Mga Batan-on Nangutana . . .

Angay Bang Magtrabaho Ako Samtang Mag-eskuyla?

ANG mga adlawng ting-eskuyla maoy okupado alang sa kadaghanang batan-on. Ang instruksiyon sa lawak-tunghaan maghurot sa dakong bahin sa matag kasagarang adlaw sa semana. Ang homwork ug pagtuon mag-okupar sa mga gabii. Ug sa kinataliwad-an kanila may daghang buluhaton sa panimalay nga mangayog pagtagad.a

Sa kayutaan sa Kasadpan ang mga batan-ong nagaeskuyla kasagarang magpanan-aw sa hinapos sa semana ingong panahon sa lingawlingaw ug pagrelaks. Apan sa daghang bahin sa kalibotan, ang mga hinapos sa semana dili gayod makaparelaks. Pananglitan, sa banikanhong Aprika ang mga batan-on kasagarang magagugol sa ilang mga hinapos sa semana nga magatabang sa ilang mga ginikanan diha sa uma, nga magbawi sa pipila sa panahong nawala panahon sa ilang semana sa klase. Ug taliwala sa mga Saksi ni Jehova, ang mga batan-on may dugang responsabilidad sa pag-apil sa ganghaan-sa-ganghaan nga buluhatong pagsangyaw ug sa pagtambong sa Kristohanong mga tigom.​—Hebreohanon 10:23-25.

Busa morag dili posible nga ang Aprikanong mga batan-on buot magbaton ug ekstrang palas-anon sa sekular nga trabaho. Apan daghan sa maong mga batan-on nagatrabaho ug sa nagkadaiyang mga paagi: magbaol sa ilang mga uma mismo ug magbaligya sa abot, maghabol sa panapton pinaagi sa mga hablanan, o maggamag mga basket aron ibaligya sa merkado. Ang uban pa mangisda, mamaligyag mga peryodiko, ug mamupo o magbaligyag prutas.

Apan, nganong kining mga batan-ona nagbaton man ug sekular nga trabaho? Nagpasabot ba gayod nga ikaw magtrabaho usab?

Kon Nganong Sila Magtrabaho

Ang pila ka batan-on mapugos sa pagtrabaho tungod sa mga kahimtang nga gawas sa ilang gahom, sama sa pagkamatay sa usa ka ginikanan. (Kini magbilin sa batan-on nga walay magsuportar sa iyang pag-eskuyla.) Sa laing bahin, ang pila ka batan-on magbatog trabaho aron matukod ang usa ka sukod sa pagkinaugalingon gikan sa ilang mga ginikanan.

Tagda si Kofi, usa ka batan-ong lalaki sa Ghana. Samtang nagtungha sa teknikal nga tunghaan, siya nagtrabaho nga katabang sa uma duha ka oras sa matag adlaw tapos sa klase.b Si Kofi mipatin-aw: “Gitagana sa akong mga ginikanan ang akong mga panginahanglan sa pagtungha sa elementarya. Apan dili ko buot magpadayon sa pagdepende kanila alang sa tanan kong panginahanglan. Mao nga gisugdan ko ang sekular nga trabaho. Gibati ko nga mas malipayon nga makaarang sa pagpalit sa akong kaugalingong papel-sulatanan ug pagbayad sa akong plete paingon sa eskuylahan.”

Ang igsoon ni Kofi nga si Moses samang nagbaton ug trabaho. Samtang nagtungha sa hayskul, si Moses sa pribado nagtutor sa batang mga estudyante. Apan samtang ang kinitaan ni Kofi nahiadto sa pagbayad sa kaugalingon niyang mga panginahanglan, ang bahin sa kuwarta ni Moses nahiadto sa pagbuhi sa iyang pamilya. Ngano? Siya, kay gikan sa usa ka pamilya nga walog anak, nangatarongan: “Ang pagbuhat nako sa inoras nga trabaho mihatag sa akong mga ginikanan sa usa ka sukod sa kahupayan sa pag-atiman sa mga panginahanglan sa akong ubang mga igsoong lalaki ug mga babaye.” Miangkon usab siya sa pagbati sa katagbawan tungod sa pagkaarang sa pagpalit ug mga butang alang sa iyang kaugalingon.

Ang pagtabang sa mga ginikanan sa usa sa pinansiyal nga paagi sa dihang may tinuod nga panginahanglan mahimong usa ka paagi sa paghatag ug pasidungog nga nahiangay kanila. (Efeso 6:1, 2) Hinuon, sa samang panahon walay daotan sa pagtrabaho aron makabatog diyutayng kuwartang panggastos sa kaugalingon.

Ang pagbatog trabaho basin dakog mahimo sa pagsilsil sa pagbati sa responsabilidad diha sa usa ka batan-on. Makatabang kini sa usa ka batan-on sa pagbatid sa mga kahanas nga magamit sa ulahi sa pagbuhig usa ka pamilya. Si Jesu-Kristo mismo, pananglitan, dayag nakatuon sa pagpamanday pinaagi sa pagtrabaho kauban sa iyang gipakaamahan ingong batan-on. (Mateo 13:55; Marcos 6:3) Bisan pa niana, “ang panahong nahibilin hamubo na lamang” alang niining kalibotana, ug ang usa ka makinaadmanong batan-on magtino nga ang iyang panahon gamitong mapuslanon. (1 Corinto 7:29; Efeso 5:16) Busa sa dili pa magbatog trabaho, angay timbangon nimo ang tanang butang nalangkit​—apil ang imong kaugalingong mga motibo.

Pag-ihap sa Bili

Ang pila ka pangutana nga tingali imong pagatagdon mao: Tinuod bang gikinahanglan o gusto sa akong mga ginikanan ang akong tabang nga salapi? O andam ba silang magpaigo sa diyutay aron ako makahimo sa pagkugi sa akong buluhaton sa eskuylahan ug espirituwal nga pagtubo? Tinuod bang gikinahanglan ko ang ekstrang salapi, o ako ba nagapatuman sa “tinguha sa unod ug sa tinguha sa mga mata ug sa mapagawalong pasundayag sa pangabuhi”?​—1 Juan 2:16.

Ang manggialamong tawo si Solomon miingon: “Nahibaloan ko usab nganong ang mga tawo nagabudlay pag-ayo: tungod kini kay masina sila sa mga butang nabatonan sa ilang mga silingan. Apan kini walay kapuslanan. Sama kini sa paggukod sa hangin. . . . Labi pang maayo ang pagbaton ug diyutay, nga may kalinaw sa hunahuna, kay sa pagkapuliki sa tanang panahon pinaagi sa duha ka kamot, sa pagsingkamot sa paghakop sa hangin.”​—Ecclesiastes 4:4-6, Today’s English Version.

Ang laing butang pagatagdon mao ang epekto unya sa pagtrabaho diha sa imong pag-eskuyla. Si Kofi nga gihisgotan ganina, nahinumdom: “Sa una kong tuig sa teknikal nga tunghaan sa dihang ako walay sekular nga trabaho, maayo kaayo ang akong akademikong kahimoan. Dayon miabot ang ikaduhang tuig sa dihang misugod ako sa sekular nga trabaho, ug ang akong mga grado misugod sa pag-us-os. Ako nakaarang gihapon nga mahimong labaw sa kasarangan, apan kadto hago kaayo.” Makaiikag, usa ka panukiduki nga pagtuon nga gihimo sa Tinipong Bansa nakadiskobre nga “ang pagtrabaho mosangpot sa pagkunhod sa kahimoan sa tunghaan ug makakunhod sa pagkalangkit sa tin-edyer sa tunghaan.”

Nahinumdoman ba nimo ang igsoon ni Kofi nga si Moses, nga may trabahong nagtutor? Siya miadmitir: “Gawas kon ang usa mainampingon kaayo, ang usa makasugod sa pagdawat sa dugang mga tumotuon kay sa matudloan sulod sa limitadong panahon nga anaa.” Si Mawuli, laing Aprikanong lalaki, nagtrabahong inoras ingong mananagat. Siya miingon: “Dihay dakong tentasyon sa dihang may dakong kuha sa baybay. Ang agda mao nga biyaan ang mga libro aron molakaw ug makasapig dugang. Ang daghang batan-ong lalaki sa balangay nagbuhat niana ug nangundang sa pag-eskuyla.”

Ang eskuylahan dugang sa trabaho makatibhang sa kusog sa usa ka batan-on sa punto nga makadaot kaniya sa espirituwal nga paagi. Basin malisdan siya sa pagtambong sa Kristohanong mga tigom o paghatag ug bug-os nga pagtagad samtang tua didto. Ang personal nga pagtuon sa Bibliya ug sa gibase-sa-Bibliya nga mga basahon basin mapadaplin.

Paghupot sa Imong Katimbang

Bisan pa niana, tapos sa pagtimbang sa tanang butang, ikaw ug ang imong mga ginikanan basin mohukom nga ang imong pagtrabaho sa usa ka matang sa trabaho makaayo. Sa unsang paagi mapahimuslan nimo sa labing maayo ang kahimtang?

Kinahanglan ang pagdisiplina-sa-kaugalingon. Gihisgotan ni apostol Pablo ang iyang kaugalingong paningkamot, nga miingon: “Gipanton ko ang akong lawas ug giulipon kini.” (1 Corinto 9:27) Kinahanglan ang pagdisiplina-sa-kaugalingon aron ikaw makadaginot​—dili mag-usik-usik—​sa kuwartang imong makita. Kinahanglan usab ang pagdisiplina-sa-kaugalingon aron gamiton nimo ang imong nahibiling panahon sa hustong paagi. Siyempre, ang paglingawlingaw ug igong pahulay may dapit ug makapausbaw sa mabungahong buluhaton. Apan pagbantay nga ang mga pasatiempo ug kalingawan dili magpahigawas sa homwork ug bisan sa espirituwal nga mga butang.

Busa kinahanglan nimong buhaton ang matinud-anong eskedyul sa mga yugto sa pagtuon​—ug sundon kana. Pananglitan, basin labing maayo nga sugdan ang imong homwork sa labing madali sa pagkauli sa balay gikan sa trabaho, dili magpaabot ug dugay tapos sa panihapon sa dihang ikaw katulogon na kaayo. Ang uban mopalabi sa pagkatulog ug sayo ug pag-atiman nga una sa ilang mga tun-anan sa buntag. Bisan unsay kahimtang, himoa ang imong mga yugto sa pagtuon nga labing mabungahon kutob sa mahimo. Likayi ang pagpatokar sa musika o pagbuhat sa ubang mga kabaldahan. Ang imong homwork basin mas mahapsay usab kon tagdon nimo ang pagpamati sa klase, nga magkuhag mga nota bahin sa dagkong mga punto ug nagpaluyong mga detalye.​—Itandi ang Lucas 8:18.

Hinuon, labing hinungdanon sa tanan mao ang imong espirituwal nga mga panginahanglan. (Mateo 5:3) Aron kini matagan-an, kinahanglang mogahin ka usab ug panahon alang sa personal nga pagtuon sa Bibliya, alang sa Kristohanong mga tigom, ug sa pagpakig-ambit sa publikong ministeryo. Tinuod, ang pagtrabaho ug pag-eskuyla maoy hago. Apan kon kinahanglang himoon nimo ang duruha, hatagig unang dapit ang espirituwal nga mga butang. Kanunay nga mag-ampo kang Jehova nga Diyos sa pagtabang kanimo sa paghupot sa imong espirituwal nga katimbang. Kon ang usa ka trabaho, dugang sa pag-eskuyla, nadesisyonan na, siya makapalig-on nimo sa pagsagubang sa mga kapit-osan sa kahimtang.​—Isaias 40:29-31.

[Mga footnote]

[Hulagway sa panid 21]

Ang pila ka Aprikanong batan-on nagatrabaho sa tapos-eskuyla nga mga trabaho. Apan unsa ang mga kaayohan ug mga kadaotan sa pagbuhat niana?