer. Gani sa karong nabuang sa kalingawan, nasobrahan sa sekso nga kalibotan, kini maoy usa ka panalipod.

Palandonga ang Uban

Ingong bugtong nga anak, tingali mouyon ka kang Jay, kinsa miingon: “Maayo kini kay walay mohulam sa akong besti, sa awto ug ubang butang.” Maayo tingali, apan sa ulahi mohatag ug dakong kalipay kon makakat-on ka sa pagpaambit, bisag dili nimo kinahanglan. Tinuod, wala kay igsoong mga lalaki ug babaye nga imong paambitan, apan tingali may mga ig-agaw ka o ubang mga paryente. Labing seguro, may mga higala ka. Ug unsa may daotan sa pagpaambit sa imong mga ginikanan?

Gipabilhan ni Peter ang panahong gigugol sa iyang ginikanan sa pagtudlo kaniya sa pagtrabaho uban sa iyang mga kamot: “Daghan akog nahimong mga gasa, sa tanang klase sa butang, bisan unsa nga akong mahunahunaan,” siya miingon, “ug kini nakatudlo kanako nga makahatag kag kalipay sa uban ug busa nagahimo sa imong kaugalingon nga labing malipayon sa tanan.” Oo, ang panultihon “adunay dakong kalipay sa paghatag kay sa pagdawat” kinahanglang pamatud-an pa nga bakak.—Buhat 20:35.

Ugmara nga makakita ka sa panginahanglan sa uban. Makatanyag ka bag makadasig nga pulong? Makatabang ka ba sa usa nga nanginahanglag materyal? Masugo ka ba sa mga dili-makalakaw ug sa mga tigulang? Kon usa ikaw sa mga Saksi ni Jehova, makapaambit ka ba sa kahibalo sa Bibliya sa uban o sa pagtabang sa isigka-Kristohanon nga makatambong sa mga tigom o sa pakigbahin sa Kristohanong pagsangyaw?

Sunda ang Positibong mga Pananglitan

Ang Bibliya naghisgot sa usa ka batan-on nga “bugtong nga anak.” Nahibalo ka ba kon kinsa siya? Paklia ang Maghuhukom kapitulo 11, bersikulo 29 ngadto sa 40, ug basaha ang bahin sa anak nga babaye ni Jepte.

Dayag nga dili mamingawon ang anak nga babaye ni Jepte, sanglit nag-ingon ang Bibliya nga siya adunay “kaubang mga babaye.” Ug sa matin-aw, dili siya pinasagdan o garagaraon nga bata. Dihang gihangyo sa pagsunod sa mga kinahanglanon sa panaad sa iyang amahan, andam siya sa pagbutang pag-una sa intereses sa Diyos kay sa iyang natural nga mga tinguha sama sa pagminyo ug sa pagkahimong inahan. Gisunod sa daghang mga batan-on karon ang iyang panig-ingnan.

Tagda pananglitan, si Thorsten, nga karon nag-alagad ingong bug-os panahong ministro sa sangang opisina sa Watch Tower Society. Siya miingon: “Kon may mga igsoong lalaki ug mga igsoong babaye pa ako, dili unta ako magkaproblema. Sa laing bahin, wala ko unta maeksperyensiyahi ang malipayong mga oras nga akong nagugol sa akong mga libro, ug tingali dili unta makapalambo sa lalom nga apresasyon sa kamatuoran, sa panag-igsoonay, ug sa ministeryo nga akong nabatonan karon. Usahay gusto kong mag-inusara. Apan dili ako mamingawon tungod kay nakakat-on ako sa paghimo sa akong kaugalingon nga okupado. Dili na ako bugtong nga anak—labing menos dili sa bug-os.”

Ikaw, usab, sama sa anak nga babaye ni Jepte ug sama kang Thorsten, makakaplag kalipay ingong bugtong nga anak.

[Letrato sa panid 17]

Mangandoy usahay ako ug igsoong babaye; apan may mga bentaha gihapon ako