Pag-usbaw sa Populasyon sa Kalibotan—Usa ka Hinungdanong Isyu
“BABY Lima ka Bilyon.” Mao kana ang tawag sa kagamhanan sa Tsina kang Wang He, usa ka batang babaye nga natawo sa ospital sa Beijing sa tungang-gabii, Hulyo 11, 1987. Kon ang bata sa tinuod nakapakabat sa gidaghanon sa populasyon sa kalibotan sa 5,000,000,000 niadtong panahona, walay usa nga nahibalo. Bisan pa, siya natawo sa untop nga gutlo nga gitudlo sa Hiniusang Kanasoran anus-a ang populasyon sa kalibotan makaabot nianang numeroha. Ang kagamhanan sa Tsina nagpahimulos sa maong hitabo sa pagpasiugda sa mainitong isyu sa pag-usbaw sa populasyon nga giatubang sa Tsina ug sa kalibotan.
Ang mga estadistika nagapasabot nga ang gidaghanon sa mga tawo sa ibabaw sa yuta nagausbaw sa katulinon nga nakapahadlok sa pila ka eksperto. Sa presenteng katulinon sa pag-usbaw, mopilo ang populasyon sa yuta sulod sa mga 40 ka tuig. Sa maong lakaw, ang mga eksperto nagatug-an kanato, ang gikinahanglan nga pagkaon sa populasyon sa kalibotan sa dili madugay modako kaysa abot, ug ang sangpotan unya maoy kagutmanan sa kalibotan. Dugang pa, sanglit ang abiyo sa kalibotan sa kinaiyanhong kahinguhaan may kinutoban, sila mahurot ra sa labing dali pinaagi sa nagakadaghan nga populasyon, ug kini magkahulogan lamang ug tibuok yutang katalagman. Kon ang kakulang sa pagkaon ug kahinguhaan dili makapahinabo sa atong kalaglagan, matud sa mga eksperto, ang kadaot sa silinganan nga atong ginapahinabo sa labing siguro magbuhat niana. Sa literal kita nagatuok sa atong kaugalingon tungod sa kon unsa ang atong ginabuhat sa atong hangin, tubig, ug yuta, ug dugang pang mga tawo mas magpadali niana. Tanan niini morag umaabot nga katalagman.
Unsa, ugaling, ang arang mahimo labot niana? Dunay daghang grupo sa panghunahuna bahin sa maong butang. Gibati sa uban nga gawas lamang kon maghimo ug dakong lakang sa pagpakunhod sa usbaw sa populasyon, ang kaayohan sa tanang tawo mameligro. Ang uban nagtuo nga sama sa nahitabo sa nangagi, makaplagan ra ang bag-ong mga paagi sa pagsulbad sa mga suliran labot sa pagkaon, kahinguhaan, polusyon, ug bisan unsa pang nalangkit. Apan ang uban mibati nga ang gidaghanon sa populasyon sa kapulihay mous-os ra, busa dili kinahanglan nga maghinobra sa pagkabalaka labot niana. Sa pagkamatuod, naay mga lig-ong opinyon ug panlantaw sa hapit tanang bahin sa maong ulohan. Sa tin-aw, ang pag-usbaw sa populasyon sa kalibotan maoy mabangion ug hinungdanon nga isyu.
Ang angay ilhon, hinuon, mao nga ang mga tawo nga nagpuyo sa kayutaan nga lapad pag luna ug maayog kahimtang sagad mao pa ang nagasulti ug mas kusganon bahin sa umaabot nga kagun-oban. Sila ang nagapalanog sa pasidaan sanglit ilang ginapanlantaw nga ang ilang sukod sa panginabuhi o umaabot nga kaayohan ginahulga. Apan komosta naman kadtong nanagpuyo sa mas pobre, dili-ugmad, ug may sobrang populasyon nga kayutaan? Unsay ilang pagbati labot sa isyu sa populasyon? Unsa ang kahimtang sa kinabuhi diha sa dasok nang mga dapit sa kalibotan?
Ang Pagmata! modala kaninyo sa pipila sa labing huot nga mga dapit sa kalibotan sa paghatag kaninyo ug direkta nga pag-aninag sa kon unsay kahimtang sa pagpuyo ubos sa kalisod sa pagbuto sa populasyon ug sa pagtabang kanimo sa pagsabot sa pipila ka mga isyu nga nalangkit.