Ang Pagkagama sa Kabhang sa Kinhason
NAKAMATIKOD ka ba kon unsa ka sayong putlon ang chalk o tisas! Apan, karon, sulayi pagputol ang kabhang sa kinhasong red abalone. Tingali nagkinahanglan kag martilyo aron mabuak kana. Bisan pa niana, ang kabhang sa kinhasong abalone hinimo gikan sa samang elemento sa tisas—calcium carbonate. Ang kabhang gibutang lamang sa lahi nga paagi. Lahi kaayo, sa pagkatinuod, nga kini may mga 40 ka pilo nga mas makasugakod sa pagkabuak kay sa tisas.
Sa unsang paagi gihimo kini nga kalakiha sa inhenyeriya sa abalone? Ang mga siyentipiko sa University of Washington, sa Seattle, U.S.A., nakasulbad sa pipila sa mga sekreto niining kinhason sa dagat. Gamiton sa abalone ang usa ka samag platong kabhang niini ingong proteksiyon batok sa kalibotan sa gawas. Aron malig-on, ang kabhang lut-odlut-od nga motubo. Ang ibabaw nga lut-od sapnoton ug sagalsalon. Apan ang ilalom nga lut-od, gitawag nacre, nagsinaw sa mahamis nga katahom, ug dinhi nasandig ang kalig-on sa kabhang.
Natukian sa siyentipiko sa Washington nga kining lut-od sa sulod “may patongpatong, tisa-ug-argamasa nga katukoran,” matud pa ang Science News. Mga usa ka micron nga gilaparon (usa ka bahin sa usa ka milyon sa usa ka metro), kining gagmayng mga tisa gitapot sa usa ka argamasa nga gihimo sa abalone mismo, usa ka lig-ong papilit nga gisigehan ug tuki sa mga siyentipiko. Ang mga siyentipiko nag-ingon nga ang mga naglut-odlut-od nga mikroskopikong “mga tisa” makasagubang ug mga pagpukpok pinaagi sa pagdailos sa tapad nga mga lut-od. Kasamtangan, ang organikong mga lut-od sa argamasa sa usa ka bahin mobulit sa motunghang mga giwang pinaagi sa espesyal nga “igbubulit.” Tanan-tanan, ang kabhang may mga lima ka mekanismo sa pagsukol sa pagkabuak!
Ang mga siyentipiko usab nahibulong sa tagsaong kalig-on sa kabhang sa abalone nga sila naningkamot sa pagsunod sa samang mga teknik sa paghimog lig-ong mga seramiks. Kon sila molampos, sila sa tino makadawat ug daghang pagdayeg. Pagkamakapasubo nga ang Bantogang Tigdesinyo, kansang binuhat ilang gipaningkamotang masunod, talagsa rang gipasidunggan sa iyang dili-ikatanding kalaki!—Job 37:14.