Mga Batan-on Nangutana

Nganong Ako Angay nga Mahimong Sumbanan sa Akong mga Manghod nga Igsoong Lalaki ug Babaye?

SI Darryl mao ang kinamagulangang anak sa pamilya. Sa usa ka malisod nga yugto sa panahon, gipasagdan niyang mius-os ang iyang mga grado sa eskuwelahan. Milihok dayon ang iyang mga ginikanan. Nahinumdom si Darryl: “Sila midasig kanako nga pauswagon ang akong buluhaton sa eskuwelahan dili lamang alang sa akong kaayohan kondili usab alang sa kaayohan sa akong manghod nga mga babaye, nga ipakita kanila nga ang maayong mga grado hinungdanon.”

Kon ikaw ang kinamagulangang anak sa inyong pamilya, walay duhaduha nga ikaw nasayod kon unsa ang isulti kanimo, ‘Paghatag ug maayong sumbanan alang sa imong mga manghod nga lalaki ug babaye!’ Hinunoa, kini kasagarang hinungdan sa kasuko. Diha sa ilang librong Raising Siblings, si Carole ug Andrew Calladine miingon: “Ang mga panganay usab nagareklamo sa nalangkit nga hataas nga mga pagdahom sa ilang mga ginikanan. Ilang mabati ang pag-ipit sa mga ginikanan nga molabaw, nga molampos. Ang kasagarang mga tambag ngadto sa mga panganay mao, ‘Tigulang na kaayo ka nga mobuhat niana,’ ‘Angay ka nga mahibalo.’”

Ngano man tuod, nga ang mga ginikanan labihang makalaom sa kamagulangang anak? Sila ba nagalaom ug labaw pa?

Kon Nganong Ikaw Angay Gayod nga Mahimong Sumbanan

Sukad pa sa sinugdan, ang panganay nga mga anak—ilabina ang mga lalaki—nailalom sa sobrang mga pagdahom sa mga ginikanan. Ingong una sa mga gahom sa pagpanganak sa ilang amahan, ang panganay nga mga anak nga lalaki sa kapanahonan sa Bibliya kasagarang gimahal pag-ayo. (Genesis 49:3; Deuteronomeo 21:17) Ngani, gitawag ni Jehova ang nasod sa Israel nga iyang “panganay” sa pagpahayag sa iyang halalom nga gugma alang kanila. (Exodo 4:22) Hinunoa, dako gayod ang ginalaoman sa panganay nga anak nga lalaki, kay siya sa ulahi maoy manunod sa iyang amahan ingong ulo sa pamilya.

Nan, dili angay ikahibulong nimo nga ang mga ginikanan sa gihapon mokiling sa paglaom ug dako sa ilang kamagulangang anak—ug uban sa maayong katarongan. Alang sa usa ka butang, kon ikaw ang magulang, tingali ikaw nakadawat sa labaw nga pagbansay sa mga buluhaton sa balay, sa moral nga mga lagda, ug sa mga prinsipyo sa Bibliya kay sa imong mga manghod (mga lalaki ug babaye). Dili ba ikaw ang angay laoman nga motudlo kanila sa imong nahibaloan?

Ang usa ka 14 anyos nga batang lalaki gisugo sa iyang mga ginikanan nga tabangan ang iyang mga manghod nga igsoong babaye nga makahibalo sa mga buluhaton sa balay. Siya nahinumdom: “Gipatin-aw sa akong mga ginikanan nga ako adunay labaw nga pagbansay ug kasinatian kay sa akong mga igsoong babaye tungod kay ako man ang kinamagulangan.”

Ang imong tabang sa pagbansay sa imong manghod nga mga igsoong lalaki ug babaye ilabinang gikinahanglan tungod sa ekonomikanhong kalisod nga ginaatubang karon sa daghang ginikanan. Kasagaran, mapugos ang mga inahan maingon man ang mga amahan sa pagtrabaho sa sekular nga mga trabaho, biyaan sila nga diyutay lamag panahon sa balay. Ug kon ikaw nagapuyo sa usay-ginikanan nga panimalay, ang imong ginikanan hayan nanlimbasog gayod kutob sa mahimo aron abagahon ang duha ka papel sa pagkaginikanan. Ang imong pagpakitag maayong sumbanan sa imong mga manghod diha sa panimalay makahimog dako aron mapagaan ang palas-anon. Dugang pa, ang imong ginikanan nasayod nga ang pagpakita ug maayong sumbanan alang sa imong manghod nga mga igsoong lalaki ug babaye motabang kanimo nga mahimong usa ka kasaligang hamtong.

Pagkahimong Responsabli Kanila

Tinuod, dili ka mobatig kasayon nga mahimong sumbanan. Ingon sa gipahayag sa usa ka batan-ong babaye: “Lisod gayod nga mahimong kamagulangan tungod kay mas daghan akog mga pribilehiyo ug mga responsabilidad.” Apan ang kamatuoran mao, ang imong mga manghod maimpluwensiyahan sa imong batasan. Sila kanunayng mosundog sa imong sinultihan, pamisti, ug paggawi. Sama sa giingon sa usa ka batan-on mahitungod sa iyang magulang nga igsoong lalaki: “Gusto ko nga siya una ang mobuhat. Ug unya akong makita kon unsaon kini sa pagbuhat.” Busa, kon unsay imong buhaton ug isulti kini hinungdanon kaayo! Ingon sa gipunting sa mga awtor sa librong Raising Siblings: “Ang pagkahimong kasaligan maoy kontra-sinyas sa ginikanan sa mga panganay.”

Si Miriam, ang kamagulangang igsoong babaye ni Moises, maoy usa ka maayong sumbanan sa pagpangabaga sa responsabilidad sa iyang manghod. Imong nahinumdoman nga ang mga ginikanan ni Moises mitutol sa balaod sa hari nga patyon ang tanang bag-ong gianak nga mga bata, gitagoan ang batang si Moises sa usa ka bukag nga papiro, o takupis. Gibantayan ni Miriam ang maong takupis samtang kini nagalutaw-lutaw sa Subang Nilo, ug iyang gitino nga kini hilwas nga makuha sa anak nga babaye ni Paraon. Sa pagkamaisogon, miduol si Miriam kaniya ug gihikay nga ang kaugalingong inahan sa bata mao ang moatiman kaniya. Tungod sa iyang maisogong lihok maylabot sa iyang manghod nga igsoong lalaki, si Moises dili lamang kay naluwas kondili midako nga mao ang manluluwas sa Israel!—Exodo 2:1-10.

Ikaw ba mibati sa samang responsabilidad ngadto sa imong mga igsoong lalaki ug babaye? Inay kay masuko kanila, gipaningkamotan ba nimo nga ikaw mahimong ilang suod nga kauban ug higala? (Proverbio 17:17) Pananglitan, ikaw makahimog dako pinaagig pagtanyag kanila sa tabang ug tambag sa pagsulbad sa mga problema. Tingalig dihay dili pagsinabtanay ang imong igsoon sa usa ka kauban diha sa eskuwelahan. Lain pa tingalig siya nabalaka sa pipila ka umaabot nga okasyon—ang pagbalhin sa laing lugar, ang unang adlaw sa eskuwelahan, ang pag-adto sa doktor—ug hayan nagkinahanglag pipila ka pagdasig ug pagpaluyo. Kasagaran, ikaw nakasinati na nianang samang situwasyon, ug sarang makapaambit sa imong kahibalo ug kasinatian. Sama sa gisulti sa usa ka tin-edyer nga babaye bahin sa iyang magulang nga igsoong babaye: “Siya sama sa usa ka giya alang kanako. Siya nakasabot sa akong giantos, tungod kay nakaagi na siya mismo niana.”

Apan, adunay kapeligrohan nga maghingapin.

Sayra ang Imong mga Limitasyon!

“Iyang gihunahuna nga siya ang may awtoridad,” miingon ang 15-anyos bahin sa iyang magulang nga igsoong lalaki. “Nagkatinubagay kami, iya akong gidapi atbang sa lamisa. Kami dili gayod magkasinabot.” Usa ka tin-edyer nga babaye mitaho sa samang problema sa pakiglabot niya uban sa iyang manghod nga mga babaye. “Ako makalingkod uban kanila ug makapakita sa pipila ka kasulatan,” siya misaysay. “Apan sila masuko! Usahay mosamot ang among mga panag-away nga mosangpot hinoon kinig mga sinumbagay.”

Ikasubo, ang mga batan-on usahay maglibog sa pagkahimong usa ka sumbanan o sa pagkahimong amo. Samtang ikaw mahimong usa ka higala ug usa ka magtatambag sa imong manghod nga mga igsoong lalaki ug babaye, ikaw dili gayod mahimong ilang ginikanan! Malagmit gayod, sila masuko sa imong tinguha nga makiglabot kanila nianang paagiha pinaagi sa pagdisiplina o pagtambag kanila. Katungdanan sa imong mga ginikanan ‘ang pagdala kanila ngadto sa pagbansay ug pagmatuto sa mga pahamatngon ni Jehova’—dili imoha! (Efeso 6:4) Busa samtang ang pulong sa pagmaymay maayo, kon ikaw dili patalinghogan, mas maalamong mosibog ka na lang ug pasagdi nga ang imong ginikanan maoy moatiman sa maong butang.

Ang pagkasayod sa imong mga limitasyon niining bahina makasanta usab kanimo nga malikayan ang away tali kanimo ug sa imong mga ginikanan. Ang manghod nga igsoong lalaki o babaye tingali mangayo sa imong tambag sa usa ka butang nga wala ka pay kasinatian sa pagdumala. O kaha sila motug-an kanimo nga nakahimog kalapasan nga angay nga mahibaloan sa imong mga ginikanan. Inay sulayan kini sa pagsulbad sa imong kaugalingon, hinumdomi ang mga pulong sa Proverbio 11:2: “Ang pagkamapahitas-on ba moabot? Nan modangat unya ang kaulaw; apan ang kaalam anaa sa mga makasaranganon.” Magmakasaranganong tinoa nga masayran sa imong mga ginikanan ang kahimtang; sa pagkamatuod, mas maayong dasigon nimo ang imong mga igsoon nga sila mismo ang moduol kanila.

Gipunting sa usa ka batan-on ang lain pang bahin diin angay nimong hinumdoman ang imong mga limitasyon, nga nag-ingon: “Nagustohan ko ang pagkahimong kinamagulangan, apan usahay malisod buhaton ang tanang butang sa hustong paagi.” Inay mobating nailalom sa malupigong palas-anon, sayri nga “kitang tanan mapandol sa makadaghan.” (Santiago 3:2) Si Jesu-Kristo lamang ang hingpit nga sumbanan! (1 Pedro 2:21) Busa ayaw paghinobra sa pagkaseryoso.

Ang mga Kaayohan

Ang paningkamot sa pagpakitag maayong sumbanan sa imong manghod nga mga igsoong lalaki ug babaye adunay mga problema, apan may mga ganti usab kini. Alang sa usa ka butang, pinaagi sa pagpakita sa imong kaugalingon nga kasaligan, ikaw dali nga mohamtong ug walay duhaduha ikaw makabaton ug dugang mga pribilehiyo. (Lucas 16:10) Imong maugmad ang mga katakos ug kahanas nga bililhon sa ulahi, sa dihang ikaw makabaton nag kaugalingong mga anak. Dili usab hikalimtan, ang epekto sa maayong sumbanan diha sa imong manghod nga mga igsoong lalaki ug babaye, nga mag-agda kanila nga mahimong responsabli ug mahadlokon sa Diyos nga mga hamtong.

Pinaagi sa pagpakitag usa ka mainiton, mahigugmaong interes sa imong mga manghod, imong madani ang ilang malungtarong gugma ug pagtahod. Matuod, mapikal ka usab kanila usahay. Apan sama sa giadmiter sa usa ka tin-edyer nga dalaga: “Adunay usa ka butang nga ako mapasalamaton kaayo, ug kana mao ang pagkabaton sa duha ka igsoong babaye nga makigsulti kanako sa personal nga mga problema ug mohalog kanako kon ako nagkinahanglan niana.” Kining bugkos sa gugma, sa dihang maumol, molungtad sa tibuok-kinabuhi. Takos gayod sa paningkamot ang pagpakitag maayong sumbanan.

[Letrato sa panid 24]

Tabangi ang imong manghod nga mga igsoong lalaki ug babaye nga makakat-on sa pagbuhat sa mga butang

[Letrato sa panid 25]

Ang magulang nga igsoong babaye tingali kapungtan kon siya molihok nga samag amo