Pangidlap sa Sarisaring Kolor

AKO usa ka Uropanhon diha sa una kong pagduaw sa California. Sa unang buntag sa Indian Wells, ako migawas ngadto sa sulaw nga adlaw sa desyerto. Namuskad ang kabulakan sa patyo. Samtang ako nagbarog didto, sa kalit nakadungog akog kusog nga yagongyong nga sa akong hunahuna ang usa ka dakong insekto misupot sa pag-agi kanako.

Sa pila ka gutlo diha na usab ang tingog ug ang yagongyong. Abi kog kadto usa ka matang sa dako kaayong buyog sa California nga nagpasidaan kanako nga magpalayo sa dalan niini sa paglupad. Ako nanawag sa akong tagbalay, “Unsa ba kadtong mihadyong nga miagi nako?” “Ay, usa lang kadto ka hummingbird. Ginatos kana sila dinhi.”

Usa lang ka hummingbird! Kadto nakapukaw sa akong mga sentido—ania ang usa ka linalang nga hidunggan ko apan wala pa sukad makita. Ako nagbantay pag-ayo ug sa kalit nakit-an nako kining gamitoy, nagyagongyong nga katingalahan nga nagpaatbang sa usa ka bulak. Kining gamitoyng langgam, nga naglupad, mikabad nga balikbalik sa pagtunlob sa hataas nga sungo niini sa bililhong duga sa bulak nga mao ang tinubdan sa bililhong kusog niini.

Ako nagbarog didto nga nahibulong samtang ang nagpangidlap nga sarisaring kolor milupadlupad sa ibabaw ug dayon milupad pasibog! Hapit dili ko kapugngan ang akong kahinam. Kay naggikan sa amihanang mga klima sa Uropa, ako wala pa sukad makakita sa maong anindot kaayong langgam. Kadto nahisamag pagtan-aw sa pagkahitabo sa usa ka milagro. Ang sihagong mga balhibo nagpagawas sa mga kolor nga lisod mabatbat—mga pula, mga purpura, ug mga berde uban ang daw metal nga kasinaw. Tungod sa katahom niadto akong gitawag ang akong asawa ug gipatan-aw sa maong talagsaong linalang.

Ako wala na makapugong. Ako mikuha sa akong kamera ug misugod sa pagpangitag mga anggulo ug kahayag aron makakuhag maayog aksiyon nga hulagway. Sa eskina sa patyo may usa ka artipisyal nga bahoganan sa dagway sa pula-kampanag-pormang bulak. Diha sa sulod ang ginamag-tawong nektar o duga sa bulak—lasaw nga solusyon sa kalamay. Sanglit ang kahayag kulang sa maong eskina, akong gihangyo ang akong asawa sa pagkupot sa bahoganan sa distansiya sa bukton didto sa gawas sa init. Samtang siya mibarog nga walay lihok, ang langgam sa kadugayan mikabad paingon kaniya ug misugod sa paglupad nga balikbalik, nga nagpatagbaw sa likidong solusyon. Samtang kini nagmasaligon sa maong bag-ong dapit, kadto misusi pa sa dalunggan sa akong asawa—namasin nga may nektar didto!

Kaming duha nahibulong ug nahinam sa pagkakita sa aktuwal ug pagkadungog sa hummingbird sa unang panahon sa among kinabuhi. Ako nakahunahuna, ‘Talagsaong pagtulon-an! Bisan diin kita sa kalibotan, angay dili nato ipakawaybili ang bisan unsa sa kaugalingon tang mga kahibulongang linalang! Ug ang akong higala miingon, “Usa lang ka hummingbird”!

Hummingbird Batok Helicopter

Samtang gipanid-an ko ang mga kalaki niadto, ako nakahunahuna nga ang kinaduolang nadesinyo sa tawo sama sa hummingbird mao ang helicopter. Bisan pa niana, daw unsa kini ka barot nga himan kon itandi!

Sukad niadtong adlawa lima ka tuig kanhi, ako naikag sa katahom ug desinyo sa hummingbird. Ug daghan ang akong nadiskobrehan bahin niining gagmitoyng linalang nga may talagsaong desinyo ug kusog. Pananglitan, sumala sa librong Hummingbirds: Their Life and Behavior, adunay “mga 338 ka espisye ug 116 genera sa pamilyang Trochilidae, ang labing gagmayng mga langgam sa kalibotan.” Ngani, ang pila gagmay kaayo nga ang ilang timbang ubos pa kay sa Britanikong penny o U.S. cent ug sama rag gidak-on sa buyog. Ang kinadak-an maoy duolag bayente sentimetros sa gitas-on.

Sa pagbalik sa pagtandi niana sa helicopter—akong gisusi ang Sikorsky Aircraft sa pagsusi pila ka pagbiyo matag minuto ang mahimo sa ulisi samtang nagalupad ang helicopter. Ang tubag maoy tali sa 200 ug 300 ka pagbiyo matag minuto. Ug ang hummingbird? Samtang naglupadlupad sa ibabaw, ang pila kanila makahimo sa pagkapakapa sa pako sa 78 ka beses matag segundo o 4,680 ka pagkapakapa matag minuto!

Daghan Kaayo nga Makat-onan

Ang pipila sa mga ngalang gihatag niini sa ubang pinulongan mapahayagon kaayo. Ang mga Portuges nagatawag niining beija flor, nga nagpasabot “tighalok sa bulak.” Ang mga Katsila nagatawag niining chupaflor, nga nagpasabot “tigsuyop sa bulak.” Sa Italyano kini colibrì, ug kini nailhan usab nga uccello mosca, ang “langaw nga langgam,” tungod sa pagkagamay niini.

Nakakita ka na bag hummingbird sa inyong bahin sa kalibotan? Gawas kon ikaw nagapuyo sa Kasadpang Hemispera, dili ka makabaton sa maong pribilehiyo. Ang maabot niini maoy gikan sa Alaska latas sa kinadak-ang bahin sa Tinipong Bansa, tabok sa Mexico ug sa Caribbean, ug ngadto sa Amerika del Sur. Apan bisan kon ikaw nakakita niana o wala, mahanduraw nimo ang akong kahinam sa pagkakita ug pagkabati sa una kong hummingbird.

Sa tanang bahin sa yuta adunay katingalahang mga linalang nga nindot ug desinyo ug matahom. Bisan kadtong tingali atong isipong maot nagapadayag gihapon sa kahibulongang desinyo. Apan, ang pagkahibalo kanilang tanan ug pagsabot kanila dako kaayong trabaho alang sa hamubo kaayong kinabuhi. Ang pagkahibalo lamang sa tanan bahin sa mga hummingbird dangtag katuigan nga pagtuon ug pagpaniid. Ug ngani, ang pipila nagaingon nga ang kinabuhing walay kataposan makapuol—bisan pag may daghan kaayong pagatun-an!

Ako gipahinumdoman sa karaang balaknong mga pulong, nga gisulat sa sinugdan sa Hebreohanon: “Pagkadaghan ang imong mga buhat, Oh Jehova! Silang tanan imong gibuhat sa kaalam. Ang yuta napuno sa imong mga buhat.” (Salmo 104:24) Dili katingad-ang sa dihang ang salmista namulong sa maong mga linalang ingong “ang mga langgam sa langit,” siya natandog sa pagdugang: “Oh Jehova nga among Ginoo, pagkahalangdon ang imong ngalan sa tibuok yuta!”—Salmo 8:8, 9.

[Mga Letrato sa panid 16, 17]

Kon itandi sa katahom ug desinyo sa hummingbird, ang helicopter maoy barot nga himan

[Tinubdan]

Letrato ni G. C. Kelley

Kini ang bugtong langgam nga makalupad pasibog

[Tinubdan]

Ang pila may timbang nga sama sa penny

[Tinubdan]

Letrato ni G. C. Kelley

D. Biggins/U.S. Fish & Wildlife Service

[Letrato sa panid 18]

Ang pila ka hummingbird may kapakapa sa pako nga 78 ka beses matag segundo, samtang ang ulisi sa helicopter mobiyo lamang 4 o 5 ka beses sa usa ka segundo

[Tinubdan]

Letrato ni G. C. Kelley

[Tinubdan sa Letrato sa panid 15]

Letrato ni G. C. Kelley