Kanang Mahal nga mga Agwa

Sinulat sa koresponsal sa Pagmata! sa Pransiya

ANG unang hilom nga mga sidlak sa banagbanag nagmasaaron sa nindot nga adlaw sa ting-init. Ang mga tigkutlog mga bulak nagdali sa pag-adto sa mga umahan sa hasmin. Ang humil puti nga mga bulak andam na nga kutloon, ug nangalimyon sa ilang kahumot ang kahanginan.

Sa kahanas gisugdan sa mga mamumuo ang hago nilang trabaho, nga gigamit ang duha ka kamot. Sa taudtaod napuno nag mga bulak ang ilang dagkong mga bulsa sa tapis. Sila nagbuhat nga walay kakapoy, nga nagtikubo sa init nga adlaw sa ting-init. Ang usa ka hanas nga mamumuo makakutlog abot sa upat ka kilos (40,000 ka bulak) sa usa ka buntag. Unya ang ilang nakutlo ibutang sa mga sudlanan ug dad-on dayon ngadto sa pabrika sa dili pa mahanaw ang kahumot.

Ang lungsod sa Grasse, duol sa Nice, sa habagatan-silangang Pransiya, bantog sa iyang agwa. Sa dugay nang panahon, ang hasmin maoy hara sa kabulakan didto. Hinuon, sa dili pa dugay nga katuigan ang labi pang daghan nga hasmin ginatanom sa Ehipto.

Kinahanglan ang mga 650 ngadto 750 kilos (mga pito ka milyon nga bulak sa hasmin) sa pagbatog 1 kilo sa gitawag nga absoluto, nga espeso kaayong agwa, nga mobilig mga $20,000 matag kilo sa Pransiya. Apan unsaon paggama ang absoluto?

Pagproceso sa mga Bulak ug sa mga Tanom

Ang moalisngaw nga mga solvente, sama sa benzene, kasagaran gamiton sa pagpuga sa lunsayng mga lana ug magsilbing usa ka galamiton sa proceso sa pagpuga. Ang gibuslotan metal nga mga bukag nga nasudlan sa mga bulak ituslob sa solvente. Ang solvente motuhop sa mga bulak ug unya moalisngaw. Ang proceso sublion hangtod nga mapagawas sa mga bulak ang tanan niining humot nga lana uban ang dili matunawng mga talo.

Sa maong paagi ang espeso, dalisayng produkto, nga gitawag concrete mabatonan. Ang absoluto mapatungha pinaagi sa pagbulag sa humot nga mga lana gikan sa mga talo. Ang proceso nga gigamit ang solvente gamiton ilabina alang sa mas humil nga mga klase sa mga bulak sama sa hasmin, rosas, mimosa, violeta, ug tuberose.

Ang moalisngaw nga mga solvente gamiton usab sa pagpuga sa lunsayng mga lana gikan sa uga nga mga tanom sama sa vanilla ug cinnamon, sa pagtunaw sa mga resin sama sa mirra ug galbanum, ug sa pagproceso sa mga substansiya gikan sa hayop aron magamit nga fixatives. Ang fixatives magpahinay sa pag-alisngaw sa lunsayng mga lana ug sa ingon magpalungtad sa kahumot.

Apil sa mga substansiya gikan sa hayop nga gigamit alang sa fixatives mao ang ambergris gikan sa balyenang sperm, castoreum gikan sa beaver, musk gikan sa laking musk nga lagsaw, ug civet gikan sa iring civet sa Etiopia. Ugaling, kining tagsaon ug mahal nga fixatives karong bag-o dili na mabatonan.

Ang laing kasagaran gigamit nga proceso mao ang steam distillation o pagpaalisngaw. Kining metodoha kinahanglang mogamit ug still o distileriya ug worm, nga maoy naglukung sa tigkondensar nga tubo, aron sa pagpuga sa lunsayng mga lana nga hinungdanon kaayo sa magbubuhat sa agwa. Ang pagdistilar angayan kaayo sa mga tanom sama sa lavender ug citronella nga dili madaot sa alisngaw.

Ang mga bulak ibutang sa distileriya, nga nahulom sa tubig, ug pabukalan nga hinay. Ang alisngaw nga magdala sa lunsayng mga lana mahimong likido na usab sa dihang ipaagi sa tigkondensar. Kining procesoha magpagawas sa lunsayng mga lana ug humot nga mga likido, sama sa tubig sa bulak nga rosas o sa kahil. Ang dekalidad nga eau de colognea dunay lana sa lemon, kahil, o bergamot. Ang maong mga lana makuha pinaagi sa pagpuga sa panit sa prutas.

Ang industriya sa agwa nagagamit gihapon sa ginatos nianang natural nga mga produkto. Apan karong adlawa kaliboan ka sentitikong mga kapuli kaylap usab nga gigamit.

Sentitikong mga Substansiya

Sa miaging duha ka siglo, ang mga diskobre bahin sa kemikal nga mga sangkap sa humot nga mga substansiya nakadugang ug dakong kahibalo sa arte sa pagbuhat ug agwa. Mga 10,000 ka humot nga kemikal ang nahitala sa pagkakaron.

Ang kahumot sa usa ka bulak maoy talagsaong panagsambog sa daghang kemikal nga sangkap. Pananglitan, napinig sa mga siyentipiko ang 200 ka ingrediente nga naglangkob sa kinaiyanhong kahumot sa hasmin. Hinuon, sa sinugdan niining ika-20ng siglo, tunga lang sa dosena sa maong mga ingrediente ang nailhan.

Unya ang mga siyentipiko nagkugi aron makopya ang bag-ong napinig nga mga sangkap. May panahong sila nag-imbento ug bug-os bag-ong humot nga mga kemikal nga walay mga kasama sa kinaiyahan. Ang pila ka bag-ong substansiya gigamit sa pagbuhat sa pipila sa labing talagsaong mga agwa sa kalibotan.

Kasagaran nga mokabat ug mga tuig sa panukiduki aron mamugna ang usa ka sentitikong kemikal, ug kana dili baratong palakaw. Sa pila ka kaso ang maong mga metodo nakakopya sa aktuwal nga kahumot sa wala pa makutlo nga bulak, samtang ang natural nga mga lana kuhaon gikan sa nakutlong mga bulak nga sa usa ka sukod nahupas na.

Si Gn. Jean de Lestrange, direktor sa Parfumerie Fragonard, sa Pransiya, misaysay: “Ang industriya sa agwa karong adlawa dili makapadayon kon wala ang sentitikong mga kemikal. Ang tanang natural nga lunsayng mga lana sa kalibotan dili gayod makatagana sa mga panginahanglan sa internasyonal nga baligyaan.” Apan ang tanang bulak wala magpadayag sa ilang mga sekreto. Pananglitan, wala pay nakadiskobre sa usa ka sentitikong kapuli sa tinuod nga liryo sa walog.

“Mga Komposer” sa Agwa

Ang usa ka agwa maoy panagsambog sa 30, 50, o 100 ka lainlaing ingrediente, kon kaha kana maoy absoluto, lunsayng mga lana, o sentitikong mga substansiya. Apan ang estorya dili matapos dinha.

Dili lang nga kinahanglan mailhan sa batid nga magbubuhat ug agwa ang tanang ingrediente apan kinahanglan usab nga iyang masayran kon unsaon sa pagsambog kanila sumala sa ilang relasyon sa usag usa. Kinahanglang mag-amping siya pag-ayo sa mga proporsiyon ug konsiderahon kon kaha ang pila ka sangkap maoy malungtaron o dili. Kinahanglang siya may ekstraordinaryong panabot, nga magpaarang niya sa pag-ila sa mga 3,500 ka lainlaing baho nga gamiton sa pagsambog sa waykataposang mga klase sa agwa.

Hinuon, ang matag batid nga magbubuhat ug agwa kinahanglang pagabansayon. Sa dihang atong palandongon nga ang komplikadong mga organo sa panimhot sa mga tawo nalangkoban sa tinagpulo ka milyong lanot sa nerbiyos, dili kita lisdan sa pagsabot ngano. Ang matag lanot arang makapasag impormasyon nga bulag sa uban. Sa iyang librong Le Parfum, si Edmond Roudnitska miingon: “Ang kapid-an ka posibleng kombinasyon sa minilyong lanot nga tigpasa . . . makadawat ug mga mensahe sa panimhot nga may way-kinutobang kahait, nga nagpaposible . . . sa pagtiktik sa labing hanap nga kalainan.”

Ang batid nga magbubuhat ug agwa ikapanig-ingon sa usa ka maghohoni nga magpalandong sa usa ka tema, mamati sa mga nota diha sa iyang hunahuna sa dili pa kana isulat sa papel aron matugtog sa usa ka instrumento. Sa samang paagi, ang magbubuhat ug agwa, nga ang iyang “mga nota” diha sa iyang hunahuna, sa maong panahon magsulat sa iyang pormula, nga andam nang eksperimentohan sa laboratoryo.

Nga maglingkod sa “organ” sa espesyal nga magbubuhat ug agwa, nga gitawag usab palette, o teklado, diin gibutang ang ginatos ka ampolya sa lunsayng mga lana, siya magpatulo ug pila ka miligramo sa mga produkto nga napili nga mga ingrediente ngadto sa mga gilis sa papel nga magpalama. Ingong usa ka “komposer” ug agwa, pilion niya ang maong mga “nota” sa paghimog kombinasyon sa mga nota sama nga siya magkomposo sa simponiya.

Ang mga sangkap nagkalain sumala sa pagkadaling moalisngaw, ug sa dihang buksan ang usa ka botelya sa agwa, ang labing diyutay, labing daling moalisngaw nga mga kahumot, gitawag ibabawng mga nota maoy unang mohungaw. Makapadani apan umalagi, kining dominanteng mga nota tingali mga kahumot sa citrus, sama sa lemon o bigarade (aslom nga kahil). Si Jean de Lestrange nagpadayon sa iyang katin-awan: “Kini ang labing hinungdanon ug labing delikadong ang-ang sa pagsambog sa usa ka agwa. Sa pagkamatuod, kon ang ibabaw nga mga nota dili malamposon, ang agwa maoy pakyas. Ang kahumot kinahanglang may dihadihang pangdani.”

Sa kaulahian lamang mogawas ang mas malahutayon tungatungang mga nota, mga kahumot nga sama sa rosas ug hasmin. Sa kataposan, maila ang nagpahiping mga nota sa ubos nga molungtad sa tibuok nga adlaw. Kini magpiho sa kahumot, ug bisan tuod sa mga adlaw nga nangagi kana maoy gikan sa kahayopan, sila karon kasagaran maoy sentitiko.

Sa dihang mapili ang mga ingrediente, mga ginatos ka eksperimento kinahanglang himoon aron mabatonan ang labing maayong kombinasyon, nga mainampingong timbangon ug sagolon ang mga sangkap sumala sa mga proporsiyon nga gitino sa batid nga magbubuhat ug agwa. Ang napuga nga kahumot nga sa ingon nabatonan matunaw usab diha sa alkohol aron mabuhat ang agwa ug toilet water.

Tapos sa pagsala, pagngalan, ug kataposang pag-impaki, ang mga agwa andam nang ibaligya. Ang tibuok komplikadong palakaw sa usa ka sukod mao ang hinungdan nga mahal kaayo ang agwa. “Sa usa ka sukod,” kay sa daghang nasod ang mga agwa mahal kaayog buhis, nga makadugang sa prisyo.

Sa dili madugay, ang usa ka inabagan-kompiyutir nga ideya sa programa nga gipadapat sa pagbuhat ug agwa, inubanan sa mga amot sa biotechnology, mopaposible sa pagpadali sa pagkaugmad sa humot nga mga selula sa tanom nga dili kinahanglang paaboton nga magulang ang bulak. Kini tino nga makapausab sa industriya sa agwa.

Bisan pa niana, ang pagmugna sa usa ka talagsaong agwa nagpabiling usa ka buhat sa arte diin ang kahait sa salabotan sa batid nga magbubuhat ug agwa maoy kinahanglanon kaayo. Ang usa kinahanglang molingi lang sa usa ka siglo nga pag-uswag sa industriya sa agwa aron makombinsir nga ang kahait sa salabotan lamang nagapatin-aw nganong ang pila ka agwa nga gimugna kapig 50 ka tuig kanhi popular gihapon kaayo karong adlawa!

Agwa sa Panahon sa Bibliya

Ang basahong Genesis sa Bibliya nagsugid nga si Jose gibaligya ngadto sa usa ka panon sa mga Ismaelinhon sa ilang pagpadulong sa Ehipto nga may “labdanum ug balsamo ug salong,” mga substansiya nga gigamit sa pagbuhat ug mga agwa.​—Genesis 37:25.

Sa ulahi gipadayag sa Diyos kang Moises ang mga ingrediente sa usa ka pinahumotan nga lanang igdidihog nga gigamit sa pagdihog sa mga saserdote ug sa balaang mga panudlanan alang sa pagsimba. Gidawat usab ni Moises ang pormula sa Diyos alang sa pinahumotan nga insenso aron pagasunogon sa buntag ug sa gabii diha sa sangtuwaryo.​—Exodo 30:7, 8, 22-30, 34-36.

Sa mga adlaw sa mga hari sa Israel, ang mga dato migamit ug mga agwa sa pagpahumot sa ilang mga balay, mga sinina, ug mga higdaan. Ang mga magbubuhat ug agwa sa karaang panahon nagporma ganig mga pundok sa magpapatigayon. (Nehemias 3:8; Salmo 45:8; Awit ni Solomon 3:6, 7) Ang lunsayng nardo nga gigamit ni Maria, igsoong babaye ni Lasaro, sa paghaplas sa mga tiil ni Jesus mibilig halos suhol sa usa ka tuig sa usa ka mamumuo sa uma. (Juan 12:3-5) Oo, ang mahal nga mga agwa gigamit na sukad sa unang mga panahon!

[Mga footnote]

[Kahon sa panid 17]

Kon Unsaon Pagpili sa Imong Agwa

Pag-espre ug diyutayng agwa sa likod sa imong kamot nga dili kana ihaplas.

Pasagding moalisngaw sa pila ka segundo ang alkohol.

Simhota. Niining paagiha imong maila ang ibabaw nga mga nota.

Kinahanglang mohulat kag diyutay aron maila ang ubos nga mga nota.

Kon gibati nimo nga dili ka moangay sa maong agwa, paghulat ug kadiyut sa dili pa mosulay ug lain. Ayaw gayod kalimot nga ang usa ka agwa maoy usa ka “simponiya.” Kinsay maghunahuna sa pagpamati sa duha ka simponiya nga dungan?

[Mga hulagway sa panid 15]

Karaang distileriya nga gigamit kanhi sa pagdistilar

Ang ‘teklado’ sa mga alimyon sa batid nga magbubuhat ug agwa nga gamiton sa pagkomposo sa klaseklaseng agwa

[Credit Line]

Mga Letrato: Kortesiya sa Musée de la Parfumerie Fragonard, Paris

[Mga hulagway sa panid 16]

Pila ka bulak nga gamiton sa pagbuhat ug agwa

Lavender

Hasmin

Mimosa