Pagpaniid sa Kalibotan
Menos nga Publikong Suportar sa Simbahan
Sa Espanya ang gobyerno nagpadayon sa paghatag pinansiyal nga suportar sa Iglesya Katolika. Sumala sa mantalaan sa Madrid nga El País, sa miaging tuig ang simbahan nakadawat ug $140,000,000 U.S. Bahin sa kuwarta naggikan sa mga tigbuhis, kinsa nagmarka sa usa ka kahon diha sa ilang mga porma sa buhis nga nagpaila sa bahin sa ilang buhis ingong amot sa Iglesya Katolika. Ugaling lang, ang El País miingon nga ang gidaghanon sa mga tigbuhis nga andam moamot mius-os. Sa 1989 may 38 porsiento lamang sa tigbuhis nga mga tawo nga nagpaila nga buot nilang ang maong salapi ipasa ngadto sa simbahan. Kini maoy diha sa usa ka nasod nga gituohang halos 100 porsientong Katoliko.
Giabusahan nga Kabataan
Sa pila ka bahin sa South Africa, ang pisikal nga pag-abusar sa mga bata nag-uswag. Ang makapakurat nga gidaghanon sa mga batang gidagmalan maoy bata pa kaayo ug dili makapangayog tabang. Sumala sa Cape Times, usa ka mantalaan sa Cape Town, ang usa ka bag-ong surbi sa 350 ka batang naospital tungod sa pagdagmal nagpadayag nga “60 porsiento giabusahan sa sekso ug 40 porsiento ang lawasnong giabusahan.” Ang Cape Times miingon nga “mga 90% sa mga biktima sa pag-abusar sa sekso maoy mga batang babaye nga nag-aberids ug sayes anyos, samtang 60% sa lawasnon giabusahang mga pasyente maoy mga batang lalaki nga nag-aberids ug lima ka tuig ug tunga.” Sa Red Cross Children’s Hospital, “ang un-kuwarto sa tanang lawasnon giabusahan (dili sa sekso) nga kabataan (sa tanang rasa) nga gitambalan sa miaging duha ka tuig maoy walay usa ka tuig sa edad.”
Labaw nga Makadaot Kay sa Cocaine
Sa 1990, matud sa Brazilianong mantalaang Jornal da Tarde, 58 ka batan-on sa estado sa Minas Gerais namatay gumikan sa pagkanasobrahan sa sirup sa ubo. Ingong sangpotanan, “ang Brazilianong gobyerno nagdili sa pagbaligya ug pag-importar sa upat ka sirup sa ubo,” miingon ang magasing Veja. Ang Veja midugang nga sumala sa usa ka eksperto, “ang sirup sa ubo nga may zipeprol mamahimong labaw pang makapadaot nga droga kay sa marijuana o bisan cocaine kay makapahinabo kinig dili na maayo nga kadaot sa labi pang mubong panahon.” Ang padayong paggamit sa zipeprol makadaot sa sistema sa panghilis, makapahinabog respiratoryong kaluya, makaparalisar sa pantog, ug makapahunong sa kasingkasing.
“Unibersidad sa Kinabuhi”
Si John Major nag-alagad nga chancellor of the Exchequer sa Britanya una pa mahimong primer ministro sa Nobyembre 1990. Miundang siya sa pag-eskuyla sa edad 16, ug sa iyang kaugalingong pag-angkon, ang iyang edukasyon naggikan sa “unibersidad sa kinabuhi.” “Daghan akong nailhan nga mga tawo nga may daghang akademikanhong mga kuwalipikasyon,” matud niya, “ug . . . sila bug-os nga walay kapuslanan, kadaghanan kanila. Sila walay sentido komon. Kinahanglan nga kini kombinasyon sa intelihensiya ug sentido komon kon buot gayod sa mga tawo nga may makab-ot ug kasagaran labaw nga hinungdanon ang sentido komon.” Bisan pag daghan ang misupak sa iyang gipamulong, ang The Times sa London mitaho nga miuyon ang kanhi prinsipal si John Rae: “Ang akademikanhong mga kuwalipikasyon nagpasabot lamang nga ang tawo kuwalipikado nianang linaing ulohan, wala nay lain. Ang pila ka edukado, ilabina diha sa mga unibersidad, walay pakiglabot sa tinuod nga kalibotan. . . . Nakita ko nga ang mga tawong walay mga kuwalipikasyon kasagaran nga labi pang may katakos.”
Walay Kahadlok sa AIDS
Ang opisyales pederal sa Centers for Disease Control sa Atlanta, Georgia, U.S.A., nagpahayag sa katingala ug kaluya sa pag-uswag sa seksuwal nga kalihokan taliwala sa tin-edyer nga mga babaye sa Tinipong Bansa bisan pa sa kapeligrohan sa AIDS. Ang The Medical Post, usa ka Canadianhong mantalaan, mitaho nga “ang mga tag-15 anyos, pananglitan, maoy kapin sa lima ka pilo nga lagmit mas aktibo sa sekso karong adlawa kay sa ilang mga kaedad usa ka kaliwatan nga miagi.” Ang gidaghanon sa mga batan-ong babaye nga gikan sa 15 ngadto 19 anyos sa edad nga miangkong nakahimo sa una-kaminyoon nga sekso halos midoble. Kini matuod ilabina taliwala sa tag-15 anyos nga mga babaye. Sumala sa The Medical Post, “gipasangil sa mga eksperto sa panglawas ang nag-uswag nga mga numero sa pasiugda sa popular nga kultura sa seksuwalidad ug kapakyasan sa mga kampanya bahin sa edukasyon sa sekso sa katuigang 1980.”
Plastik nga “Stradivarius”?
Sumala kang Gng. Judy Grahame, ang marketing director sa London Philharmonic, “adunay usa ka panahon sa karera sa usa ka propesyonal nga biyolinista nga sila kinahanglang mobayad ug mga £60,000 [$110,000, U.S.] alang sa usa ka instrumento.” Apan karon, tapos sa 20 anyos nga panukiduki, ang usa ka 81-anyos nga Ingles nakagama sa iyang gitawag “usa ka plastik nga biyolin . . . nga maayo sama sa Stradivarius.” Kini, nga ginama sa graphite nga lanot ug epoxy resin, maoy dili-sinaw nga itom. Ang imbentor miingon nga pinaagi sa mga teknik sa pakyaw nga produksiyon ug injection nga pagmolde, dili mokabat ug kapin sa lima ka oras sa paggamag usa ka instrumento nga ikabaligya sa ubos nga £150 ($270, U.S.). “Kon ang bag-ong biyolin sama ka maayo sumala sa gipangangkon,” midugang si Gng. Grahame, “kana makapausab kaayo sa kalibotan sa musika.” Nga gipaluyohan sa daghang patente, ang mga plano anaa na aron maapil ang viola, cello, ug double bass, nagtaho ang The Daily Telegraph sa London.
Gubat ug ang Industriya sa Dulaan
Kay nadasig sa mga pagsibya sa balita sa telebisyon sa gubat sa Persianhong Gulpo, ang halin sa mga dulaang panggubat mitulo ka pilo ug miupat pa ka pilo sa Hapon. Ang The Daily Yomiuri miingon nga “ang malukopon nga pagkobre sa media sa gubat sa Gulpo nagtukmod sa kabataan ug sa mga hamtong nga bata pa sa kasingkasing sa pag-adto sa mga tindahan ug dulaan aron mopalit ug mga plastik nga kopya sa mga ayroplano ug mga tangke nga gigamit sa alyadong mga puwersa batok sa Iraq.” Ang labing popular nga mga dulaang panggubat mao ang mga kopya sa molikay-sa-radar Stealth bomber, ang F-15 Eagle fighter, ang M-1 Abrams nga tangke, ug ang Apache helicopter. Ang pipila diha sa negosyo sa dulaan nahadlok nga ang miuswag nga halin mohatag sa industriya “sa negatibong hulagway sa paghulhog sa gubat.”
Mga Hayop nga Nameligro
Ang Komite sa Silinganan sa Konseho sa Estado sa Tsina karong bag-o mibutyag nga “tungod sa patuyang nga pagpangayam, nagkadiyutay ang kahayopang lasangnon sa Tsina, ug daghang tagsaong hayop ang nameligrong mapuo.” Tapos sa pagsusi sa ubay-ubay nga restawran, mga merkado, mga pantalan, ug pribadong mga negosyo sa probinsiya sa Kwangtung, ang usa ka grupo sa mga inspektor karong bag-o nakadiskobreng ang tagsaong kahayopan padayong gipatay ug gibaligya didto. Sumala sa magasing China Today, ang “buro sa lasang sa probinsiya mitaho nga 1,286 ka tagsaong hayop, apil ang higanteng halo, pangolin, higanteng salamander, unggoy ug civet, gipatay, gibaligya o giyuhot sa 11 sa mga siyudad sa probinsiya.” Ang China Environmental News miingon nga ‘ang pila ka tawo, apil ang pila ka opisyales, wala makasabot sa bug-os sa bili sa pagpanalipod sa lasangnong kahayopan. Sa ilang pagtuo, ang tanan makapangayam sa lasangnong kahayopan tungod kay sila walay tag-iya.’
Basura sa Wanang
Ang mga siyentipiko nabalaka bahin sa nagdaghang ginamag-tawo nga guba nga nagbiyo sa yuta. Ang panagbangga tali sa usa ka salakwanang ug sa maong guba mahimong mosangpot sa pagkamatay sa mga astronot o sa laing paagi makadaot sa mga misyon sa wanang. Ang mga tigdukiduki nagbanabana nga mga 7,000 ka butang nga mas dako kay sa usa ka bola sa tennis ug mga 3.5 milyong mas gagmay nga butang nagalutaw sa wanang. “Bisan ang mga tipak sa pintal makapadaot samtang sila mohadyong latas sa wanang sa abot ug 60,000 kilometro kada oras,” miingon ang The German Tribune diha sa usa ka hubad sa usa ka artikulo nga mipatim-aw diha sa mantalaan sa Munich nga Süddeutsche Zeitung. Ang nagkadaghang ginamag-tawong guba nga nagbiyo sa yuta ug nagbanggaay sa usag usa mahimong mosangpot sa “nagalibot sa Yuta nga kosmikong abog nga sama sa mga pinakasingsing sa Saturn.”
Pakigdeyt sa India
Ang pakigdeyt nagkapopular sa India, ug daw gidawat na karon sa pipila nga kini usa ka kamatuoran sa kinabuhi. Ang magasing India Today miingon nga napulo ka tuig kanhi, ang pagkakitag mga parisan nga magkauban sa paglakaw nga nagkuptanay “maoy sama sa pagkakitag talagsaong langgam. Karong mga adlawa, sila kasagaran na sama sa mga maya.” Ang nagdeyt nga mga parisan makita diha sa publikong mga baybayon, sa mga parke, sa mga sinehan, ug sa mga kan-anang dapit. Ang publikong mga pasundayag sa pagbinatiay mas kasagaran na. Gipasangil sa pipila kining kausaban sa Indian nga katilingban ngadto sa pagpit-os sa isigkaingon diha sa mga tunghaan ug sa mga kolehiyo ug sa pagdaghan sa mga pelikula nga tin-aw kabahin sa sekso ug mga programa sa telebisyon.
Katolikong mga Barangan
Ang mga barangan nagakahimong bahin sa matag-adlaw nga kinabuhi sa daghang Mehikano. Ang Siete Días, usa ka senemanang magasin, mitaho nga ang mga tawo nagtinguha sa tabang sa mga barangan sa pagsulbad sa lainlaing mga suliran, sama sa mga labad-sa-ulo, mga sip-on, ug langkit-sa-trabaho ug romantikong mga suliran. Ang habagatan ug sentral nga mga estado sa Veracruz, Oaxaca, Morelos, ug Michoacán ilado sa ilang mga barangan. Ang Siete Días miingon nga “ang pagpamarang sa Mexico gisugdan sa panahon sa mga Aztec. Sa pag-abot sa mga Katsila, ang mga barangan ug mga tambalan nagpasulod diha sa ilang praktis, sa Uropanhong mga tradisyon, sama sa Katolisismo.” Usa ka bantogang barangan sa La Petaca nagdawat sa iyang mga kliyente diha sa usa ka kuwarto nga “puno sa mga imahen sa Birhen sa Guadalupe ug ni Jesus, mga letrato ni Juan Paulo II, ug dinagkotan nga mga kandila.”