SIDS—Pagsubay sa mga Simtoma ug sa mga Hinungdan

“Ang sudden infant death syndrome (SIDS) maoy hinungdan sa mga 2 ka kamatayon sa matag 1000 ka buhi nga pagpanganak sa Tinipong Bansa, nga miresultag 7500 ngadto sa 10,000 ka kamatayon sa usa ka tuig.”—“The New England Journal of Medicine,” Abril 30, 1987.

KARON na lamang mga katuigan nga nahibaloan ang SIDS ingong kahubitan sa hinungdan sa kamatayon. Sa nangaging mga kaliwatan kining matanga sa kamatayon natabonan uban sa ubang mga kaihapan alang sa daghang mga hinungdan sa kaylap nga kamatayon sa bata. Giwala karon sa kauswagan sa medikal nga siyensiya ang daghan kaayong hinungdan niadto sa kamatayon sa bata nga tungod niana nangibabaw karon ang SIDS—busa gilakip sa World Health Organization ang kategoriya sa “Sudden infant death” diha sa International Classification of Diseases sa dili pa dugayng 1979. Apan, ang ubang mga espesyalista sa medisina nagtuo nga ilang masubay ang mga pananglitan sa gitawag nato karong SIDS balik pa sa panahon sa Bibliya!

Mokutlo sila sa kaso sa duha ka babaye nga miatubang ni Haring Solomon, ang matag usa nangangkon nga mao ang inahan sa buhi nga bata inay sa usa nga namatay tungod kay “nadat-ogan siya” sa inahan. (1 Hari 3:16-27) Ang patologong si Bernard Knight misulat: “Ang pagkanadat-ogan mao ang gituohang hinungdan sa kamatayon sa bata sa kuna [crib] sa panahong dili pa dugay.” Apan, usa ka butang nga nakapaduhaduha niini mao nga ang Bibliya nag-asoy ug kaso maylabot sa SIDS—ang bata namatay dihang nag-edad pa lamang ug tulo ka adlaw, “nga sa ingon bata pa kaayong maapektohan sa sudden infant death syndrome,” sumala kang Knight.

Samtang tinuod nga ang ubang mga bata nangamatay tungod kay aksidenteng natuok sa natulog nga inahan, tinuod usab nga ang hinungdan sa kadaghanan niining kasoha sa nangaging mga siglo mao kanang gitawag karong sudden infant death syndrome o kalit nga pagkamatay sa bata.

Ang Misteryo sa SIDS

Problema sa kalibotan ang SIDS. Kini gibanabana, pananglitan, nga gikan sa 1,000 ngadto sa 2,000 ka bata ang nangamatay kada tuig diha sa Britanya ubos sa kahubitan sa SIDS. Ang aberids diha sa ugmad nga mga nasod maoy mga usa ka bata sa matag 500. Binase sa gibanabanang pag-uswag sa populasyon sa kalibotan nga 83 milyones sa usa ka tuig, kana naghawas labing menos ug 166,000 ka kamatayon sa matag tuig. Apan nagpasabot usab kana ug milyonmilyong nabalakang mga ginikanan nga nagahambin ug tagong kahadlok. Si Phyllis, usa ka inahan sa New York nga anaa sa iyang sayong panuigong 30, miingon: “Sa matag higayong patulogon ko ang akong anak, mag-ampo ako nga siya makamata pag-usab.”

Ang SIDS padayong nakahatag kalibog sa mga tigdukiduki sa medisina ug sa mga patologo. Gihisgotan sa usa ka artikulo sa magasing Pediatrics ang SIDS bahin sa kaluha. Katloan ug duha ka kaso ang gisusi, ug “walay hinungdan sa kamatayon ang nasusihan bisan pa sa kompletong mga pagtuki sa patayng lawas.” Ang laing napulo ka kaso sa SIDS diha sa mga kaluha ang gisusi sa mga klinika sa unibersidad sa Antwerp, Paris, ug Rouen. Ang nakaplagan? “Wala gihapon matukii ang hinungdan sa SIDS tapos sa kompletong awtopsiya.” Ang misteryosong hinungdan, o mga hinungdan, nagpadayon.

Apan, sumala sa gipakita sa laing taho, diha sa 11 gikan sa 42 ka parisan nga gitandi, “ang umaabot sa biktima sa SIDS maoy kapin sa 300 g nga mas gaan kay sa iyang buhi nga mga igsoon.” Ang konklusyon mao nga ang kalainan lamang sa mga bata nga nabiktima sa SIDS gikan sa dili apektadong mga bata mao ang “ubos sa kasarangang timbang ug gitas-on dihang natawo, nakaagig cyanosis [paglagom nga panit ug mucous membranes nga gipahinabo tungod sa kakulang ug oksihino sa dugo] o pangluspad sa panahon sa pagkatulog, ug balikbalik nga grabeng pagsingot magabii.”

Sa ilang taho diha sa 16 ka kaso sa SIDS sa Inglaterra, usa ka grupo sa mga doktor miingon: “Sagad mahitabo ang SIDS tali sa 1 ug 6 ka bulang edad diin ang kadaghanan maoy 2 ngadto sa 4 ka bulan . . . Ang ubang mga butang nga gitaho sa miagi nga nalangkit sa SIDS mao ang pagtabako sa inahan sa panahon sa pagsabak, bata pang nanganak ang inahan, dili-minyong kahimtang, dakong pamilya, [ug] ubos ug kahimtang sa katilingban.” Sila midugang: “Gitaho usab ang SIDS nga masubsob nga mahitabo sa mga batang lalaki ug mas kaylap sa mga bulan sa tinghunlak ug sa tingtugnaw.” Apan, mipasidaan si Bernard Knight: “Kinahanglang ipasiugda nga ang kalit nga pagkamatay sa bata—mohampak—sa tanang pamilya, bisan unsay pay posisyon diha sa katilingban.”

Ang mga Patologo Naningkamot sa Pagbadbad sa Misteryo

Kon mamatay ang bata nga walay dayag nga hinungdan, ang mediko legal manawag ug patologo aron sa pagsusi sa lawas ug sa paghimog awtopsiya. Ang katarongan niini mao ang pagtuki sa eksaktong hinungdan sa kamatayon ug gamiton kining impormasyona aron mapugngan ang umaabot nga mga kaso. Unsay nakaplagan sa mga patologo sa kadaghanan niining mga kasoha?

Sa daghan nang mga tuig nagkalainlaing mga pagsubay ang gisunod. Sa usa ka higayon gipasangil ang hinungdan sa SIDS sa pagkatuok sa mga unlan, sapot sa pagkatulog, ug sa posisyon. Apan gisalikway kadto dihang napamatud-an nga ang mga bata sa normal maningkamot sa paglingkawas gikan sa posisyon sa pagkatuok. Ug ang mga sapot sa pangkatulog sihag nga igo sa pagginhawa. Dayon gituohan nga ang pagpasuso pinaagi sa botelya ug ang paggamit sa gatas sa kabaw ang hinungdan. Apan nangamatay usab sa SIDS ang mga batang ginapasuso sa inahan. Sa dugayng panahon, ang apnea, ang temporaryo o kompletong paghunong sa pagginhawa, ang gipasanginlan. Karon bug-os kanang gibiyaan ingong pangunang hinungdan.

Sa mga katuigang milabay ang ubang mga patologo “nagtuo nga ang impeksiyon sa respiratoryo mao ang hinungdan sa kamatayon . . . Bisan pag mao kanay gituohan sa katibuk-an [sa 1983] nga ang impeksiyon mao ang nakapukaw inay nga mao ang hinungdan, walay duhaduha nga usa ka gamayng panghubag sa mga agianan sa hangin ang nalangkit sa dakong proporsiyon sa naapektohan sa SIDS.”—Sudden Death in Infancy.

Si Propesor Knight mihatag konklusyon nga “daw dayag karong panahona nga walay usa ka hinungdan nga nagapahinabo sa kamatayon sa kuna” apan nga “dunay daghang butang nga natingob diha sa usa ka bata sa usa ka higayon nga maoy hinungdan sa kamatayon. Nahibalo kami sa ubang mga butang apan dili ang tanan.” Busa, ang buluhaton sa pagdukiduki nagapadayon samtang ginapangita ang dugang pang mga timailhan. Apan, sa panahong dili pa dugay, usa ka bag-ong diskoberiya ang nahimo.

Pagbag-o sa Hemoglobin—Hinungdan kun Simtoma?

Kining diskoberiyaha gitaho diha sa The New England Journal of Medicine sa Abril 30, 1987. Kini nag-ingon: “Ang dugayng pagtaas sa gidaghanon sa fetal hemoglobin (hemoglobin F) sa bata nga naapektohan sa SIDS maoy timaan sa kakulang sa paghatod ug oksihino ngadto sa sensitibong mga dapit sa tisyu.”a Gipakita sa taho nga sa pagkatawo sa bata, normal nga ilisan ang fetal hemoglobin ug hemoglobin A nga ginapatungha sa lawas sa bata—busa duna siyay kaugalingong oksihino nga nagadalag hemoglobin. Diha sa mga biktima sa SIDS, ang dakong proporsiyon sa mga biktima dunay hataas nga gidaghanon sa fetal hemoglobin nga kulag oksihino kay sa normal nga sukod. Busa, unsay konklusyon ang naabot sa mga doktor?

“Ang among interpretasyon niining nakaplagan mao nga ang mga batang naapektohan sa SIDS mailhan tungod sa dakong pagkalangan sa pagkambiyo sa hemoglobin F ngadto sa hemoglobin A—usa ka katingad-anan nga nagapakitang dunay dugay nang naglungtad nga problema.” Nganong mahitabo man kini? “Ang hinungdan sa abnormal nga pagpabilin sa hemoglobin F dili-matino.”

Bisag wala nila kini isipa ingong hinungdan sa SIDS, ilang giisip kining mapuslanong timaan sa pagpili sa mga bata nga posibleng maapektohan sa SIDS, “ilabina kadtong lapas na sa 50 ka semana human sa edad sa pagsamkon.”

Ang mga doktor nga nagsugod niining maong pagtuon miingon nga ang “mga pagtuon bahin sa SIDS nagsugyot nga nalangkit ang gaan nga timbang dihang natawo, wala pa sa panahong pagkatawo, dili-maayong kaugmaran sa pagtubo, ug pagpanabako sa inahan samtang nagsabak.”

Kining ulahing punto takos nga komentohan. Si Dr. Bernard Knight, sa University of Wales, Cardiff, misulat: “Dakong kalabotan ang pagtabako sa SIDS ang nakita, apan malisod nga masayran kon direkta ba kining nalangkit o nalangkit lamang sa mga sosyal nga mga butang.” Apan, mikutlo siyag mga kaihapan nga madayganon kaayo. Diha sa usa ka surbi sa 50,000 ka bata sa siyudad sa Cardiff, ang gidaghanon sa naapektohan sa SIDS sa mga inahan nga nakapanabako ug mihunong sa pagpanabako maoy 1.18 matag 1,000 ka buhi nga gipanganak. Apan bahin sa mga inahan nga nanabako ug kapin sa 20 ka sigarilyo sa usa ka adlaw, ang numero miambak ngadto sa 5.62 matag 1,000 ka buhing batang gipanganak—lima ka pilong pag-uswag!

Ang ubang mga inahan nangutana: “Unsay ikasulti bahin sa pagpasuso sa inahan? Makahatag ba kanag dugang panalipod batok sa SIDS?” Si Dr. Bergman, ilado sa Tinipong Bansa sa natad sa pagdukiduki sa SIDS, miingon: “Nagatuo ako pagpasuso sa inahan ug sa akong hunahuna mas maayo kini tungod sa daghang katarongan; apan wala ako magtuo nga angay sultihan ang mga tawo nga namatyan ug mga masuso sa kuna nga buhi pa unta ang ilang mga bata kon nagpasuso pa sila.”

Tungod sa gipahayag na sa nag-una, may mahimo ba ang mga ginikanan sa pagwala sa hulga sa SIDS? Mapugngan ba kini?

[Mga footnote]

[Kahon sa panid 6]

Gidudahan ang mga Ginikanan

Ang misteryo nga naglibot sa mga kamatayon sa SIDS nakapahinabo usahay ug walay kapuslanang kasakit ug pag-antos sa mga ginikanan. Sa unsang paagi? Tungod kay ang mga tagagawas, lakip usahay sa mga polis ug sa mga membro sa medikal nga propesyon, nag-isip sa kamatayon nga katahapan kaayo, ilabina kon dungang mahitabo kini diha sa mga kaluha. Ug sumala sa usa ka surbi nga nagtuki ug kapin sa 47,000 ka mga paghimugso sa Cardiff, Wales, tali sa 1965 ug 1977 dihay lima ka pilong pag-uswag sa posibilidad nga maapektohan sa SIDS ang mga kaluha. Si Dr. John E. Smialek, nagsulat sa basahon sa medisina nga Pediatrics, mitaho ug duha ka tagsaong mga kaso nga nahitabo sa lima ka tuig nga kal-ang diha sa Wayne County, Missouri, ug sa Detriot, Michigan, T.B.A.

Siya miingon: “Ang pag-anunsiyo sa mga kamatayon sa unang parisan sa mga kaluha mihatag ug atmospera sa dakong katahap diha sa mga ginikanan . . . sa mga sakop sa komunidad sa medisina ug sa ubang ordinaryong mga tawo nga walay kalibotan nga adunay naglungtad nga katingalahang [SIDS].” Masabtan kini dihang atong hinumdoman nga nakadawat ug dakong publisidad ang SIDS sukad lamang sa 1975, dihang mihatag ang kagamhanan sa T. B. ug mga programa sa paghatag impormasyon ug tambag bahin sa maong ulohan. Dihang nahitabo ang samang kaso sa SIDS diha sa kaluha sa Detroit lima ka tuig sa ulahi, wala na kaayoy nagduda. Ang mga propesyonal ug ang publiko naedukar na.

Apan, bisan karong panahona, dihang daghan na ang impormasyong nahibaloan bahin sa maong ulohan, si Dr. Smialek miadmiter: “Bisag ang SIDS karon kaylap nang ginadawat ingong kondisyon nga niini walay gahom ang mga ginikanan sa pagtagna o sa pagsumpo, ang hitabo sa dungang pagkamatay sa mga batang kaluha maoy usa ka katingalahan nga nakapukaw gihapon ug kalibog ug katahap.”

Apan nganong ang mga kaluha mas daling maapektohan sa SIDS? Ang Patologong si Bernard Knight mitubag: “Sa kasagaran natawo sila nga wala sa panahon ug sagad ubos sa normal ang timbang dihang natawo. Kinahanglang igugol nila ang unang bahin sa ilang mga kinabuhi diha sa linaing mga gamit sa mga ospital sa maternity. . . . Kining tanang mga butanga nakahatag kanilag dakong posibilidad nga maapektohan sa kalit nga kamatayon sa bata.”

[Letrato sa panid 4]

“Walay usa ka hinungdan nga nagapahinabo sa kamatayon sa bata sa kuna.”—Propesor Knight

[Letrato sa panid 7]

“Ang hitabo sa dungang pagkamatay sa mga batang kaluha maoy usa ka katingad-anan nga nakapukaw gihapog kalibog ug katahap”