Ang Hunihuna sa Bibliya

Pagtabako—Ang mga Riyesgo

NIADTONG mga 1950, usa ka kompaniya sa sigarilyo nag-anunsiyo sa iyang klase ingong “sumala sa gimando sa doktor.” Nga sobra ka masaligon, kanang mga panultihona kaniadto nagpasiugda sa mga sigarilyo ingong mga tabang sa maayong lawas ug kalagsik—apan dili na! Karon mao ang mga adlaw sa dihang gibaod sa mga gobyerno nga ipasundayag sa mga pakete sa sigarilyo ang mga pasidaan mahitungod sa grabeng mga riyesgo sa panglawas.

Bisan pa niana, ang pila ka hinabako nagahawid sa ideya nga ‘ang sigarilyo motabang nako sa paghunahuna ug pagtrabahong mas maayo.’ Dili nila tagdon ang kapeligrohan sa panglawas ingon nga kana sama ra sa pagkaog dulse alang sa madaling enerhiya o pag-inom ug kape aron makasugod sa buntag. O kaha ilimite nila ang riyesgo sa pagtabako nganha sa pisikal nga lawas. Husto kaha sila? May usa ba ka pamatuod sa argumento nga ang sigarilyo—bisan pa sa tanang riyesgo niini—makatabang nila nga makahimog mas maayong trabaho?

Usa ka Dakong Bayad!

Kon kaha ang sigarilyo tinuod nga mobalos sa hinabako sa labawng kalisto ug katakos o nagamugna lamang sa handurawan nga nagabuhat niana, walay pagduhaduha nga ang balos maoy mangilngig nga balos. Gawas sa riyesgo sa kanser ug sakit sa kasingkasing sa kadugayan, tagda ang mas dihadihang resulta: Sa pito ngadto napulo ka segundo sa matag yupyop, mobati ang hinabako sa kalalim sa usa ka droga, ang nikotina: “Kini gidapat sa kaugalingon,” matud sa psychopharmacologist nga si Nina Schneider, ug kini nagakontrolar sa kinaiya ug sa kahimoan. Kana mao ang makapagiyan sa labihan.”

Sama ka makapagiyan sa heroina ug cocaine? Oo, matud sa siruhano heneral sa Tinipong Bansa diha sa usa ka pasidaang giisyu sa Mayo 16, 1988. Kining pisikal nga pagkagiyan, siya mipatin-aw, mao ang hinungdan nganong ang pila ka hinabako “mopadayon bisan pa sa daotang sangpotanan sa lawas, sa hunahuna o sa katilingban.”

Ug pagkagrabe ang sangpotanan! Sa pagka 1985 ang pagtabako mao ang nakaingon sa 100,000 ka kamatayon sa usa ka tuig sa Britanya, 350,000 sa usa ka tuig sa Tinipong Bansa, ug tersiya sa tanang kamatayon sa Gresya. Kining maong rekord ingong usa ka problema sa panglawas sa publiko lisod ikapangulipas. Ang kontrabida, ang aso sa tabako, dili lamang walay kapuslanan sa lawas ingong pagkaon o ilimnon apan kinaiyanhong makadaot.

Busa, ang nikotina diha sa aso sa tabako daotan pa ba kay sa caffeine sa kape, tsa, o tsokolate? Gikan sa medikal nga panglantaw, dili mahimo ang pagtandi. Matud ni Dr. Peter Dews, tigdukiduki sa caffeine sa Harvard University: “Sa katibuk-an, ang caffeine dili usa ka dakong hinungdan sa daotang panglawas diha sa nasod sama sa pagsigarilyo.” Apan kining medikal nga paghukom sa sala diha sa pagtabako maoy sinugdanan lamang.

Pagtuki sa Usa ka Dili-Maayong Pangatarongan

Sa pagsabot nganong ang pagtabako anaa sa bug-os laing kategoriya gikan sa pagkaon ug mga ilimnon, tagda ang desinyo sa imong lawas. Ang Ecclesiastes 7:29 nagaingon nga “Ang Diyos nagbuhat sa katawhan nga matul-id, apan sila mismo nangitag daghang plano.” Samtang ang pagkaon maoy hinatag-sa-Diyos kinaiyanhong obra sa imong lawas, ang mga pag-abusar sa dili-tambal nga mga droga maoy minugna sa tawo. Dili mahimong may kinaiyanhon, kasarangang kagamitan niining makapagiyang mga substansiya. Kon kaha tabak-on, tomaron ingong mga pildora, o iineksiyon pinaagig mga dagom, sila magpalihok ug magdaot sa mga obra sa lawas sa mga paaging supak sa kinaiyahan.

Sa katugbang, halos ang bisan unsang pagkaon o ilimnon motagana sa bahin sa kasagarang mga panginahanglan sa imong lawas alang sa enerhiya, pagtubo, ug pag-ayo sa tisyu. Itugot nato, ang mga tawong may mga suliran sa panglawas kinahanglang molikay sa pagkaon nga may mga preserbatibo, saturated fats, o caffeine. (Alang sa usa ka diabeteson, ang ordinaryong kalamay peligroso.) Apan alang sa kadaghanang tawo, bisan kining mga pagkaona may pila ka sustansiya ug, sa kasarangan, dili makadaot. Ang pagtabako sa bug-os maoy lain nga estorya.

Bisan ang usa o duha ka sigarilyo, sama sa kausang paggamit sa cocaine alang sa kalingawan, sa peligroso makapahaylo. Ang usa ka Britanikong pagtuon sa gobyerno nakadiskobre nga sa dihang ang mga batan-on mitabako sa duha ra gani ka sigarilyo, sila may 15-porsiento lamang nga purohang magpabiling dili-hinabako.

Mahimong Anaa sa Kinamaayohang Kahimtang sa Espirituwal

Tinong ikaw wala sa labing maayong kondisyon kon ikaw maoy waymahimong biktima sa lawasnong pagdepende sa droga—ang “dili-masuklang mga agda” sa nikotina sumala sa pagbatbat niana sa siruhano heneral sa T.B. Inay nga magpaulipon sa imong lawas, ang Bibliya nagaawhag sa pagpugong-sa-kaugalingon, sa gahom ‘sa paghimo sa imong lawas nga imong ulipon.’—1 Corinto 9:24-27.

Ang tabako dili lamang modaot sa unod sa hinabako—kondili modaot usab sa iyang kabubut-on. Busa, tungod sa malalangon nga polusyon niini, ang bisyo magaulipon sa pagkatawo o panghunahuna sa hinabako. “Sulod sa 26 ka tuig,” miangkon ang usa ka manunulat sa magasing Time, “ako naulipon sa mga sigarilyo. Sulod sa labing menos napulo ka tuig, misulay ako sa pagpagawas sa akong kaugalingon. Ang mga kapritsoso lang sa nikotina nga nagbalikbalik sa pagsulay sa pagputol sa bisyo ug napakyas ang bug-os makapabili unsa ka lisod ang pag-undang niini.”

Ang Bibliya nagaobligar kanato, ingon nga gihigugma sa Diyos, sa “paghinlo sa atong kaugalingon sa tanang kahugawan [polusyon] sa unod ug espiritu.”—2 Corinto 7:1; Kingdom Interlinear.

Nganong magtagad man ang Diyos kon kaha giabusahan nato ang atong mga lawas ug mga katakos sa panghunahuna? Sa yano tungod kay siya mao ang atong mahigugmaong Maglalalang, nga mabalak-on nga kita magkinabuhi sumala sa atong bug-os nga natagong-kagahom ingong iyang mga linalang. Sa pagdani sa atong pagkamakataronganon, siya nagaingon: “Ako, si Jehova, mao ang imong Diyos, ang Usang nagatudlo kanimo sa pagpahimulos [dili pagdaot] sa imong kaugalingon.”—Isaias 48:17.

Nan, ang tinuod nga hagit mao nga magmatinud-anon sa atong kaugalingon alang sa atong kaugalingong kaayohan. Walay kapuslanan ang paglaban sa pagtabako tungod sa makapakalmang epekto niini o sa ubang “mga bentaha” nga motumbas sa labaw lamang ug diyutay sa paglikay sa kasakit sa pangandoy sa lawas sa nikotina. Sa medikal nga paagi, ang pagtabako maoy kadaotan sa panglawas sa publiko; apan sa relihiyosong paagi, kining imbento sa tawo sa pagpasulod sa nikotina sa sapasapa sa dugo agi sa mga baga wala magpakabana sa mahinlong mga sukdanan sa atong Maglalalang ug nagahugaw ug nagadaot sa lawas sa tawo. Busa nganong dapiton ang suliran? Pagkalabi pang maayo ang pagpamati sa proverbio: “Maalamon ang usa nga nakakita sa katalagman ug nagatago sa iyang kaugalingon, apan ang walay kasinatian milabay ug magaantos sa silot.”—Proverbio 22:3.

[Tinubdan sa Letrato sa panid 26]

Vincent van Gogh, Kalabera nga May Sigarilyo, 1885. Kortesiya sa National Museum, Amsterdam, Holland