Gisulayan Ko ang Pagbag-o sa Kalibotan
AKO natawo sa New Orleans, Louisiana, sa Hunyo 1954. Ako ang ika-5 sa 11 nga anak. Ang akong mga ginikanan maoy debotadong mga Katoliko ug busa gipadala kami sa tunghaan sa parokya. Akulito ako sa simbahan, daghang buntag nga sayo akong mobangon aron sa pag-adto sa Misa, ug gikan sa sayo nga panuigon nangandoy ako nga mahimong paring Katoliko ug sa pag-alagad sa Diyos ug sa tawo. Busa sa migraduwar ako sa ikawalong grado, misulod ako sa St. Augustine’s Divine Word Seminary sa Bay St. Louis, Mississippi.
Sa dihang miabot didto, akong nadiskobrehan nga ang mga pari dili diay balaan sumala sa akong gituohan. Nakakita ako ug pagpamakak, pamalikas, ug pagkahubog. Ang usa ka pari adunay homoseksuwal nga hilig. Adunay laing pari nga kanunay duawon sa pag-umangkong babaye sa laing pari, ug siya napamabdosan sa pari. Gisulbad kadto pinaagi sa pagbalhin kaniya sa laing relihiyosong institusyon. Misugod ako sa pagbati ug pagkalugda, ug ang akong ambisyon sa pagkapari nawala, apan ang akong tinguha sa pag-alagad sa Diyos nagpabilin.
Ako nagpuyo sa seminaryo ug nagsimba didto, apan nagtungha ako diha sa tunghaang hayskol nga ang kadaghanan mga puti. Didto akong naeksperyensiyahan ang pagpihig sa rasa. Dili kay wala ako mabiktima niadto sa pagpihig sa rasa uban sa daghang mga pagtakoban niini, ilabina sa mga pahinumdom kanunay sa akong “ubos nga pagkabutang,” ang mga sinulat diha sa mga imnanan ug sa mga kasilyas nga nagaingon “Para sa Mga Puti Lamang,” ug sa “Itom Lamang” ug ang panamastamas sa rasa nga gisulat diha sa mga tinukod, sama sa “Walay negro nga pasudlon.”
Apan sa hayskol, kadto maoy sa mas personal nga kahimtang. Ang pagbugalbugal, ang walay hunong nga mga pagtiaw sa rasa, ang paboratismo nga gipakita diha sa puti nga mga estudyante, ang pagpihig batok sa mga itom—nakapasuko kanako. Napugos ang ubang mga estudyanteng itom nga nalabwan sa gidaghanon sa pagdalag korta o mga labaha, kon unsa may mahitabo. Nalangkit ako sa mga isyu sa aktibista, sama sa pagpanguna sa mga boykot.
‘Nganong Makaako ang mga Tawo sa Paghimo Niini Ngadto sa Tawo?’
Sa akong ika-11 nga tuig sa hayskol, nakabasa ako sa The Autobiography of Malcolm X. Naikag kaayo ako niadtong libroha. Magabii, sa dihang mapalong na ang mga suga, akong dalhon ang libro sa higdaanan ug magbasa niana pinaagig plaslayt sa ilalom sa habol. Nakabasa usab ako ug mga libro bahin sa negosyo sa ulipon sa Aprika. May mga libro ako nga dunay mga dibuho nga naghubit sa mga barko nga gikargahan sa mga ulipon, nga nagpakita kon giunsa ang mga itom sa pagkarga samag mga sardinas; kon dunay usa nga mamatay kanila, siya ilabay lamang sa dagat nga kaonon sa mga iho nga magsunodsunod niadtong mga barkoha. Kining mga butanga midukot sa akong panumdoman. Samtang matulog magabii, akong makita kadtong mga butanga nga nahitabo sa mga tawo ug nahibulong, ‘Nganong makaako ang mga tawo sa paghimo niini ngadto sa mga tawo?’ Gitugkan ako ug kasilag sa mga tawong puti.
Sa dihang mitungha na ako sa kolehiyo ug miabot ang Black Panthers sa natad sa eskwelahan andam na ako alang kanila. Sila nagtuo nga ang gahom nagagikan sa tubo sa posil ug nga kinahanglang adunay pag-ulag dugo sa Amerika taliwala sa mga rasa. Managsama ang akong kaisipan kanila. Gusto nila nga moapil ako, apan wala ako moapil. Namaligya ako sa ilang Black Panther nga mantalaan, nakigdroga uban nila, apan dili ako makaambit sa ilang pagkaateyista. Nagtuo gihapon ako ug Diyos, bisan tuod nalugda sa Katolisismo tungod sa imoralidad ug sa pagkamaut sa mga pari diha sa seminaryo. Niining panahona nga seryosong naghunahuna ako sa paghikog pinaagi sa paglukso sa taytayan sa Mississipi River.
Wala magdugay human niadto, usa ka Itom nga Muslim miabot sa natad sa eskwelahan, namaligya sa mantalaang Muhammad Speaks. Among nahisgotan ang kahimtang sa tawong itom, ug misugod ako sa pagtambong sa mga tigom sa Black Muslims. Gidumtan nila ang mga tawong puti—sila mao ang nagpailaila kanako sa ideya nga ang tawong puti mao ang Yawa. Dili, dili lang siya yawan-on, o demonyohanon, kondili siya, sa pagkamatuod, mao gayod ang Yawa—nga maoy nagpatin-aw kon nganong ang mga puti nakahimog mga kadaotan batok sa mga tawong itom. Unsay ilang gihimo sa Amerikanong Indian ug sa mga itom diha sa negosyo sa ulipon? Sila nakapatay ug minilyon, mao kana ang matuod!
Dili Gayod Mahimong mga Yawa ang Tanan
Busa nahimo akong Itom nga Muslim. Akong gisalikway ang akong apilyedo, nga Dugué sanglit usa man ka Pranses, ug gipulihag X. Ako nahimong Virgil X. Sanglit usa man ka Itom nga Muslim, masiboton kaayo ako sa pagpamaligya sa ilang mantalaan ug sa ubang mga kalihokan. Akong gibati nga kini mao ang tukmang paagi sa pag-alagad sa Diyos. Apan human sa dugaydugay nga pakig-uban uban sa Black Muslims, misugod ako sa pagduhaduha sa uban nilang mga pagtulon-an, sa uban nilang mga praktis—bisan sa ideya nga ang mga tawong puti mao ang Yawa.
Matuod, nakaagi ako ug dili maayong eksperyensiya uban sa mga puti sa akong kinabuhi, apan ang tanan ba kanila mga demonyo? Naghunahuna ako bahin sa puti nga magbabansay sa basketbol nga may simpatiya sa mga itom. Unya dihay usa ka batan-ong puti nga abogado nga maoy naghawas nako sa usa ka kaso sa pagpihig sa rasa batok sa Hunta Direktiba sa Tunghaan sa New Orleans. Dihay ubang desenteng mga puti nga akong nailhan sa akong tibuok nga kinabuhi—siyempre dili tanan mga demonyo.
Lain pa, nagpalandong ako sa pagkabanhaw. Ang Black Muslims nagtudlo nga inigkamatay nimo, tapos ka na—kutob ka ra dinha! Apan ako nangatarongan, ‘Kon ang Diyos makalalang ug tawo gikan sa abog, siyempre makabanhaw siya kaniya gikan sa lubnganan.’ Dayon anaa ang pinansiyal nga bahin sa mga Black Muslims. Ako makahalin ug 300 ka mantalaang Muhammad Speaks sa usa ka semana, 1,200 sa usa ka bulan, nga nagdalag kuwarta kanila. Ang mga balayranan nga kinahanglang among pagabayran. Ang dakong bahin sa pagwali nasentro sa salapi. Upat ka oras lamang ang akong katulog sa usa ka gabii. Gigugol ko ang tibuok nakong kinabuhi uban sa Black Muslims. Ug karon ang mga pagduhaduha nagdako sa akong hunahuna bahin sa uban nilang mga pagtulon-an. Kanang tanan maoy diha sa akong kaisipan, nakapabug-at sa akong hunahuna.
Usa ka adlaw sa Disyembre 1974 diha sa akong sekular nga trabaho sa sentro sa komunidad, kining mga butanga maoy nagbalik-balik sa akong hunahuna. Usa kadto ka pagbati nga wala nako batia niadto. Abi nakog nabuang na ako. Kinahanglang mogawas dayon ako samtang wala pay nahitabo nga daotan. Nagkinahanglan akog dugang luna, usa ka panahon aron sa pagpalandong kon diin ako giagak sa akong kinabuhi. Akong gisultihan ang mga tawo didto sa sentro nga mouli ako ug sayo. Wala ako mohatag ug rason.
Mihangyo Ako sa Diyos nga Pakitaan Niya Ako sa Kamatuoran
Misayo ako ug undang sa trabaho ug nagdalidali sa pagpauli. Miluhod ako ug miampo sa Diyos. Miampo ako alang sa kamatuoran. Sa unang higayon, nangaliyopo ako sa Diyos sa pagpakita kanako sa kamatuoran, ipakita kanako ang organisasyon nga nakabaton niana. Sa miagi nakaampo ako alang sa usa ka paagi sa pagtabang sa mga tawong itom, alang sa tukmang rasismong organisasyon nga nagadumot sa mga puti. Apan karon nag-ampo ako alang sa yanong kamatuoran, kon unsa man kadto, bisan diin man kadto. “Kon ikaw ang Allah, tabangi ako. Kon dili ka si Allah, kon kinsa ka man, palihog tabangi ako. Tabangi ako nga makakaplag sa kamatuoran.”
Niining higayona gigamit nako pag-usab ang akong tukmang ngalan, Virgil Dugué. Nagpuyo gihapon ako ipon sa akong inahan ug amahan sa New Orleans. Sa nahigmata ako sa pagkasunod adlaw human sa akong kinasingkasing nga pag-ampo sa Diyos, nakakita akog magasing Watchtower sa balay. Wala ako mahibalo kon nganong nakaabot kini didto. Tagsaon kadto tungod kay wala pa gayod ako makakita sukad ug basahon gikan sa mga Saksi ni Jehova sa balay. Nangutana ako kon may nahibalo ba sa akong pamilya kon diin kini gikan. Walay usa ang nahibalo. Tingali gisuksok kini ilalom sa pultahan.
Kadto maoy Disyembre 15, 1974 nga gula. Diha sa hapin dihay hulagway ni Maria ug Jose ug ni Jesus diha sa pasungan—mga tawong puti! Ug ang pangutana: “Is This the Way to Honor Jesus Christ?” Nagpalandong ako, ‘Tubagon nila kini ug oo ug moingon nga kinahanglang mosimba ka kang Jesus.’ Kon laing gula pa kadto sa magasin, tingali ipadaplin lang nako kini. Apan gibuksan nako kadto ug gitan-aw ang unang artikulo ug nakaamgo nga sila nag-ingon nga si Jesus dili mao ang Diyos ug nga dili nimo angay simbahon si Jesus. Alang kanako kadto maoy usa ka dako nga padayag! Nagtuo ako nga ang tanang mga sekta sa Kakristiyanohan nagsimba kang Jesus ug nga ang tanan kanila nagtuo nga si Jesus mao ang Diyos.
Apan nahibalo ako tungod sa pagkahimong usa ka Black Muslim nga si Jesus dili mao ang Diyos. Ilang basahon ang daghang mga kasulatan nga nagpakita nga si Jesus dili mao ang Diyos, apil ang usa diha sa Juan 14:28: “Ang Amahan mas labaw pa kay kanako.” Sila nagtudlo nga si Jesus maoy usa ka propeta, ug si Elijah Muhammad, nga usa ka lider sa mga Black Muslim, ginaingon nga mao ang kataposang propeta. Busa nahibalo ako nga si Jesus dili mao ang Diyos, ug sa nagbasa ako niining artikuloha, sama kadto nga nawala ang mga kabug-at kanako. Sa miabot ako sa kataposan sa artikulo, naglingkod ako nga walay timik. Wala ako mahibalo kon unsay hunahunaon. Wala pa ako makombinsir nga mao kini ang kamatuoran. Apan sa unang higayon, akong naamgohan nga dili tanan sa gitawag nga mga relihiyong Kristohanon nagsaulog sa Pasko o sa ubang paganong mga piyesta. Ug sanglit nag-ampo man ako sa kamatuoran, nagpalandong ako, ‘Mao na kaha kini? Mao na ba kini ang tubag sa akong pag-ampo’?
Diha sa libro sa telepono, akong gitawag ang tanang Kristohanong mga simbahan. Akong gitawag sila ug yanong nangutana, “Nagasaulog ba kamo ug Pasko?” Sila mitubag ug oo, ug ibutang ko dayon ang telepono. Sa kataposan Saksi ni Jehova na lang ang nabilin. Mao na kaha kini ang tubag sa akong pag-ampo? Wala gayod ako mamati kanila. Tingali panahon na nga mamati ako. Akong giteleponohan ang ilang mga Kingdom Hall. Puti nga tawo ang mitubag sa telepono. Gusto niya nga duawon niya ako sa akong balay aron tun-an ako sa Bibliya. Apan mapanagan-on ako. Mibalibad ako. Usa siya ka puti nga tawo; basig yawa siya.
Nagbangon Ako ug Daghang Pangutana, Ako Gitubag
Busa nag-estorya kami sa telepono. Sa unang higayon sa akong kinabuhi, mibati ako ug katagbaw. Adlaw-adlaw nga gitawag ko siya, nagbangon ug dugang mga pangutana, nakabaton ug dugang mga tubag. Iyang gihatagan ako ug pamatuod. Iyang gipaluyohan ang iyang gipamulong pinaagi sa mga kasulatan gikan sa Bibliya. Nakadayeg ako. Mao pa kadto ang unang higayon nga may migamit ug Bibliya sa pagtubag sa akong mga pangutana. Midan-ag ang paglaom sa akong kinailadman. Nakabaton ako ug New World Translation of the Holy Scriptures nga dunay gamayng konkordansiya sa likod. Akong gibasa kini ug nakakat-on ug dugang pang mga kamatuoran.
Sa milabay ang usa ka bulan, mibalhin ako sa Dallas, Texas. Human nga nakapahimutang ako, gitawag nako ang lokal nga Kingdom Hall. Gihapit ako sa tawo nga mitubag sa telepono ug gidala ako sa miting sa tigomanan. Didto gipailaila ako sa usa ka Saksi kinsa miuyon sa pagtuon nako. Miuban ako sa iyang balay alang sa pagtuon. Gibati ko nga gigutom sa espirituwal, busa nagtuon kami tulo ka besis sa usa ka semana, daghang oras sa kada pagtuon. Curtis ang iyang ngalan. Maghulat ako sa iyang pultahan hangtod sa pag-abot niya sa balay gikan sa trabahoan. Mapailobon kaayo siya nako. Wala ako makaamgo nga ang mga pagtuon sa Bibliya kasagarang himoon kas-a sa usa ka semana ug sa usa lamang ka oras, ug wala gayod ako sultihi ni Curtis. Gisugdan niya ako sa pagtuon sa Enero o Pebrero sa 1975; among natapos ang librong Ang Kamatuoran nga Motultol sa Kinabuhing Dayon sa Mayo niadtong tuiga.
Wala magdugay, mibalik ako sa New Orleans, nakig-uban sa mga Saksi sa Kingdom Hall, ug misugod ako sa pagpamalaybalay, nagamantala sa maayong balita sa Gingharian. Sanglit gibati ko nga madasigon man kaayo ako nga Black Muslim, nga nagagugol ug 100 o 150 ka oras sa usa ka bulan sa pagpamaligya ug mga mantalaang Muhammad Speaks ug upat ka oras lamang ang katulog, angay nga magmadasigon ako ingong usa sa mga Saksi ni Jehova. Busa gawas pa sa akong pagtuon, ako nagsangyaw ug nagdumala ug daghang mga pagtuon sa Bibliya sa mga balay sa uban. Sa pagkamatuod, akong nahinumdoman nga sa usa ka programa sa Tigom sa Pag-alagad, gipangutana ako sa tsirman:
“Pilay imong oras sa pag-alagad sa kanataran sa miaging bulan?”
“Duolan sa usa ka gatos ka oras.”
“Pila ka mga pagtuon sa Bibliya ang imong gidumala?”
“Napulo.”
Naghinunghongay ang tumatambong niining taas nga numero, apan ako nahibulong, ‘May gisulti ba ako nga sayop? Kulang pa ba ang akong gihimo?’
Natuman ang Akong mga Tingusbawan
Ako miuswag hangtod sa punto nga nagpahinungod ug gibawtismohan sa Disyembre 21, 1975. Sa pagkasunod tuig gipanalanginan ako ni Jehova ug buotang asawa, si Brenda. Sa pagkamatuod, akong unang nahibalag si Brenda sa adlaw nga gibawtismohan ako. Usa siya ka bug-os panahong magmamantala sa Gingharian niadtong panahona ug nagpadayon sa bug-os panahon human nga kami nagminyo. Sa milabay ang duha ka tuig, sa 1978, misugod ako sa bug-os panahong pagmantala uban niya. Sa milabay ang duha ka tuig human niadto, sa 1980, ako ug si Brenda gidapit sa pagkahimong membro sa Pamilyang Bethel sa Brooklyn, New York, ang mga hedkuwarter sa kalibotan sa mga Saksi ni Jehova. Kami nag-alagad gihapon kang Jehova didto.
Kon akong tan-awon ug balik ang akong kinabuhi, mapalandong ko ang mga tuig sa batan-on pa ako nga nangandoy nga mahimong paring Katoliko ug mag-alagad sa Diyos ug sa tawo. Gipalandong ko ang akong pagpangitag katuyoan, una uban sa Black Panthers ug unya uban sa Black Muslims, ug nahinumdoman ko ang mga adlaw sa kalugda uban niining mga kalihokana, sama sa pagkalugdang gibati bahin sa pagkapari. Apan latas niining tanan, ang akong pagtuo sa Diyos wala gayod matarog. Nagpasalamat ako kang Jehova nga iyang giluwas ako gikan sa bakak nga relihiyoso ug politikanhong mga sinugdanan ug gibutang ako sa dalan sa kamatuoran ug kinabuhi.
Sa kataposan, ang akong mga tingusbawan sa pag-alagad sa Diyos ug sa tawo natuman!—Sumala sa giasoy ni Virgil Dugué.
[Hulagway sa panid 23]
Si Virgil ug Brenda Dugué