Dinagmalang mga Asawa—Usa ka Sekretong Pagtan-aw

ANG pagpanagmal sa asawa maoy usa ka makapakurat komung hitabo. Ang magasing Psychology Today mireport nga “usa sa 10 ka babaye ang seryosong atakehon (sumbagon, patiran, paakon o grabe pa) sa iyang bana sa paglawig sa iyang kaminyoon.” Sa usa ka tuig nga milabay ang magasing Family Relations mipaila nga ang proporsiyon sa problema mas dako pa, miingon nga “usa sa duha ka babaye sa Tinipong Bansa makaeksperyensiyag kapintasan diha sa panimalay.” Sa Canada, sumala sa 1987 nga taho, usa sa matag napulo ka babaye pagadagmalan. Diha sa ubang mga nasod ang banabana halos managsama.

Ang usa ka abogado sa distrito sa New York mihatag ug dugang pamatuod bahin sa nagkadakong problema sa dinagmalang mga asawa. “Ang kapintasan batok sa mga babaye maoy sa epidemiya nga proporsiyon diha sa Amerikanhong katilingban. Ang FBI nagbanabana nga usa ka kapikas ang ginasumbag matag 18 ka segundo, ug duolan sa 6 ka milyong mga babaye ginabun-og matag tuig.” Natino nga ang “pagpanagmal sa asawa nakapahinabog dugang mga samad sa mga babaye nga kinahanglang ipaospital kay sa tanang mga panglugos, pagpangawat ug mga aksidente sa sakyanan kon tiponon.” Duolan sa 4,000 ka babaye ang gipamatay tuig-tuig.

Kon ang pag-abuso sa asawa maoy maayo kaayong pagkatagong sekreto, kadtong suod kaayo sa dagmalang mga bana, sama sa iyang suod nga mga higala, mga kauban sa trabaho, o mga membro sa pamilya gawas sa balay, dili gayod makatuo nga siya dagmalan sa asawa. Tingali maayo ang iyang lakat sa trabaho ug diha sa katilingban, gitamod sa iyang isigkaingon ingong maayong sulondan. Daghang mga dagmalan magpalayo sa away diha sa bar, sa dalan, o sa trabahoan. Daghan ang mahinatagon kaayo sa tawong nanginahanglan.

Sa ilang kapikas sa kaminyoon, hinunoa, bisag gamayng butang mopukaw kanila sa mapintas nga kasuko—wala makapreparar dayon sa pagkaon, dili lamiang pagkaon, ang estilo sa iyang besti nga wala niya kagustohi, ang asawa gustong motan-aw ug laing programa sa telebisyon ug siya sa lain. Ang usa ka Britanikong pagtuon bahin sa dinagmalang mga asawa nagbutyag nga sa 77 porsiento niadtong giatake, wala kini sugdi ug away. Ang mga taho nagpakita nga diha sa kadaghanang mga kaso napukaw ang pagpanagmal sa usa ka “gamayng butang sama sa pagbuak sa asawa sa itlog o sa pagbugkos sa iyang buhok.”

Ang usa ka bana nga dagmalan sa iyang asawa miadmiter nga siya “nasuko tungod kay ang iyang asawa nabulabod sa habol.” Tungod sa iyang “kasuko” iyang gipatiran ang iyang asawa diha sa katre ug giparok ang iyang ulo diha sa salog nga igong nakapahinabog kabungog. Miingon ang asawa nga nag-antos sa daghang mga katuigan sa pagpanagmal: “Ang usa ka hitabo mapukaw tungod sa [akong] pagkalimot ug butang sa usa ka partikular nga butang diha sa lamesa.”

Ang usa ka asawa sulod sa tulo ug tunga ka tuig mibanabana nga siya gisumbag mga 60 ka besis sa panahon sa iyang kaminyoon. “Ang akong bana wala makaangay sa akong mga higala,” matud pa niya. “Sa hinayhinay mihunong ako sa pakigkita kanila.” Sa ulahi siya mihunong sa pakigkita sa iyang pamilya tungod kay siya wala makagusto kanila. “Kon mosulay ako sa pagtawag kanila, igong hinungdan na kadto sa laing pamugbog,” siya miasoy. Miingon ang laing giabusohang asawa: “Sa kataposan akong gipangutana siya kon unsay akong buhaton—unsay lutoon para sa panihapon, kon asang dapita ibutang ang mga muwebles.”

Ang mga pagtuon nagpakita nga ang pagpanagmal sa asawa hayan mahitabo magabii, sa panahon sa kagabhion, o sa mga hinapos sa semana. Busa, ang mga empliyado sa emerhensiya sa ospital ang may kalagmitang makakitag babaye human sa grabeng pamugbog kay sa iyang personal nga doktor. Ang mga samad nga ipakita sa mga babaye nga magpatambal mao ang nagdugong mga samad, ilabina sa ulo ug nawong. Daghan ang mga samad sa sulod sa lawas—kabungog, nabuslot nga eardrums, ug ilabina kon mabdos ang asawa, pagkabun-og sa tiyan. Sa kasagaran, makita ang mga marka sa pagtuok diha sa liog. Diha sa kadaghanang mga kaso, gisemento ang nabaling mga bukog—mga apapangig, bukton, batiis, gusok, ug balikhaw. Ang ubang mga biktima ipadala sa mga sentro alang sa mga tawong nasunog aron matambalan sa pagkapaso sa nagbukal nga tubig o asido.

Miingon ang usa ka magsusulat bahin sa dagmalang mga bana: “Kining mga tawhana tinuod nga makalilisang. Ilang trangkahan ang mga babaye diha sa ilang mga lawak, ilang balion ang ilang mga bukog, ilang ginabakol sila. Laslasan sila sa mga kutsilyo, isulay diha kanila ang mga droga, suntokon ang ilang nawong, tiyan, ug mga suso. Ilang tionan ug pistola ang ilang mga ulo—ug ilang patyon sila.” Dunay mga taho sa mga asawa nga gikadenahan diha sa ilang mga katre, gibira ang mga alambre gikan sa awto nga nakaguba niini, mga hulga nga patyon ang babaye ug ang iyang mga anak kon siya mosulay sa paglayas. Ang mga trahedya walay kataposan.

Dugang pa sa pisikal nga pag-abuso, nga sagad mahitabo, mao ang mga hulga ug akusasyon, pagpanamastamas, depresyon, mga damgong mangil-ad, ug pagkadili-makatulog.

Unsang matanga sa tawo kini nga mohatag niining makalilisang nga pag-abuso sa iyang kapikas sa kaminyoon—usa ka babaye nga iyang gipadaygan nga iyang gihigugma ug dili-makatigayon kon siya wala? Palandonga ang iyang hulagway diha sa sunod nga artikulo.