Pagpaniid sa Kalibotan

“Makahilo” nga Dugo

Ang dugo nga natakdan sa AIDS maoy makahilong substansiya, mao ang hukom sa usa ka huwes sa Korte Suprema sa Brooklyn, New York. Ang walay-ingon nga hukom nagbukas sa dalan aron ang usa ka doktor nga nakakuhag virus sa AIDS gikan sa dili-tukmang pagkahipos nga heringgelya makapasakag $175 milyong kaso. Ang doktor, usa ka 30-anyos nga babaye, masakiton kaayo nga dili na makatrabaho ug mao nga “magtinguha sa madaling husay,” ang iyang abogado nagsulti sa The New York Times.

● Ang usa ka taho nga nag-ulohang Autologous and Directed Blood Programs, nga gipatik sa American Association of Blood Banks, mihimo niining komentoha bahin sa dugo nga natakdan sa AIDS: “Kadto ang labing mapait sa tanang katingad-anang medikal; nga ang bililhong mohatag-kinabuhing gasa sa dugo mosangpot nga usa ka galamiton sa kamatayon.”

Nasayod ba ang Batikano?

Ang Italyanhong mantalaang Corriere della Sera karong bag-o nagsulbad sa isyu kon kaha ang Batikano nasayod sa Nazi nga Katalagman samtang kadto nagpadayon. Ang artikulo nagalistag daghang awtoritatibong mga saksi nga mitaho bahin sa pakyaw nga pagpamatay sa mga Hudiyo ug sa uban laktud ngadto sa Batikano. Pananglitan, ang usa ka tsaplin nga nagsakay sa usa ka ospital nga tren “nagluhaluha nga misugid sa papa: “Ang pagpatay sa mga baldado ug sa mga Hudiyo nagpadayon. Ang alaot nga mga Hudiyo wala ganiy mga tarheta sa rasyon aron makapalit ug pagkaon, mao nga sila nangamatay sa gutom.’” Apil niadtong gilista sa artikulo ingong nagpahibalo sa Batikano bahin sa Katalagman mao: ang apostolikong delegado gikan sa Berlin, ang mga arsobispo sa Münster ug sa Vienna, ang embahador sa papa ngadto sa Alemang komando, ug ang embahador sa Reich ngadto sa Holy See. Ang panapos sa artikulo? “Nasayod ang Batikano.”

Laing Teoriya Napukan

Ang usa ka teoriya nga ang kinabuhi sa yuta nagsugod sa hydrothermal (init nga tubig) nga mga lungag sa salog sa dagat gipanghimakak sa bag-ong mga eksperimento. “Kini lagmit mao ang labing dili lagmit nga dapit nga niana nagsugod ang kinabuhi,” matud sa kemiko nga si Jeffrey L. Bada sa University of California. Ang teoriya giduso tapos sa pagdiskobre sa nagalungtad nga bakterya ug sa ubang organismo, sama sa higanteng mga takubo ug mga ulod, palibot sa hydrothermal nga mga lungag. Sa pagsundog sa mga temperatura ug mga presyon sa mga lungag, si Bada ug iyang mga kauban, si Stanley L. Miller, nakadiskobre nga ang amino acids, ang mga blokeng igtutukod sa kinabuhi, tulin nga nabungkag ubos nianang mga kondisyona. “Ang kombinasyon sa amino acids ngadto sa mas dagkong peptide nga mga molekula, nga nailhang polymerization, nakaplagang imposible kon anaa ang tubig bisan kon unsa ang temperatura,” miingon ang The New York Times. “Ug ang mas makutihong mga molekula nga nagadala sa genetikong lagda, usa ka kinahanglanon alang sa buhing mga organismo, wala magdugay sa labihang kainit.” Sumala sa Times, ang mga tigdukiduki mihinapos “nga ang init nga katubigan sa karaang kadagatan maglaglag unta inay magmugnag organikong mga substansiya sa karaang kadagatan.”

Kinsa ang Usa ka Hudiyo?

Kanang pangutanaha karong bag-o mihaling sa usa ka mainit nga lantugi nga nagaapektar sa minilyong Hudiyo, ilabina sa Israel ug sa Tinipong Bansa. Ang mga pangulo sa 400,000 Ortodoksong mga Hudiyo sa Israel dugay nang nagtinguha sa pag-usab sa “Balaod sa Pagbalik,” nga motugot kang bisan kinsang imigranteng Hudiyo nga mahimong usa ka Israeli nga lungsoranon, aron nga ipahigawas kadtong nakombertir sa Hudaismo pinaagi sa dili-Ortodoksong mga rabbi, sama niadtong sakop sa Konserbatibo ug Repormadong mga sanga. Mitungha ang pagsupak batok nianang mapig-otong mga opinyon bahin sa “kinsa ang usa ka Hudiyo,” ilabina gikan sa Konserbatibo ug Repormadong mga Hudiyo sa Tinipong Bansa. Sumala sa The Jerusalem Post, ang Israeli nga diplomata si Abba Eban “nagsaway sa mga tinguha nga idiskalipikar ‘ang kinabag-an sa Hudiyonhong mga kongregasyon, mga rabbi, mga templo ug mga seremonyal sa kalibotan gikan sa garbo sa ilang Hudiyong ilhanan.’” Ang Ortodoksong mga Hudiyo naglangkob sa kubos sa 10 porsiento sa populasyon sa Israel.

Mga Handumanan Napukaw

Ang Japan Teachers’ Union nagsaway sa ministeryo sa edukasyon sa Hapon. Ang The Economist mitaho nga kining unyona “wala makaangay sa nakita niini nga nagausbawng pagsuportar sa ministeryo sa nasyonalismo diha sa klasehanan” ug mikomento nga sa Hapon “ang bandera ug nasodnong awit nagapukaw gihapon sa mga handumanan sa katuigang 1930.” Ang Hapones nga mga saksi ni Jehova nga gipriso sa Hapon sa katuigang 1930 tungod sa ilang Kristohanong pagkaneyutral may tin-aw nga mga handumanan sa nasyonalismo niadtong mga adlawa.

Ang Gastosong Resulta sa Urakan

Ang Habagatang Inglaterra nagalimpiyo pa sa hugaw nga gibilin sa nagmakmak nga huros sa urakan kapin sa usa ka tuig nga miagi. Ang malungtarong kabilin sa bagyo: 15 milyong natumbang kahoy, nga daghan kanila nangadunot sa yuta. Sumala sa Manchester Guardian Weekly, ang bagyo milaglag sa “halos 10 milyong kahoyng conifer, duha ka milyong oaks, 1.75 milyong beech ug 1.25 milyong ubang kahoyng lagpad ug dahon.” Ang mantalaan midugang: “Ngatanan, 5,333 ‘karaang semi-natural nga kakahoyan’ grabeng nadaot.” Mga katunga lamang sa natumbang humok nga mga kahoy ug 20 porsiento sa gahing mga kahoy ang nahipos usa ka tuig human sa bagyo. Ngano? Ang paglimpiyo sa hugaw gastoso kaayo. Bisan tuod nagapadayon na ang pagtanom sa abot sa lima ka milyong bag-ong kahoy, ang bahin sa nadaot nga yuta sa kakahoyan pagakombertihong umahan. Usa ka kahupayan: Bisan tuod daghang maayong kahoy ang napildi sa bagyo, kadto nagwagtang usab sa daghang nagkadunot nga kahoy._

Tigsimhot nga mga Iro

Ang pagsimhot aron masusihan ang mga dinamita ug mga droga naandan na alang sa nabansay kaayong mga iro, mao nga ang sulagmang pagdiskobre sa Amerikanong mga siyentipiko sa way-kolor ug way-bahong kemikal nga makaneyutralisar sa sentido sa panimaho sa iro sulod sa abot ug duha ka tuig nakapatunghag dakong kabalaka. Isog kaayo ang kemikal, nagtaho ang The Times sa London, nga “usa o duha ka tinulo diha sa hangin makabaton sa gitinguhang epekto.” Gikahadlokan nga kon kining kemikala mahiadto sa mga kamot sa mga terorista o mga negosyante sa droga, ang mga sulugoon sa balaod mapaduka ngadto sa mini nga pagbati sa kasegurohan kon mapakyas sila sa pagmatikod nga ang usa ka iro nawad-an na sa sentido niini sa panimaho. Ang Ministeryo sa Depensa ug Adwana sa Britanya nagasuportar sa dinalian nga panukiduki sa Warwick University sa pagkaplag sa pamatok sa kemikal sa dili pa kana gamiton.

Kagawasan sa Relihiyon?

Sa usa ka interbiyo uban sa The Toronto Star, ang pangulo sa Institute for Scientific Atheism sa Moscow miingon nga ang katawhang Sobyet makabatog labaw nga kagawasan sa relihiyon sa umaabot. Siya miingon nga ang mga Bibliya dili pa mabatonan sa lokal, apan sukad sa polisang glasnost (pagkabukas) sa Sobyet nga lider nga si Gorbachev, ginatos ka libong Bibliya gipadala nganha nianang yutaa. Ang opisyal nga ahensiya sa balita nga Tass karong bag-o mitaho nga ang Sobyet nga Komisyon sa Sibil nga mga Katungod nagrekomendar pa sa pagpasaylo sa tanang priso tungod sa relihiyon.

Mga Balyena Diha sa Yelo

Niadtong Oktubre ang dagkong mga nasod nagtinabangay sa pagluwas sa duha ka abohong balyena gikan sa California nga natanggong ilalom sa yelo sa Artiko didto sa baybay sa Alaska. Samtang ang mga nitibong Inuit nagbudlay sa pagtabas ug mga lungag aron makaginhawa ang mga mammal, duha ka Sobyet nga tigdugmok sa yelo “midasmag agi sa tagaytay sa yelo nga ang gidak-ong masudlan sa mga gipang nga samag mga balay,” sumala sa The Toronto Star. Ang labihang kadako $1 milyong Amerikanhon-Sobyet nga paningkamot sa pagluwas sa kataposan nakapagawas sa mga balyena, bisan tuod ang usa ka Inuit nga kritiko sa pagluwas mibati nga ang makataronganon unta mao nga ipaniudto ang mga balyena. Bisan pa niana, si Presidente Reagan sa U.S. miingon: “Ang maluluy-on nga paglahutay . . . nagapakita sa kabalaka sa katawhan alang sa silinganan.” Midugang ang usa ka tigpamaba sa Kremlin: “Maayo kon ang Tinipong Bansa ug Unyon Sobyet molihok sa maong nahiusang paagi kon ang nalangkit mao ang pagluwas ug kinabuhi sa tawo.”

Pangontrang mga Kabug-at Alang sa mga Linog

Ang 11-andana nga tinukod nga ginatukod sa Tokyo, Hapon, mogamit sa usa ka bag-ong ideya sa pagpanalipod batok sa linog. Ang sistema, gitawag Active Mass Driver, mokontra sa pagtuyatuya pinaagi sa pagpalihok sa duha ka kabug-at diha sa atop sa direksiyon nga kontra sa kusog sa linog. Ang mga kabug-at, ang usa upat ka tonelada ug ang lain usa ka tonelada, motabang sa pagpahinay sa linog pinaagi sa paglihok sa katulinong abot ug 40 metros matag segundo. Sa dihang ang usa sa mga tigmatikod sa linog ibutang sa nagkalainlaing andana makatiktik sa uyog, ang gikompiyutir nga sistema sa pagkontrol mopalihok sa mga kabug-at. Ang kompaniya nga nagdesinyo sa sistema miangkon nga kini “makapakunhod sa mga epekto sa kasarangang linog sa mga 50 porsiento,” mitaho ang Asahi Evening News. Unsa unya kini kaepektibo? Ang sunod nga linog lamang ang motug-an.