Mga Batan-on Nangutana . . .

Nganong Dili Ako Mauyonan?

“Kadto ang pinakagrabeng kalisdanan nga naatubang ko.”​—Craig.

“Nagmingaw kaayo ako.”​—Jessica.

“Gibati ko ang dakong kapakyasan.”—Chris.

“Nasuko ug naglagot ako tungod niadto. Ako mihilak ug mihilak.”​—Sommar.

“Nalibog ako ug naguol gayod.”​—Erin.

KANA bang mga pulonga nagbatbat sa usa ka katalagman? Wala, ang maong mga tawo naghisgot sa mga kasakit nga giantos nila kay sila wala dawata sa ilang isigkaingon sa pagkabatan-on pa nila. Ug kon ikaw gisalikway sukad gikan sa usa ka pundok o gilikayan sa mga batan-on nga gusto nimong mahimong mga higala, nasayod kag unsa ka sakit ang maong kasinatian.

Hinuon, kinaiyanhon lang ang pagkagusto nga maangayan sa imong isigkaingon. Ang sosyal nga mga siyentipiko nagbatbat sa mga tawo ingong mga tighugoyhugoy; kinaiyahan nato nga makiling sa pagpundokpundok. Kining agdaha kusog ilabina sa dihang ikaw tin-edyer. Matud sa 14-anyos nga si Micalah: “Mobati kamig kasegurohan ug dinawat sa dihang makauban ang mga tawo nga sama namog intereses.” Ang maong managsamang intereses mahimong mag-apil sa pagkalipay sa samang mga dula, pagkaon, kalihokan sa tunghaan, sinina, o sa musika. O mahimo nga kana usa ka pasatiempo o pinalabing kalingawan ang maghugpong sa usa ka pundok sa mga higala.

Motungha ang mga suliran sa diha nga ang nagbugkos sa usa ka pundok gamitong hiktin-ug-pangisip nga mga pasangil sa pagsalikway sa ubang batan-on. Nahinumdom si Brendan: “Kon wala ka magsul-ob ug tukmang tennis nga sapatos, ikaw dili mohaom. Ikaw dili bahin sa gang.” Bisan pag kana tingali morag binuang, sa diha nga ang tanan nga uban anaa sa uso ug ikaw wala, kana mahimong makapaguol kaayo.

Kon Kanus-a Dili Mopahiuyon

Apan, suknaa ang imong kaugalingon, ‘Buot ba gayod nako nga mopahiuyon sa pundok sa unang bahin?’ Bisan sa panahon sa Bibliya, ang masukihong mga batan-on kasagaran maningkamot nga ang uban mahiapil sa ilang pundok sa mga higala. “Uban kanamo,” sila mahayloong moingon sa uban. “Angay nga ang imong kapalaran itugyan mo sa among taliwala.” Apan ang Bibliya nagpasidaan: “Anak ko, ayaw paglakat sa dalan uban kanila. Ilikay ang imong tiil gikan sa ilang alagianan. Kay ang ilang mga tiil mao kadtong nanagdalagan ngadto sa kadaotan lamang.”​—Proverbio 1:11-16.

Mao man usab karong adlawa, basin ikaw matental sa pagsulay nga mokuyog sa usa ka popular nga pundok. Apan unsang matanga sa mga batan-on ang sakop niana? Tingali sila makalingaw, apan sila ba may kahadlok sa Diyos? Ang pagpakig-uban ba kanila maglig-on sa imong relasyon uban sa Diyos o makadaot niana? “Ang daotang panagkauban magdaot sa mapuslanong mga batasan,” nagpasidaan ang 1 Corinto 15:33.

Suknaa ang imong kaugalingon, usab, kon unsay mawala kanimo tungod sa pagpahaom. ‘Dako ang pagpugos sa pagpahiuyon,’ matud sa usa ka batan-ong ginganlang Grace. ‘Sa bata pa ako, tigbalikas ako kay moingon ang akong mga higala, “Pamalikas na.” Kadto gayod usa ka pagbati nga dili buot isalikway.’ Ang awtor nga si Mary Susan Miller misugilon bahin sa laing batan-on nga mihimog mga pagkompromiso aron mohaom. Gituyo niya nga mous-os ang iyang mga grado “aron siya dili mopatim-awng utokan pa kay sa mga klasmet nga buot niyang mahigala.”​—Childstress!

Hinuon, dili daotan ang pagpaningkamot nga ikasabot ang uban. (Itandi ang 1 Corinto 9:19-23.) Apan sa diha nga ang pagpahaom nagkahulogan nga gikinahanglan nga manabako, moinom ug mga droga o alkoholikong ilimnon, mosultig daotang sinultihan, mokatawa sa malaw-ayng mga tistis, makigsekso, o sa susama, kana yanong dili matarong! Kana hingapin na! Ni maoy pagkautokan ang pagtugot nga ang ubang batan-on maoy magdiktar sa matag detalye sa imong sinina, sinultihan, o pamostura.

Gawas pa, ang mga Kristohanon gisugo nga dili makigduyog niadtong nabulag sa Diyos. Si Jesus miingon mahitungod sa iyang mga tinun-an: “Gidumtan sila sa kalibotan, tungod kay sila dili bahin sa kalibotan, maingon nga ako dili bahin sa kalibotan.” (Juan 17:14) Dili ba labi pang maayo nga maangkon ang pag-uyon sa Diyos kay sa pag-uyon sa mga isigkaingon nga wala mag-alagad sa Diyos?​—Itandi ang Santiago 4:4.

Pagpahiuyon sa Isigka-Kristohanon

Apan unsa man kon ikaw maglisod usab sa pagpahiuyon sa isigka-Kristohanon​—mga batan-on nga sama nimog mga tinuohan ug mga pagtuo? Tingali adunay angayang mga hinungdan.

Pananglitan, tingali ikaw bag-o sa usa ka dapit, ug ang mga batan-on didto tingali maulawon o mapanagan-on bahin sa mga estranghero. Sa diha nga ikaw mailhan na sa uban, lagmit mausab ang kahimtang. Kini ang kasinatian ni Jessica sa dihang mibalhin ang iyang pamilya ngadto sa usa ka bag-ong kongregasyon sa mga Saksi ni Jehova. Nahinumdoman siya: “Ang tanan mahigalaon kaayo ug maayohon kanako, apan gidangtan pag usa ka tuig aron mobati ako nga ako nahisakop sa personal nga paagi. Sa paghinumdom, ako nakaamgo karon nga gikinahanglan ang panahon sa pag-ugmad ug mga relasyon.” Si Jessica midugang nga ang pagpakig-ambit sa publikong pagsangyaw kauban sa uban pa sa bag-ong kongregasyon maoy usa ka dakong tabang sa pagpabati niya nga usa ka bahin niana.

Gipunting ni Stephen ang laing bahin sa pag-ugmad sa panaghigala. Siya miingon: “Sa daghan nga katuigan ako wala maapil tungod kay ako maulawon. Unya ako nakaamgo nga kon buot kog mga higala, kinahanglang mouna ako sa pagpakighigala.” Ang resulta? Si Stephen karon may ubay-ubay nang higala. Makabaton ka usab kon ikaw maningkamot. Inay maghulat nga ang uban makaila kanimo, sulayi nga mailhan sila. Dapita ang pila ka batan-on ngadto sa inyong balay, o hangyoa ang imong mga ginikanan kon ang bag-o nimong mga kauban makaduyog kanimo sa usa ka pamilyahanong kalihokan. Kini mahimong mao ang sinugdanan sa malungtarong mga panaghigala.

Hinuon, kon ang uban dili mosanong sa imong paningkamot kana kasagaran maoy tungod sa dipagsinabtanay. Si apostol Pablo gilikayan sa mga Kristohanon sa Jerusalem tungod sa sayop nilang hunahuna nga siya maglulutos gihapon sa mga Kristohanon. Tapos lang matul-id ang kahimtang nga gidawat si Pablo sa kongregasyon didto. (Buhat 9:26-28) Kon ikaw susamang nabiktima sa dipagsinabtanay​—tingali tungod sa makadaot nga tabi​—nganong dili nimo himoon ang maarangan nimo sa pagtul-id sa kahimtang?a

Bisan pa niana, dili tanang suliran may sayon nga mga kasulbaran. Usahay bisan ang Kristohanong mga batan-on sad-an sa pagpormag dili maayong mga pundok ug sa kamadapigon magpagawas sa uban. Kini mahimong makaguol sa usa nga gisalikway. Hinuon, makatabang ang paghinumdom nga sama kanimo, ang imong isigkaingon maoy batan-on ug kinahanglan nga motubo pa gayod una mahidangat sa kahamtong. Sa nahaigong panahon basin mahanaw na ang ilang pagkamapihigon. Apan hangtod sa panahon nga ang maong mga batan-on magpakitag mas Kristohanong tinamdan, lagmit nga ikaw mas maayog kahimtang nga dili maapil sa ilang pundok.​—Tan-awa ang 2 Timoteo 2:20-21.

‘Pagpauswag’

Kasamtangan, ayaw itugot nga mayugot ka tungod niana. Makasulay ka sa pagpakigsulti ngadto sa imong mga ginikanan o sa usa ka Kristohanong magtatan-aw bahin niana. Hinumdomi, usab, nga ang mga Kristohanon gisugo nga ‘mag-antos sa usag usa’ bisan pag adunay angay nga hinungdan sa pagsumbong. (Colosas 3:13) Ang batan-on nga si Tiffany, nga nakaagom ug pagkasinalikway sa usa ka pundok, nahinumdom: “Miampo ako kang Jehova alang sa kusog nga makaantos ug misulay nga dili magmadapigon. Gisulayan ko usab nga kana dili makapaguol kaayo nako.”

Ang Bibliya nagdasig usab sa mga Kristohanon nga “magpauswag” sa ilang mga pakig-ubanan. (2 Corinto 6:13) Ang mga tigdukiduki nga si Jane Norman ug Myron Harris miingon mahitungod sa mga membro sa pundok: “Gilimitihan nila ang maabot sa ilang panaghigala ug gihikawan ang ilang kaugalingon sa higayon nga mahibalo sa unsang paagi maghunahuna ug molihok ang mga tawo nga lahi kanila.” Adunay daghan pa nga uban​—apil ang mga tigulang​—nga imong kahimut-an ingong mga higala.

Pag-atubang sa Imong mga Depekto

Tingali kinahanglang atubangon nimo usab ang makaguol nga posibilidad nga gihatagan nimo ang pila ka tawo ug angayang mga hinungdan sa paglikay kanimo. Pananglitan, ang batan-on nga si Dana nakadiskobre nga siya wala mohaom sa Kristohanong mga batan-on nga mahunahunaon sa espirituwal. Sila ba mga mapahitas-on? Dili, siya misugid: “Ang akong sinultihan ug binestihan maoy kalibotanon,” nga mao, dili angay sa Kristohanon. Busa samtang ang uban maluluton ug maayohon kaniya, sila milikay kaniya sa panagtapoktapok.

Gihimo ni Dana ang pila ka kausaban. Nahinumdom siya: “Nasabtan ko nga kinahanglang ako mahimong mas mahunahunaon sa espirituwal aron ako mohaom.” Kinahanglan ba nga ikaw mohimog susamang pagpasibo? Sa pagbuhat niana dili lamang nga imong maangkon ang panaghigala sa diyosnong mga batan-on apan maangkon nimo ang pakighigala sa Diyos mismo.​—Itandi ang Proverbio 27:11.

Basin ikaw may mga kinaiya sa pagkatawo nga lagmit mag-abog sa mga tawo. Si Wally nahinumdom: “Ako nakiling sa pagsultig daghan ug bahin sa mga butang nga dili kaikagan sa mga tawo. Sa diha nga naamgohan ko unsa ka makapapikal kadto, gipauswag nako ang akong pagkatawo. Sa akong hunahuna kana nakatabang kanako nga labi pang mauyonan sa uban.” Pinaagi sa pagpakigsulti niana uban sa imong mga ginikanan o sa usa ka sinaligang hamtong, basin imong madiskobrehan nga ikaw may susamang mga depekto. Tingali mapauswag ang kahimtang pinaagi lamang sa pagkahimong mas mahigalaon o pinaagi sa pagsultig diyutay ug pagpamatig daghan.

Ang kapakyasan nga maangayan, bisan pag tingali makaguol, dili gayod makamatay. Magmatagbawon sa pagkahibalo nga kon ikaw may diyosnong pagkatawo ug matinagdanon gayod sa mga tawo, dili ka makulangan ug mga higala.

[Footnote]

[Hulagway sa panid 25]

Makapaguol nga isalikway