Iguaçú Falls—Mutya Diha sa Usa ka Silonganang Berde

Pinaagi sa koresponsal sa Pagmata sa Brazil

“USA sa mga pinakahalandomong natural nga katingalahan sa Habagatang Amerika” mao ang sugod nga pagbatbat sa usa ka ensiklopedia niining anindot kaayo nga busay nga makita diin ang utlanan sa Argentina, Brazil, ug sa Paraguay nagtagbo. Unsa ang nakapahimo niining matahom gayod mao ang iyang natural nga palibot​—usa ka tropikal nga kalasangan. Tinuod gayod nga mga mutya sa usa ka berdeng palibot. Dili katingalahan nga ang mga turista sa Habagatang Amerika kinahanglang mobisita dinhi.

Ang “Iguaçú” nagkahulugang “Dakong Tubig” sa Guarani nga lengguwahe. Ug dako gayod kini, kay ang nagadahunog nga busay madungog mga 30 kilometros ang kalayoon. Nagadepende sa panahon sa tuig, ang usa makaihap ug duolag 300 ka lainlaing busay nga mahulog sa lalom ug habog nga pangpang. Ang ubang mga busay mahulog sa usa lamang ka tugpa, samtang ang uban mahulog sa usa ka bato tunga-tunga pa ug dayon mahulog ilalom. Gibanabana nga sa panahon sa ting-ulan, duolag 10,000 kubikong metro sa tubig mahulog sa busay sa usa ka segundo. Ingong resulta, ang halapad nga maorag kawa sa ubos mohimo ug alisngaw ug bisibis, nga kon usa ka masanagon nga adlaw makita ang serye sa mahulagwayong balangaw sa tibuok adlaw.

Ang pangunang bahin niining anindot nga pasundayag mao ang inilang Garganta do Diabo (Devil’s Throat, o Gorge), ginahubit sa usa ka brosyur sa turista ingong “pinakahalangdon nga panan-awon sa tibuok nga pasundayag, usa ka lingin sa katorse ka mga busay nga nagadaligdig sa mga pangpang nga halos 90 metros [300 ka tiil] ang katas-on.

Mahimong ang pinakamaayong paagi sa pagtan-aw sa mga busay maoy pinaagi sa helikopter. Pagkahuman sa usa ka sakay, usa ka turista miingon: ‘Ang among piloto nakabantay sa among kahinam sa anindot nga panan-awon sa ilalom. Ug inay sa pagpalayo sama sa kasagaran niyang ginahimo, siya mibalikbalik sa tibuok gilapdon sa busay. Nagamit gayod ang among mga kamera ug video nga mirehistro kanamo niining kahibulungang pasundayag sa linalang ni Jehova.’

Ang ubang mga turista kontento na sa paglakawlakaw sa mga laktanan nga giandam alang kanila. Gikan sa kilid sa Brazil, ang usa adunay maayong bista sa mga busay, samtang sa kilid sa Argentina, posible ang paglakaw duol sa matag busay ug, sa ubang mga lugar, molayat sa usa ka isla ngadto sa usa diha sa mga sementadong dalanon. Ang kasagarang mga bisita mopahimulos sa duha, nagatuon sa ilang mga mata ug mga kamera sa talan-awon sa mga busay nga naalirongan sa malambong berde sa halapad nga kalasangan nga milugway ngadto sa halayong kapunawpunawan.

Kadtong kinsa maabtik makakita sa mga gitgit kinsa molusot-lusot sa mga panganod sa pinisik ug ngadto na usab sa mga kahoy sa dili pa sila mosalom. O sila makakita sa panon sa mga nagangawngaw nga mga pirikong berde nga mosalom ngadto sa mga busay duol sa lugar nga dili kaayo lalom, ug dayon sila mangupot sa kilid sa pangpang, nga mogawas na usab sa kalit ug molupad sa mga kahoy, diin sila mamustora sa ilang kaugalingon. O manghapsay sa ilang balahibo. O kon bantayan nga maidlot sa mga turista, sila makakita sa dagkong nagabitay nga mga salag sa sabaan nga pulag-sampot nga cacique, usa ka matang sa langgam. Ang mga langgam nagapuyo sa mga pundok, ug ang ilang mga salag, hinimo gikan sa tag-as nga lanot nga sagbot, nagabitay sa ubos nga mga sanga sa mga kahoy. Kining tanan, dungan sa nagkalainlaing klase sa alibangbang, nagahatag sa mahulagwayong panan-awon sa dihang mobisita sa mga busay.

Sa pagkatinuod, ang Iguaçú Falls kinahanglan nga tan-awon ug madunggan aron nga bug-os nga maapresyar. Naporma sa 1939, ang Brazil Iguaçú National Park, nga mao ang nahimutangan niining kahibulongan nga pasundayag sa natural nga kaanyag, ginabisita sa linibong mga turista matag tuig. Sila wala napakyas, ikaw usab kon imong iapil kini sa sunod nimo nga biyahe paingon sa Habagatang Amerika.

[Mapa/Mga hulagway sa panid 24, 25]

(Alang sa aktuwal nga pagkahan-ay, tan-awa ang publikasyon)

Iguaçú Falls

BRAZIL

ARGENTINA

PARAGUAY