Mga Paningkamot sa Panaghiusa
Sinulat sa koresponsal sa Pagmata! sa Pransiya
KAULAWAN! Oo, kaulawan ang nakapasugod sa ekumenikanhong kalihokan. Kaulawan sa unsa? Kaulawan sa masakit nga talan-awon nga ang Kakristiyanohan nagatanyag sa dili-Kristohanong kalibotan ug usa ka nabahin nga panimalay.
Diha sa una nga asembliya sa WCC (World Council of Churches), ang sekretaryo heneral, si Dr. W. A. Visser ’t Hooft, mipahayag: “Kita maoy usa ka Konsilyo sa mga Iglesya, dili mao ang Konsilyo sa usa ka wala mabahing Iglesya. Ang atong ngalan nagapaila sa atong kahuyangan ug sa atong kaulawan atubangan sa Diyos, tungod kay si Kristo aduna ug sa kataposan ing usa ka Iglesya sa yuta.”
Ang dili pa dugayng napatik nga Pranses Katolikong ensiklopedia miadmiter: “Ang kaamgohan sa iskandalong misangpot gikan sa nabahin nga mga iglesya misamot ka seryoso sa panahon sa ika-19 nga siglo. Tinuod kini ilabina taliwala sa mga misyonero, diin ang pagdumtanay nilang duha sukwahi sa Ebanghelyo nga ilang ginasangyaw sa mga dili-Kristohanon. . . . Ang kakurat miabot uban sa pag-ugmad sa Aprikanhon ug sa Asianhong mga misyon nga nagladlad sa panagbahin sa mga Kristohanon nga nagababag sa buluhaton sa pag-ebanghelyo.”
Mga Sinugdanan Niini
Ang pulong “ekumenikanhon” gikuha gikan sa Gregong pulong oi·kou·meʹne (gipuy-ang yuta). Ang ekumenikanhong kalihokan, nga nagsugod sa tunga-tunga sa 19ng siglo, nagatumong sa tibuok-yutang panaghiusa sa mga iglesya sa Kakristiyanohan. Nahibalo sa mga disbentaha sa panagbahinbahin taliwala sa mga iglesya, ang mga repormador miorganisar ug nagkalainlaing interdenominasyonal nga mga pundok sa panahon sa ika-19 ug sayo nga ika-20ng siglo.
Ang mga misyonero nga gipadala aron sa pagdani sa mga dili-Kristohanon sensitibo kaayo sa kal-ang taliwala sa Kakristiyanohan. Maglisod sila sa pagpunting sa dugoong panid sa kasaysayan sa iglesya ingong pamatuod sa pagkasuperyor sa ilang relihiyon. Sa unsang paagi ilang ikapamatarong ang paglungtad sa daghan kaayong mga iglesya, nga ang tanan nagapakaaron-ingnong Kristohanon, samtang sa samang panahon, nagkutlo kang Jesus o apostol Pablo, diin silang duha naghatag importansiya sa Kristohanong panaghiusa?—Juan 13:34, 35; 17:21; 1 Corinto 1:10-13.
Tino nga kining situwasyona nakaamot sa pagkaporma sa modernong ekumenikanhong kalihokan, nga dungang nagpatigom sa unang World Missionary Conference, sa Edinburgh, Scotland, sa 1910. Sa ulahi, sa 1921, ang International Missionary Council naporma. Ang New Catholic Encyclopedia mibatbat: “Ang International Missionary Council naporma dili lamang sa pagpakaylap sa impormasyon mahitungod sa epektibong paagi sa misyonero, kondili sa paglinaw sa iskandalo sa Kristohanong panagbahinbahin pinaagi sa paglikay sa pag-indigay sa dili-Kristohanong mga nasod.”
Pagkawalay Pagtagad sa Katoliko
Nan, unsa man ang gihimo sa Romano Katolikong Iglesya sa pagpalinaw sa iskandalo sa Kristohanong mga panagbahinbahin? Sa 1919 ang Katolikong Iglesya gidapit sa pag-apil sa usa ka panaghisgot sa mga iglesya mahitungod sa pagtuo ug kahusay, diin ang mga kalainan sa doktrina ug ministeryo pagakonsiderahon. Apan si Papa Benedicto XV wala modawat sa maong tanyag. Sa makausa, sa 1927, ang Katolikong Iglesya nakadawat ug usa ka imbitasyon sa pag-apil sa First World Conference on Faith and Order, nga gihimo sa Lausanne, Switzerland. Ang mga delegado nga gikan sa nagkalainlaing Protestante ug Ortodoksong mga relihiyon nagtagbo aron sa paghisgot sa mga babag sa panaghiusa, apan si Papa Pio XI wala mosugot nga moapil ang Katoliko.
Diha sa artikulo niini bahin kang Papa Pio XI, ang New Catholic Encyclopedia nag-ingon: “Ang Santa Sede negatibo ug tinamdan sa ekumenikanhong kalihokan sa dili-Katolikong Kakristiyanohan.” Kining negatibong tinamdan nahimong bukas nga panagbingkil sa dihang, sa 1928, miisyu ang papa ug iyang ensiklikal nga sulat nga Mortalium animos. Diha niana iyang gihukman ang ekumenikanhong kalihokan ug gidid-an ang mga Katoliko sa pagsuporta sa ekumenismo.
Sa 1948 ang WCC naporma. Sa pagsugod, ang iyang mga membro naapilan ug hapit 150 ka iglesya, ang kadaghanan kanila mga Protestante. Adunay pipila ka Sidlakang Ortodoksong mga iglesya ang miapil, ug ang uban pang Ortodoksong iglesya miapil sa WCC sa ulahi. Kining maong mga iglesya midawat ingong basehanan sa pagkamembro sa deklarasyon: “Ang World Council of Churches maoy usa ka panaghiusa sa mga iglesya nga nagadawat sa Ginoong Jesu-Kristo ingong Diyos ug Manluluwas.” Bisan pa niining dayag nga Trinitaryanhong pormula, si Papa Pio XII wala modawat sa imbitasyon sa paglangkit sa Katolikong Iglesya uban niining ekumenikanhong konsilyo.”
Usa ba ka Kausaban Taliwala sa mga Katoliko?
Si Juan XXIII, napiling papa sa 1958 nga hapit 77 anyos na ang panuigon, nga giisip sa daghang Katoliko ingong usa lamang ka papa di passaggio, o temporaryong papa. Ang nahitabo, iyang gibuksan ang mga bintana sa Batikano alang sa mga hangin sa kausaban nga hangtod karong adlawa nagpahinabo ug kagubot sa mga Katoliko. Ang usa sa mga desisyon ni Papa Juan, sayo sa 1959, mao ang pagtawag ug usa ka ekumenikanhong konsilyo, nga, sa sinultihang Katoliko, nagakahulogan ug usa ka heneral nga tigom sa mga obispo sa tibuok Katolikong Iglesya.
Ang katuyoan niining panagkatigom mao, una, ang “paghimo sa iglesya nga dili ulahi” ug, ikaduha, ang “pagbukas sa dalan paingon sa panaghiusa sa nabahin nga panag-igsoonay sa Sidlakan ug sa Kasadpan diha sa usa ka panon ni Kristo.” Nahauyon niining ikaduha nga katuyoan, si Papa Juan XXIII sa 1960 nagtukod diha sa Batikano ug Secretariat Alang sa Pagpauswag sa Kristohanong Panaghiusa. Kadto gipasidunggan ingong “unang opisyal nga pag-ila sa Romano Katolikong Iglesya sa paglungtad sa ekumenikanhong kalihokan.”
Ang hangin sa kausaban maorag dayag nga nagahuyop. Apan ang Romanong Curia, ang gamhanang grupo sa mga pari nga naglangkob sa administratibong kagamhanan sa iglesya, pabor ba niining mga kausabana? Ug kon mao, unsay ilang ideya bahin sa Kristohanong panaghiusa?