‘Kon Makatugtog Unta Akog Sama Niana!’

SI Jon, nga hayahayng naglingkod sa dapit sa piano, morag nagpabuhi sa musika. Samtang ang sopranong kuwerdas nga gitugtog sa tuo niyang kamot labaw nga nakapalalim sa honi, ang kontrolado-kaayong kuwerdas sa baho mihatag ug harmoniya ug ubos nga tingog. Ang maabtikong mga nota nga pakapin ug maluming tulin pataas o paubos nga padagan sa tudlo diha sa mga teklado sa piano, nga hanas nga pagkahimo, nakadugang sa kaigmat sa honi. Si Adrian, Brian, ug Brett nagpabibo niana pinaagi sa ilang dekoryenteng mga sista, samtang si Steve maoy mitagana sa panapos pinaagi sa iyang mabugnawong mga tono sa saxophone.

Ang maong malanog nga musika moagda sa mamiminaw sa pagkanta nga may kadasig ug pagbati. Kining maayong pagkahan-ay ug kahimut-anang musika magdasig sa ilang labing maayong mga tingog. Dili katingad-ang may mapangandoyon nga mopatugbaw: ‘Ay, kon makatugtog unta akog sama niana!’

Kana ba usab ang imong gibati sa dihang namati ka sa usa nga maayong motugtog? Tingali ikaw nagmahay pa: ‘Nahibalo ako nga dili gayod ako makatugtog ug sama niana.’ Apan kinsay nasayod? Nakasulay ka na ba sa pagkat-on kon unsaon pagtugtog sa usa ka tulonggon?

Kinsay Makakat-on?

Ang pila ka tawo may labawng kinaiyanhong hiyas kay sa uban kon bahin sa musika. Apan, sa pagkatinuod, si bisan kinsa nga makakat-on sa pagbasa ug pagsulat makakat-on usab sa pagtugtog ug usa ka tulonggon. Hinuon, nahauna, kinahanglang ikaw may dakong tinguha sa pagtugtog sa tulonggon ug pagtugtog sa nindot nga musika. Kini dili mahimong lumalabay lang nga kapritso. Kinahanglang maandam ka sa pagkugi niana.

Hinuon, maingon nga dili ang tanang tawo mahimong sama ka hanas sa pagbasa ug pagsulat, busa dili ang tanan nga motuon sa musika makadangat sa samang sukod sa kahanas o katakos sa pagtugtog uban sa pagbati ug pagkamapadayganon. Bisan pa niana, kon mahimuot ka sa pagpamatig musika, nan ang pagkat-on sa pagtugtog sa usa ka tulonggon makabukas sa bug-os bag-ong mga nataran alang kanimo. Ang kalainan tali sa pagtugtog sa musika ug pagpamati niana mao ang kalainan tali sa aktuwal nga pagdula sa usa ka dula ug pagkatumatan-aw lamang.

Karong mga adlawa, adunay duha ka paagi sa pagkat-on sa pagtugtog sa usa ka tulonggon. Sa usa ang pasiugda gibutang diha sa pagkat-on sa pagbasa sa hulad sa musika ug sa pagbansay sa mga eskala sa musika ingong pundasyon. Ugaling, daghang bag-ohan ang mawad-ag kadasig sa paggamit sa maong metodo. Ang kapaingnang metodo mao ang pagtabang sa estudyante sa pagtugtog ug yanong mga tono pinaagi sa oido ug sa ingon masinati sa tulonggon. Kini makadasig sa tumutuon sa igo nga magtinguha sa pagkat-on sa teoriya ug sa pagbasa sa hulad sa musika.

Ulahi na ba Kaayo sa Pagsugod?

“Oo, gusto nakong motugtog sa usa ka tulonggon,” matud sa 46-anyos nga Roslyn, “apan walay kapuslanan ang pagsulay sa pagkat-on sa akong panuigon!” Kana ba usab ang imong gibati? Ug tinuod ba gayod kana? Ang musika ba mabatid lamang sa mga batan-on? Dili gayod. Sa musika, sama sa diha sa tanang ubang natad sa paningkamot, matuod ang panultihon: “Ikaw dili kay tigulang na kaayo nga dili na makakat-on.”

Tinuod, ang mga batan-on may abtik nga mga tudlo ug ikag nga mga kaisipan nga sagad daling makakat-on. Pananglitan, si Frédéric Chopin, usa ka batang utokan kaayo, naghatag sa una niyang pasundayag sa piano sa siyete anyos! Ang biyolinistang si Yehudi naghatag sa iyang unang publikong pasundayag sa San Francisco sa otso anyos! Natural, sila maoy mga eksepsiyon.

Ang atong piyanista, si Jon, misugod sa pagtuon sa piano sa otso anyos, apan siya miingon: “Angkonon ko gayod nga ang pagkanabag-ohan nahanaw tapos sa pila ra ka bulan, ug ang pagkamapugsanon lamang sa akong inahan ang nakahimo nako sa pagpadayon. Hinuon, karon ako nalipay kaayo nga siya miinsistir.” Hinuon, si Jon wala mag-inusara sa iyang pag-ayad sa di-matapos nga pagbansay. Kini usa sa pangunang kababagan nga kinahanglang buntogon sa batan-ong mga tumutuon, ilabina sa unang pila ka bulan sa dihang mopatim-aw nga sila wala mag-uswag sa ilang mga leksiyon.

Ang mga tigulang, sa laing bahin, kasagarang dunay labaw nga determinasyon ug motibasyon. Kini mapuslanon kanila kon bahin na sa kinahanglanon kaayong sangkap sa kalamposan​—ang regular, matag-adlaw nga pagbansay. Kon bahin sa pagkatigulang na kaayo nga dili na makakat-on, madasig sa komento sa usa ka propesor sa unibersidad: “Kon magantihon ang kinabuhi ug ang mga tawo mopadayon sa paggamit sa ilang mga pangutok, sila mopadayon sa pagtubo sa pangutok walay sapayan sa panuigon.” Si Arturo Toscanini, kinsa nagdumala sa tanan niyang konsiyerto nga sinag-ulo, gikatahong nagtuon ug nagsag-ulo sa tibuok nga eskala sa usa ka opera​—matag pulong, nota, ug marka alang sa tanang mag-aawit ug mga instrumento—​sa panuigong 85.

Pagpili sa Hustong Instrumento

Ang maninistang si Brett miboluntaryo niining sugyota: “Ayaw pagtuon sa usa ka instrumento nga dili nimo gusto. Dili gayod nimo mabutang sa imong kasingkasing ang pagtuon ug ang gikinahanglang pagbansay gawas kon ikaw madani gayod sa linaing instrumento nga imong gipili.” Kana maayong tambag. Busa, sa tanang instrumento nga imong gipamatian, hain ba niana ang alang kanimo?

Sama kang Brett, daghang batan-on ang madani sa sista, nga tinong usa sa labing popular nga mga instrumento karong adlawa. Ang usa ka sista makatagana sa duyog sa pag-awit; kini makatagana sa ritmo ug harmoniya alang sa ubang mga instrumento; ug kini makahatag sa solo nga musika. Ang laing bentaha sa sista mao nga kini daling madala sa bisan diin, sa gawas ug sulod sa balay. Ang pagkat-on sa paninugdang mga kuwerdas ug pagkablit may pagkasayon, ug ang yano nga sista dili mahal.

Ang mga instrumentong may teklado, sama sa piano ug electronic organ, popular usab kaayo. Sila matun-an sa tabang sa usa kaha ka magtutudlo o usa sa daghang pinayano nga mga kurso nga anaa. Bisan tuod ang piano dili mabitbit, sa daghang nasod kasagaran nga may makita diha sa mga dapit diin magkatapok ang mga higala. Ang pagtagana sa duyog alang sa mga higalang nagaawit ingong usa ka grupo maoy usa lang sa mga kalingawan nga mapahimuslan bisan sa bag-o pang estudyante sa instrumento. May mga electronic organ usab nga may mga daang sangkap nga motaganag mga ritmo ug espesyal nga mga musical effect. Unya anaa ang accordion, nga may mga buton alang sa wala nga kamot aron ipatungha ang kuwerdas sa baho. Ang simpleng mga tono kasagarang matugtog sa maong mga instrumento tapos sa pila lang ka leksiyon.

Hinuon, adunay nagkadaiya kaayong musikal nga instrumento gawas sa pipila nga sinati. Sa kasagaran, sila gibahin sa upat ka matang: woodwinds, brass, percussion, ug strings o kinuldasang tulonggon. Ilado kaayo sa woodwinds mao: plawta, piccolo, oboe, clarinet, bassoon, ug saxophone. Sa seksiyon sa brass mao: trompeta, French horn, trombone, ug tuba. Ang percussions nagaapil: mga bombo, piyangpiyang, xylophone, tambourine, ug timpani. Ug, sa kataposan, ang strings naundan sa: alpa, mandolin, sista, ug pamilya sa biyolin​—biyolin, viola, cello, ug double bass.

Daghang tawo ang dulot matandog sa nindot nga musika nga ipatungha sa mga kuwerdas, ilabina sa biyolin. Apan hinumdomi, ang pagkat-on sa biyolin, o bisan unsang instrumento sa maong pamilyang kinuldasan, kinahanglan ikaw may maayo, kinaiyanhong musikal nga igdulongog kay sila walay frets o teklado sama sa usa ka sista o piano. Ang pagtugtog sa mga nota sa tukma nagdepende sa pagpahimutang sa mga tudlo sa tukmang mga posisyon diha sa mga kuwerdas, ug kinahanglang mosalig ka sa imong igdulongog aron sa pagtino sa pagkatukma ug kalunsay sa tingog.

Ang brass ug woodwind nga mga instrumento nagkinahanglag lig-on, himsog nga mga baga aron itagana ang mapinadayonong agos sa hangin. Ang mga tono sa tanang brass nga instrumento mapatungha pinaagi sa lihok sa mga ngabil sa manunugtog diha sa huypanan. Sa pagtugtog sa woodwind nga mga instrumento, kinahanglang makakat-on ka sa pagmaneobra sa usa ka hugpong sa mga teklado samtang huptan ang mapinadayonong agos sa hangin agi sa tulonggon.

Ang kadaghanang tawo naghunahuna sa mga piyangpiyang, snare drums, kettledrums, bass drums, ug uban pa ingon nga mga instrumento lamang nga magtagana sa ritmikong paluyo o aron may tayming. Apan labaw pa ang nalangkit. Gawas sa hait nga panabot sa ritmo, daghan ang pagatun-an sa manunugtog bahin sa teknik sa pagkupot pag-ayo sa lainlaing tulonggon, ug ang hanas, sensitibong tigbombo maoy panalangin sa bisan unsang orkestra.

Unsa ka Taas ang Pagatumngon?

Busa naghunahuna ka ba sa pagkat-on sa pagtugtog ug usa ka instrumento? Hinumdomi, ayaw ibutang ang taas kaayong tumong o gugola ang daghan kaayong oras sa pagsingkamot sa pagkab-ot sa duol sa kahingpitan. Dali kang mahimong dili-timbang sa imong paggamit sa bililhong panahon.

Oo, makakat-on ka sa pagtugtog​—tingali dili sama sa usa ka virtuoso o bisan sa ‘sama niana,’ apan igoigo nga makahatag ug dakong kahimuot sa imong kaugalingon ug niadtong mamati sa imong musika.

[Blurb sa panid 21]

‘Kon ang mga tawo mopadayon sa paggamit sa ilang mga pangutok, sila mopadayon sa pagtubo sa pangutok walay sapayan sa panuigon’