Mga Batan-on Nangutana . . .

Ang Tapos sa Klase nga Trabaho Makatabang ba Nako nga Mahamtong?

DUHA sa tulo​—mao kana ang gidaghanon sa mga tin-edyer sa Tinipong Bansa nga karon nagatrabaho. Ug sila migugol gikan sa 16 ngadto sa 20 ka oras matag semana sa pagbuhat niana!a

Nganong ang mga batan-on sa nagtubong gidaghanon naghugop ngadto sa mga trabahoan? Miingon ang 16-anyos nga Brian: “Sa akong bahin ako kinahanglang [motrabaho]. Ang akong inahan ug amahan nagbulag, ug kinahanglang tabangan ko ang akong inahan sa bisan unsa nga akong mahimo.” Daghang pamilya ang susama nagkinahanglag tabang sa panalapi. Ug bisan ang usa ka batan-on sa direkta dili moamot sa mga balayranan sa balay, kon sa yano siya mismo ang mopalit sa iyang kaugalingong besti o sa ubang personal nga mga butang, kini epektibong mopagaan sa iyang mga ginikanan sa pipila ka kalisod sa panalapi.

Tinuod, daghang batan-on nagatrabaho aron matuman ang ilang gusto sa mahalong mga sapot, sapatos, o mga pagkaon. Apan alang sa pipila ka mga batan-on, ang usa ka trabaho sa paninugdan maoy usa ka dakong lakang ngadto sa pagkahamtong. Misulat ang 19-anyos nga Suzanne diha sa Seventeen nga magasin: “Ako nagatrabaho tungod kay ako malipay nga makatagana sa akong kaugalingon. Dili na kinahanglang magsalig pa ako sa akong mga ginikanan alang sa akong mga galastohan. . . . Ang mga ginikanan makahatag ug salapi sa ilang mga anak, apan sila dili makahatag kanila ug pagbati sa katagbaw nga makuha gikan sa pagpangita.” Ug tingali mao usab kanay imong gibati​—nga ang pagbaton ug usa ka trabaho maoy usa ka maayong kasinatian, nga kini motabang kanimo nga mohamtong nga mas madali. Apan tinuod ba kini?

Pagtrabaho​—Ang mga Kaayohan

Gisaway sa Bibliya ang pagkatapolan. “Ang tawong tapolan nagatinguha, ug siya walay bisan unsa,” nag-ingon ang Proverbio 13:4. “Apan, ang kalag sa mga kugihan mahimong matambok.” Busa kon ikaw adunay gikinahanglan nga dakog kantidad nga dili andam, o dili makaarang, ang imong mga ginikanan sa pagbayad, ang katuyoan sa pagtrabahong makugihon aron ikaw ang mopalit niana tingali maoy angay.

Daghan ang moergo nga ang pagtrabaho makatabang sa pagtudlo sa batan-on bahin sa kinabuhi diha sa tinuod nga kalibotan. Si Ellen Greenberger ug Laurence Steinberg nakahimog pipila ka masangkaron ug gipatik makadaghan nga panukiduki bahin sa ulohan sa nagatrabahong mga batan-on. Ilang nakaplagan nga ang maong mga batan-on “nakakat-on sa mga paagi sa negosyo, pagpalakaw sa salapi, ug aritmetika sa gumagamit.” Ang trabaho usab magladlad sa batan-on dili lamang sa kasinatian sa pagtrabaho uban sa mga edaran kondili sa mga kalisod ug mga responsabilidad sa mga edaran. Siya hayan mapugos sa pagkat-on sa pagtrabaho ilalom sa usa ka amo nga “malisod pahimut-an” o mubog-buot, o kon unsaon pagtagad nga maluluton ang nasukong mga kustomer​—ug sa mga kauban sa trabaho. (1 Pedro 2:18) “Ako ang pinakabata nga trabahante,” nahinumdom si Anthony, “ug naagian ko kini gikan sa tanan. Apan ako nakakat-on kon unsaon sa pagpakiglabot sa mga tawo.”

Ang pagtrabaho magtudlo usab sa usa ka batan-on sa mga katakos ug mga batasan sa pagtrabaho, sama sa pagkauntop sa panahon, nga makita nga mapuslanon sa ulahi nga kinabuhi. (Itandi ang Proverbio 22:29.) “Ako nakakat-on sa pagbatog responsabilidad,” matud pa sa usa ka batan-ong ginganlag Eric. “Ang pagtrabaho uban sa akong uyoan nagtudlo kanako sa pagtrabaho nga de-kalidad.” midugang si Duane. “Iyang gipasiugda ang kahinlo, ug kon dili pulido ang trabaho, usbon namo kini.” Si Olga midugang, nga nagtrabaho ingong sekretarya samtang nagtungha pa: “Ako nakabaton ug maayong kasinatian sa trabaho. Ug ang pakigsulti kanunay sa telepono nagtudlo kanako sa paggamit ug maayong sinultihan.”

Ang pagtrabaho magtudlo usab kanimo sa garbo sa kalamposan. Miingon ang maalamong Haring Solomon: “Wala nay lain nga maayo alang sa tawo kay sa mokaon unta siya ug moinom ug himoon niya ang iyang kalag nga makapahimulos pag-ayo sa iyang kuging pagtrabaho. Kini usab akong nakita, nga kini gikan man sa kamot sa matuod nga Diyos.”​—Ecclesiastes 2:24.

Unsa ba ka Dako Gayod ang Makat-onan Nimo?

Bisan pa niana, daghan ang nagtuo nga ang mga trabaho karong adlawa diyutay ray ikatabang aron mohamtong ang usa ka batan-on. Sa mga panahong milabay, ang nagatrabahong mga batan-on nakatuon ug trabaho o labing menos sa pila ka hinungdanong mga katakos. Karong adlawa, hinunoa, daghang batan-on (sa Tinipong Bansa ilabina) nagatrabaho diha sa fast-food nga mga restawran o sa ubang mga industriya sa serbisyo diin ang trabaho naglakip sama sa pagbutang sa mga hamburger diha sa mga karton o sa pagkahimong kahero. Daghan ang nagduhaduha sa layog-abot nga kamapuslanon sa maong mga trabaho. Si Greenberger ug Steinberg mimulo: “Ang kasarangang batan-on mogugol ug ubos sa 10 porsiento sa iyang panahon diha sa trabaho​—mga lima ka minuto lamang sa matag oras​—sa mga kalihokan sama sa pagbasa, pagsulat, ug sa aritmetika. . . . Ang kadaghanang trabaho diyutay ray kailin-ilinan, pulos rotinang mga trabaho, ug kanunay nga pagbalikbalik sa dili-makaiikag nga mga trabaho.”

Ang usa ka artikulo diha sa The Wall Street Journal miingon: ‘Ang kadaghanan sa nagatrabahong mga tin-edyer karong adlawa walay nakat-onang labi pang mapuslanon kay sa pagpakita lamang. Ang teknolohiya naghimo kanilang halos mga robot. Ang mga checkout scanner ug modernong mga kaha nagatotal sa balayranan ug nagasuma sa sukli alang kanila. Sa fast-food nga mga tindahan, ang automatikong pagkaoras sa pagluto nagwala sa kataposang posibilidad nga makakat-on ug diyutayng kahanas ang usa ka tin-edyer sa pangluto.’ Ang maong mga trabaho sa dayag nagatagana sa gikinahanglan ug sa hinungdanong mga serbisyo. Ugaling, diyutay ra ang ilang mahimo aron masangkapan ang usa ka batan-on alang sa trabaho sa edaran.

Apan unsay ikasulti bahin sa kasinatian sa pagtrabaho uban sa mga edaran? Si Greenberger ug Steinberg miingon: “Ang trabahoan nga gisudlan sa mga batan-on sa dugang nahimong gipinig sa edad. Imbes motrabaho kauban sa mga edaran, . . . ang mga batan-on karong adlawa mas malagmit nagatrabaho kauban sa laing mga batan-on.” Ang The Wall Street Journal nagtawag sa maong mga trabahoan nga “balwarte sa mga batan-on.”

“Ahat nga Pagkasapian”

Daghang batan-on sa Tinipong Bansa may kinitaan nga mokapin sa $200 matag bulan sa ilang mga trabaho. Dili ba ang pagpalakaw niini nga salapi mahimong usa ka bililhong kasinatian? Palandonga ang usa ka surbi sa may trabahong mga estudyante sa hayskol nga gikan sa kapin sa usa ka libong nagkalainlaing mga eskuylahan. Nadiskobrehan nga tres kuwarto kanila walay giamot sa galastohan sa pamilya! Duolan sa 60 porsiento kanila walay gigahin aron matigom! Libre gikan sa palas-anon sa pagbayad sa abang, sa seguro, ug pagkaon, gigamit sa kinabag-an ang ilang kinitaan ingong kuwarta sa bulsa​—sa pagpalit kutob sa ilang gusto.

Si Jerald G. Bachman sa The Institute for Social Research nag-ingon nga sa dihang ang “mga tin-edyer adunay daghang salapi nga ilang magamit,” kini maoy “ahat nga pagkasapian,” o bahandi. Ngano man? Nagpatin-aw si Bachman: “Daghang estudyante sa hayskol adunay mga badyet alang sa maluhong mga butang nga dili nila mamintenar sa mga lima ka tuig sa ulahi, sa dihang ang ilang kita igo rang ikapalit ug dili-maluhong mga butang sama sa pagkaon ug abang.” Oo, imbes tudloan ang usa ka batan-on sa responsabilidad sa panalapi, ang pagbaton ug sobrang salapi nagatudlo kanila sa sukwahi. Kini mahimong makaugmad sa dili-realistiko nga pagtilaw sa kaluho ug mopahimo sa kausaban ngadto sa tinuod nga kalibotan sa mga hamtong nga labi pang malisod.

Ang Bibliya dugang nagpakita nga ang paghago alang sa bahandi maoy usa ka kawang nga tinguha. Kini nag-ingon: “Ayaw paghago aron makabaton ug mga bahandi. . . . Gitugotan mo ba ang imong mga mata sa pagtan-aw niana, nga unta wala may kapuslanan kini? Kay sa pagkatinuod kini daw tugkan ug mga pako sama nianang sa usa ka agila ug molupad sa halayo paingon sa langit.”​—Proverbio 23:​4, 5.

Kon kaha ang usa ka trabaho mapamatud-ang usa ka bililhon kasinatian sa pagkakat-on nagadepende diha sa klase sa trabaho nga nalangkit, ang matang sa mga tawo nga imong ikauban sa trabaho o ang imong amo, ug sa imong paningkamot diha sa trabaho. Ang imong motibo sa pagtrabaho ug sa imong pagpalakaw sa salapi nga imong makita mohimo usab ug dakong kalainan kon kaha ang pagtrabaho motabang kanimo o mosakit kanimo.

Apan kon ang pagkahimong edaran mao gayod ang imong tinguha, matikdi kon unsay gihinapos ni Greenberger ug Steinberg: ‘Adunay mga buluhatong mabatonan nga tingali mas mapuslanon pa kay sa pagtrabaho. Kining mga buluhatona naglakip sa pagbasa ug pagtuon gawas sa eskuylahan ug pagbaton ug mga responsabilidad sa walay-suweldo boluntaryong trabaho o serbisyo sa komunidad.’ Si Nina, pananglitan, naghimo sa labing bililhong serbisyo sa komunidad human sa klase ingong usa ka bug-os panahong ministro sa mga Saksi ni Jehova. Siya miingon: “Nakigsabot ako uban sa akong magtatambag sa eskuylahan nga makabaton ug mubong klase sa adlaw aron ang akong tingpamuhi sa eskuylahan haduol na sa udto. Sa Lunes hangtod sa Miyerkoles ako mogawas sa buluhatong pagsangyaw sa publiko. Nawili kaayo ako niini. Basta nawili lang ako sa paghimo niini!” Ang imo bang iskedyol ug personal nga mga sirkumstansiya nagatugot kanimo sa pagbuhat sa ingon? Ang pag-ugmad ug “diyosnong debosyon” niining paagiha sa walay duhaduha napamatud-ang labaw pang mapuslanon kay sa pagbuhat sa pipila ka trabaho!​—1 Timoteo 4:8.

Apan ang pipila ka batan-on hayan gusto, o kinahanglan, nga motrabaho tungod sa pinansiyal nga mga katarongan. Ang umaabot nga mga artikulo motimbang sa mga bentaha ug mga disbentaha sa pagbuhat niana.

[Footnote]

[Hulagway sa panid 26]

Ang usa ka trabaho magtudlo sa usa ka batan-on kon unsaon sa pagpakiglabot sa mga amo ug sa mga kauban sa trabaho sa hinamtong nga paagi