Sa Dihang Isekreto ang Kanser
USA ka adlaw sa Mayo 1987, akong gipunit ang Hunyo 8 nga gula sa Pagmata! ug misugod sa pagbasa sa tudling sa “Gikan sa Among mga Magbabasa.” Dihadiha, nakamatikod ako ug usa ka sulat nga gikan sa Hapon nga mabasa:
“Buot kaming magpasalamat kaninyo alang sa mga artikulo mahitungod sa kanser nga inyong gipatik. (Oktubre 8 ug Oktubre 22, 1986) Sa miaging tuig ang among anak nga babaye, nga wala gayod magsakit nga moabot ug usa ka adlaw sulod sa 16 ka tuig, kalit nga nahiling nga dunay tesis ug naospital sa unom ka bulan. Unya, sanglit wala may nakitang tubercle bacilli, siya gipagawas sa ospital.”
‘Katingalahan!’ Sa hunahuna ko. ‘Aniay batan-ong dalaga nga sama nako ug naagoman.’ Nagpadayon ako sa pagbasa:
“Apan sa pagkasunod bulan among nasayran nga siya dunay kanser sa thyroid ug mikanat na ang kanser sa iyang mga baga. Gioperahan dayon siya sa pagkuha sa iyang thyroid ug ang naglibot nga lymph glands, ug gikuhaan ug gamayng bahin ang iyang baga. Siya karon gisegihan pa ug tambal pinaagig cobalt.”
Nakaagi akog sama nga operasyon. Nagduhaduha na ako. ‘Ako ba kaha ang gihisgotan niini?’ Ako nahibulong. ‘May kanser kaha ako?’ Mikubakuba ang akong dughan samtang ang akong mga mata nagpadayon sa pagbasa sa nahibilin sa gisulat:
“Ang iyang operasyon malamposon, ug siya nagkinabuhing normal. Apan ingong mga ginikanan, kami kanunayng nabalaka ug naguol kon unsay buhaton aron matabangan ang among anak nga babaye. Pinaagi sa inyong mga artikulo kami mibating napasaligan pag-usab ug nakabaton pag-usab ug kalinaw sa hunahuna. Ang mga artikulo naghatag maayong pagtultol kon unsaon namo sa pagdasig sa among anak sa umaabot.—H. K., Hapon.”
Oy, unang titik kini sa ngalan sa akong Papa! Ako kaha kining dalagitaha? Dalidaling giadto nako ang akong inahan. “Nakaamgo ka nga kadto maoy bahin kanimo, dili ba?” siya miingon ug mipahiyom. Naningkamot siya sa pagsabot sa akong nawong. Mao kana ang nahitabo sa dihang akong unang nahibaloan nga ako dunay kanser.
Kon Nganong Wala Tug-ani nga Sayosayo
Sa Hapon dili kinaiyahan nga tug-anan ang pasyente kon mahiling nga adunay kanser. Gisugo sa mga doktor ang akong mga ginikanan sa pagkooperar sa maong polisa. Sa pagkamatuod, gusto ni Mama nga pahibaloon ako, apan wala mouyon si Papa. Siya nabalaka sa akong kaguol unya ug nagpanuko. Busa sila naglibog kon tug-anan ba ako bahin sa sakit o dili.
Unya ang seryal sa mga artikulo mahitungod sa ulohan sa kanser migula sa Marso 8 ug 22, 1987, nga mga gula sa Pagmata! Human nakabasa niana, midesider ang akong mga ginikanan nga sa hustong panahon, ila akong tug-anan mahitungod sa akong kanser. Una, hinunoa, nagpadala ang akong amahan ug sulat sa apresasyon alang sa mga artikulo ngadto sa Watch Tower Society sa Hapon. Sa napatik ang iyang sulat diha sa Awake!, gibati sa akong mga ginikanan nga ang kamot ni Jehova, ang Diyos sa Bibliya, mao ang nagpaluyo niini nga kaugmaran. Kadto maoy usa ka malulutong paagi sa pagpahibalo kanako bahin sa akong kanser, sanglit ang katingala sa pagkakita sa sulat sa akong amahan niadtong yugtoa nangibabaw sa uban pang mga emosyon.
Ang akong gibati dili maoy mga pagbati sa kahadlok, kay tim-os akong nagtuo sa pagtulon-an sa Bibliya mahitungod sa kahimtang sa mga patay. Kini nag-ingon nga sila “dili mahibalo sa bisan unsa.” (Ecclesiastes 9:5) Ako nagsalig usab sa saad sa Bibliya nga ang “tanan nga anaa sa handomanang mga lubnganan” managpanggula diha sa pagkabanhaw.—Juan 5:28, 29.
Sa laing bahin, ang nakapaguol kanako mao ang hunahuna: ‘Kon ako mamatay, magmamingawon unya kaayo ang akong mga ginikanan samtang naghulat sa akong pagkabanhaw.’ Abi gud nimo, ako bugtong man nilang anak. ‘Seguradong lig-onon ni Jehova ang akong mga ginikanan sa ilang mga tuig sa kamingaw,’ ako nangatarongan ug giwala kining makasubong hunahuna.
Naospital
Sa Abril 1985, duha ka tuig sa wala pa makabasa sa Pagmata! nga naundan sa sulat sa akong amahan, nagpalista ako sa hayskol. Ako 15 pa lamang niadto. Human nga gihiling, ako nakadawat ug notisya sa Mayo nga nagpahibalo kanako: “Bronchiectasis—Nagkinahanglan ug bug-os nga paghiling.”
Bisan tuod gibati ko nga wala akoy sakit, ang dakong pulong adunay makaguol nga epekto. Wala pa gayod ako makaagi ug seryosong sakit sukad, ug ang tanan nagtuo nga usa ako ka himsog nga batan-ong babaye. Bisan pa niana, miadto ako sa lokal nga ospital alang sa bug-os nga paghiling. Didto nahiling ako nga dunay tesis ug dihadiha nagpaospital.
Ang kinabuhi diha sa lawak alang sa may sakit nga tesis dili gayod maayo. Sulod sa unom ka bulan walay gikan sa gawas sa ospital ang gitugotan sa pagduaw kanako gawas sa akong mga ginikanan. Ang mga sulat gikan sa Kristohanong mga higala ug mga rekording sa teyp sa Kristohanong mga tigom naglig-on kanako ug nagtabang kanako sa pagpukgo sa akong kasubo. Dugang pa niana, ang pagbasa sa mga publikasyon sa Watch Tower Society nakapugong usab kanako sa pagkahimong makikaugalingon sa akong paghunahuna. Apan labaw sa tanan, ang personal nga relasyon uban sa Diyos ang nagtabang kanako sa paghupot ug positibong panglantaw.
Ang Akong Tinguha sa Pag-alagad sa Diyos
Abi gud nimo, ang akong mga ginikanan nagsugod sa pagtuon sa Bibliya sa upat pa lamang ako ka bulan, ug ila akong gimatuto sa pagdawat sa mga pagtulon-an sa Bibliya ingong kamatuoran. Sa nagdako ako, tungod sa pagbansay sa akong mga ginikanan, midangat ako sa pagmahal sa akong relasyon kang Jehova ug nakaugmad ug pagtuo diha kaniya sa akong kaugalingong paningkamot. Akong gipahinungod ang akong kaugalingon ngadto kang Jehova ug gipasimbolohan ang akong dedikasyon pinaagi sa bawtismo sa tubig sa Disyembre 4, 1982, sa 13 anyos pa ako.
Buweno, halos unom ka bulan diha sa ospital, gipagawas ako sa Oktubre 1985. Sa unang higayon sa akong kinabuhi, akong naamgohan kon unsa ka tam-is sa hangin kon ang usa libreng makalihok-lihok. Sa pagpakita sa akong apresasyon, midesider ako sa pag-alagad ingong temporaryo bug-os panahong ministro, o auxiliary payunir. Busa sa Nobyembre ug Disyembre, nakagugol ako ug 60 ka oras diha sa Kristohanon boluntaryong pag-alagad. Sa Disyembre, hinunoa, akong nahibaloan nga kinahanglang ipaospital ako pag-usab aron operahan ang akong thyroid. Ang paghunahuna lang nga magpaospital na usab nakapahilak kanako.
Ang Isyu sa Dugo
Ang Pulong sa Diyos nagsugo sa mga Kristohanon sa “pagpahilayo . . . sa dugo,” ug ingong dedikadong alagad ni Jehova, buot kong buhaton ang tanang butang nga makapahimuot kaniya. (Buhat 15:29) Sanglit ang operasyon kinahanglang himoon, nakigsulti ako sa akong doktor ug gisaysay kon nganong dili ako modawat ug mga pag-abuno sa dugo. Iyang gitahod ang akong baroganan ug gisultihan ako sa dili pagkabalaka.
Apan, sa adlaw sa wala pa ang operasyon, gidala ako ngadto sa usa ka lawak sa ospital diin didto daghang mga doktor ang naghulat kanako. Kining maong mga siruhano, nga wala pa nako makita sukad, nag-atang sa akong operasyon. Kusog nga mikubakuba ang akong dughan nga miatubang sa daghan kaayong mga espesyalista.
“Buot namong hisgotan kanimo ang operasyon ugma,” misugod ang doktor nga nagdumala. “Among buksan ang imong mga baga ug ang thyroid. Karon, mahitungod sa imong giingon bahin sa pag-abuno sa dugo, segurado ka ba nga gusto nimong ipabuhat diha kanimo ang imong giingon bisan kon may mahitabong emerhensiya?”
“Oo, segurado ako,” mitubag ako samtang namati pag-ayo ang mga doktor. “Palihog sunda ang akong hangyo.”
Unya ang uban misugod sa pagpangutana, sama sa: “Nganong dili ka man modawat ug mga pag-abuno sa dugo?” “Mao ba gayod kanay imong gibati?” Silang tanan namati nga matinahuron samtang gitubag nako ang ilang mga pangutana. Ang akong tensiyon sa sinugdanan anam-anam nga nawala, ug akong gisaysay kon sa unsang paagi midangat ako sa pagdawat sa hunahuna sa Diyos bahin sa dugo. Akong gipatin-aw usab nga kadto maoy tungod sa akong pagpabili sa kasugoan sa Diyos, dili sa bisan unsang pagpiit sa akong mga ginikanan, nga nagpalihok kanako sa paghangyo ug walay-dugo nga operasyon. Ang mga doktor malulutong mitahod sa akong hunahuna ug gidasig ako sa dili pagkabalaka, samtang nangandam silag maayo alang sa operasyon.
Ang Operasyon ug ang Pagtambal Pinaagig Cobalt
Ang operasyon nalangkit sa pag-abri sa akong liog ug sa pagkuha sa thyroid, lymph glands, ug usa ka bahin sa baga. Ang mga doktor nakadiskobre nga ang ilang nahiling sa sinugdan nga tesis sa pagkamatuod maoy mga tinubo sa kanser nga mikanap gikan sa thyroid. Hinunoa, wala gayod ako sultihi nga nasuta sa operasyon nga ako dunay kanser.
Sanglit, sa panahon sa operasyon, natandog sa mga doktor ang akong mga kuwerdas sa tingog, ilang gipasidan-an ang akong mga ginikanan nga operahan na usab ako aron makasulti. Mao nga ang mga doktor ug ang akong mga ginikanan nalipay kaayo sa dihang naulian ako sa panimuot ug nangutana: “Wala kamo mogamit ug dugo, dili ba?”
Salamat sa tim-os nga mga paningkamot sa mga doktor, ang operasyon milampos, ug ako nakabaton ug mahinlo nga Kristohanong konsensiya. Gisultihan sa mga doktor, hinunoa, ang akong mga ginikanan: ‘Tingali upat ka tuig na lang ang iyang kinabuhi. Lagmit pa nga mamatay siya sulod sa usa ka tuig. Sa kataposan siya maglisod sa pagginhawa, ug mamatay siya diha sa dakong kasakit. Sukad karon mous-os ang iyang timbang bisan pila pay iyang kaonon. Palihog pangandam sa pag-atubang sa maong mga sangpotanan.’ Siyempre, wala ako mahibalo bahin niining makahahadlok nga tagna sa sakit. Apan nakurat ang akong mga ginikanan, ug grabe kaayo ang ilang kaguol.
Human sa operasyon sa Enero 1986, naospital ako alang sa mga pagtambal pinaagig cobalt sa Pebrero ug sa Nobyembre na usab sa mao gihapon nga tuig. Ang doktor nga misulod sa lawak nga tambalanan may salipod nga espesyal nga tapis ug guwantis. Mikuha siyag duha ka kapsula gikan sa usa ka gamay linginong metal nga sudlanan ug gipatomar kini kanako. Nagtulon akog radyoaktibong materyal, nga moobra sa sulod sa lawas. Busa, nagpabuga akog radyasyon ug mao nga gilain sa usa ka pribadong lawak sa usa ka semana sa matag panahon. Gawas sa mga nars nga mosulod sa pagpakaon kanako, ako walay kontak sa tanan gikan sa gawas.
Ikaingon ko, nahibulong ako sa pagtan-aw sa kuti kaayong mga pagpangandam ug nakurat sa pagkaseryoso sa pagtambal. Bisan pa, sama sa kustombre sa Hapon, ang kamatuoran nga ako dunay kanser gihimong binantayan kaayong tinagoan gikan kanako.
Sanglit ang lawak maoy katunga nga anaa sa ilalom sa yuta ug gitukod ang salipod aron dili makagawas ang radyasyon, wala kaayo akoy makita diha sa bentana. Pagkamakapainit sa kasingkasing kadto sa dihang duawon ako sa Kristohanong mga higala ug mangamay sila kanako. Akong gibati ang ilang gugma, nga naglig-on kanako sa akong pag-inusara.
Pagkab-ot sa Akong Tumong sa Kinabuhi
Samtang gitambalan pa ako ug cobalt, ang usa ka nars nangutana kon unsay nagpahimo kanako nga malipayon. Akong gisultihan siya nga ang pagtuon sa Bibliya naghatag kanako ug kalinaw sa hunahuna. (Salmo 41:3) Kini nga pagsultihay nakapukaw sa iyang interes, ug siya misugod sa pagtuon sa Bibliya.
Ang pakigsulti sa uban mahitungod sa akong Diyos nakapahimo kanakong malipayon kanunay. Busa sukad sa bata pa, maoy akong tumong ang pagkahimong usa ka bug-os panahong ministro sa mga Saksi ni Jehova. Aron makab-ot ang maong tumong, gitimbang nako ang akong buluhaton sa tunghaan ug ang ministeryo uban sa akong pakig-away batok sa kanser. Pagkadako sa akong kalipay sa dihang natudlo ako sa bug-os panahong ministeryo ingong regular payunir sa natapos ako sa pag-eskuyla sa Marso 1988!
Siyempre, ang akong sakit wala pa gayod bug-os maayo. Bisag wala akoy gibating kaluya karon, kinahanglang ipaospital ako matag karon ug unya aron masusi. Apan bisan diha sa ospital, nakapakigsulti ako sa mga doktor, mga nars, ug sa kaubang mga pasyente mahitungod sa paglaom nga gitanyag sa Diyos ug kinabuhing walay kataposan diha sa bag-ong kalibotan.—Pinadayag 21:3, 4.
Kas-a gisultihan sa trabahante sa ospital ang akong mga ginikanan: “Sanglit ang iyang baga naapektohan man kaayo, siya maglisod sa pagginhawa ug maghangos, maghingutas iniginhawa niya ug maglingkod na lang nga walay buhaton. Apan si Rie aktibo kaayo. Wala ako makasabot niana. Ang inyo bang relihiyon ang naghimo kaniyang aktibo ug malipayon kaayo?”
Sa pagkamatuod, ako adunay tinagoan nga nagpalig-on kanako aron dili ako malugda. Ang akong relasyon ubang kang Jehova nga Diyos. Siya naghatag kanako ug gahom aron dili ako magpadaog sa akong sakit. (Filipos 4:13) Maoy hinungdan, bisag adunay kanser, nakabaton ako ug kalinaw sa hunahuna ug wala mawad-ig paglaom. Siyempre, gusto kong mabuhi hangtod sa bag-ong kalibotan ni Jehova nga diin “walay molupyo ang moingon: ‘May sakit ako.’” (Isaias 33:24) Apan bisan unsa pay mahitabo, bisag kuhaon ako sa kamatayon, ako adunay pagsalig nga dili ako kalimtan ni Jehova kon ako magpadayon sa pagpahimuot kaniya.—Sumala sa giasoy ni Rie Kinoshita.
[Hulagway sa panid 23]
Ako nakaalagad ingong bug-os panahong ministro sukad sa Marso 1988