Mga Batan-on Nangutana . . .

Ang Pagsugal Tinuod Bang Daotan?

ANG 12-anyos nga si Andrew ug ang 10-anyos nga si Julian sa kataposan dili na makita sa ilang mga ginikanan. Ang ilang pamilya misakay ug barko, ug ang mga batang lalaki nadani sa nagkadaiyang pansugal nga mga makina nga sakay niana. Kay nakamatikod sa ilang kamausisaon, usa ka magdudula mihatag sa matag usa nila ug sensilyo aron sila makasulay sa mga makina sa ilang kaugalingon. Ang suliran? Gidid-an sila sa ilang mga ginikanan sa pagduol niadtong mga makinaha.

Bisan pa niana, sila Andrew ug Julian namahala nga hisakpan sa ilang mga ginikanan. Bisag nahinumdom sa mga pasidaan sa ilang mga ginikanan, midula sila sa makina​—ug midoble sa ilang salapi! Unya sila midula pag-usab. Ning higayona sila nahingangha sa kantidad sa daog nga mibuhagay! ‘Sa unsang paagi kini mahimong daotan kaayo?’ sila naghunahuna. ‘Sayon ra kaayo ang pagpanapi! Ang pagsugal ba tinuod nga daotan?’

Sama sa daghang batan-on sa kayutaan diin ang pagsugal maoy kasagaran, sila Andrew ug Julian walay nakitang kadaotan niini. Kini sayon rang sabton kon imong palandongon ang panig-ingnan nga gipakita sa pipila ka hamtong ning bahina. Daghang hamtong dili lang kay mosugal apan mohatag pag daw katuohan nga pasangil sa pagpakamatarong sa ilang bisyo. Sila moingon, pananglitan, nga ang pagsugal sa pagkamatuod naghimog dakong kaayohan, nga mopunting sa pinansiyal nga mga hinabang gikan sa mga loteriya nga nakatabang sa takos nga mga kawsa. (Apan kini dili makataronganon sama ra sa pangatarongan nga ang donasyon alang sa buhat-sa-kaluoy gikan sa usa ka tawo nga naganegosyog ilegal nga droga magpakamatarong sa maong negosyo!) Bisan pa ang uban moangkon nga ang pagsugal dili makadaot nga lipaylipay ug lingawlingaw, nga modugang pa ganig usa ka sukod sa kahinangpan nga kaukyab sa kinabuhi.

Sa bagay, sa Britanya ug Irlandia, ingon sa ubang kayutaan, linibong batan-on nahimong sugarol. Ug ang higayon sa dakong pagpanapi pinaagi sa diyutay rang paningkamot mahimong makadani kanimo.

Pagsugal​—Ang Natagong mga Kapeligrohan

Bisan pa niana, ang pagsugal nagpahamutag pipila ka tinuod uyamot nga kapeligrohan sa mga batan-on. Ang mga taho nagahisgot bahin sa “mga biya sa sugal” ug “ang mga kalisang nga ipatungha sa pagsugal, sa dihang ang di-makadaot nga dula maugmad nga kusog nga tinguha nga makapahimo sa usa nga katingad-ag dagway ug gawi. Matod sa The Buzz (usa ka Britanikong dokumentaryo sa telebisyon), ang pagsugal sa kabataan “basin motultol sa pagpalta sa mga klase sa tunghaan, sa kapintasan, panghukhuk ug pangawat, di-mapugngang pagsugal ug pamampam ug, sa hingaping mga kaso, paghikog o pagsulay sa paghikog.” Nga ang pagsugal tinuoray naay ingong katakos sa pagpahinabog dakong kapildihan gipamatud-an sa tinuod-kinabuhing mga kasinatian.

“Ako nagsugod pagsugal sa mga onse-anyos pa lamang ako,” matud ni Adrian. “Mingkuyog ko sa akong uyoan ug ig-agaw ngadto sa mga lumba sa iro. Sa sinugdan mora ako ug gisuwerte ug kasagaran nga nakadaog.” Ang epekto diha kang Adrian? “Wala na akoy pag-ukon-ukon sa paggamagama ug estorya​—pagbakak​—ngadto sa akong amahan sa pagpangayo ug kuwarta,” siya mipahayag, “ug sa wala pa ako molapas sa pagkabayong, dili na ako mahasol sa pagpangawat gikan sa panudlanan sa buhatan sa akong amahan sa pagsuportar sa akong bisyo sa pagsugal.”

Si Adrian mipunting sa laing dili tilinguhaong epekto. “Dali ra kang mahimong tapolan,” saysay niya, “sanglit ang salapi nga imong kitaon pinaagig matinud-anon nga paghago mahimong mopatim-aw nga diyutay ra kon itandi sa imong gihunahuna nga imong madaog.”​—Itandi ang Proverbio 13:4; Ecclesiastes 2:24.

Si Robert (dili tinuod nga ngalan) nagsugod sa pagsugal sa 12-anyos pa siya. Siya mipunting sa lain pang kapeligrohan: “Mahimo kang matuotuohon kaayo.” Siya misaysay: “Ang akong amahan dunay mga makina sa pasugal diha sa among talyer. Nahibalo ako sa tukma sa unsang paagi kini sila naglihok, ug bisan pa niana ako sa kamatuotuohon mibuhat ug mga butang sa pagsulay sa pag-usob sa sangpotanan, sama sa pag-switch sa tinong paagi o pagbilin ug dinaogan diha sa saluranan sa daog sa pipila ka gutlo. Ang pipila ka tawo nakigsulti pa sa mga makina.” Oo, daghang mga sugarol wala makamatikod nahimong matuotuohong mga magsisimba sa diyos sa kapalaran​—usa ka buhat nga gitunglo sa Diyos.​—Isaias 65:11.

Di-kapugngang Pagsugal

Ang laing nagpahipi nga kapeligrohan mao nga ang kiling nga ang pagsugal mahimong makapalinga. “Kapin ug 2,000 ka bata ubos sa 16 gidala sa ilang mga ginikanan ngadto sa Gamblers Anonymous matag-tuig, ug ang karon nga porsiento sa mga gikonsulta . . . sa Britanya gihunahuna nga gamay rang bahin sa naglungtad nga suliran.” (The Buzz) Sa unsang gidak-on sila mahimong magiyan? Matud sa usa ka taho: “Sa dihang magiyan, sila dapat mosugal bisan pag sila modaog o mapildi.”

Si Robert nahinumdom nga nakakitag usa ka babaye nga napildig $140, U.S. matag-adlaw. Usa ka batan-ong sugarol desperado kaayo nga makakuhag kuwarta sa pagtagbaw sa iyang kalinga sa slot machines, nga misulay sa pagpatay sa iyang inahan! Si Paddy, kinsa mingsugod sa pagsugal sa linghod nga panuigon, dunay samang kakulang sa katakos sa pagpitol sa bisyo nga pagsugal. “Ako nagdako sa usa ka sugarol nga pamilya,” iyang hinumdom. “Ako mopusta sa bisag unsang butang ug tanang butang. Sa dihang ako nahamtong na ug naminyo, gikuha sa sugal ang pagkaon gikan sa akong asawa ug kabataan, ug sa ulahi kana nagdala kanako sa punto sa paghikog.”

Ang Lumay sa mga “Slot Machines”

Bisag unsang matang sa sugal makapahinabog samang makaalaot nga sangpotanan, apan ang usa ka dakong kapeligrohan alang sa mga batan-on karong adlawa mao ang slot machine. Kini mao “sa pagkakaron giisip ingong pinakadakong suliran labot sa mga batan-ong sugarol,” matud sa Journal of Gambling Behavior, Spring 1989. Kining mga makinaha, maayong pagkabatbat ingong usag-kamot nga mga bandido, maoy “malalangon ug madanihong mga himan,” matud sa The Buzz. “Samtang ikaw sige ug dula, lagmit nga ikaw gustong modula.”

Anaa bay kapuslanan ang pagsugal, bisag unsa pa ka madanihon tingali niana, diin napiho ang kalagmitan nga ikaw sa tino kanunay mapildi kay sa ikaw makadaog? Ang Young People Now nagbatbat sa imong purohan sa pagdaog niining paagiha: “Ayaw hatagi ang yanohong tawo ug higayon sa pagdaog bisag unsa, matud sa panultihon. Ang mga slot machines dili mohatag . . . [Kon] ikaw mohulog ug £10.00 sa makina sa aberids iyang huptan ang £7.00 ug ibalik niya kanimo ang £3.00.”

Dili ikahibulong si Mark Griffiths, tigdukiduki sa mga epekto sa pagsugal diha sa mga batan-on, mipahayag: “Ang bugtong paagi sa pagpanapi gikan sa slot machine mao ang pagpanag-iyag usa.” Morag makataronganon ba nga ikaw malambigit nianang walay pulos nga kalihokan?

Bisan pa niana, kining mga makinaha sa inabtik gidesinyo sa paglit-ag kanimo sa pagdula nga labaw pa gayod. Sa unsang paagi? Pinaagig pagpakita ug tulo ka linya sa mga simbolong prutas inay kay sa modaog nga linya lamang! Ang Young People Now mipahayag: “Ang mga linya sa ibabaw ug ubos sa mga linyang may bayad gipakita sa paglansis sa mga magdudula nga sila ‘nasipyat lang’ ug busa magdasig kanila sa pagsulay pag-usab.” Ang maong gitawag nga hapit-maigo, duha ka simbolo sa daog ug ang ikatulo sa pildi, kasagaran gilantaw sa sugarol ingon nga “hapit-modaog,” ug busa siya madasig sa pagsulay usab​— ug usab, ug usab.

Apan kini maoy kinaiyanhon sa negosyo sa sugal. Ang mga tiggama nagdesinyo sa mga makina ug mga dula sa sugal sa paagi nga mohatag ug panglansis nga inay napildi, ikaw hapit nang makaigo! Ikaw hapit makadaog! Kini nagaandam kanimo sa pagpadayon pagdula tungod sa kalalim nga imong nasinatian sa dihang ikaw duolan na lang gayod “makadaog.” Idugang pa dinhi ang mga nagakidlapkidlap nga mga suga ug ang makalamat nga mga epekto sa tokar, ug ikaw makasugod sa pagbaton ug pipila ka ideya sa gahom sa sikolohikal nga pagdat-og nga gigamit aron ikaw madani sa pagdula​—sa padayon sa pagdula​—ug padayon sa pagkapildi.

Paghimo ug Hustong Hukom

Nan, ang pinakamaayong paagi sa paglikay nga mahimong usa ka di-makapugong nga sugarol, mao ang paglikay sa pagsugal sa unang bahin. Likayi kana sa iyang tanang matang, lakip ang pagpusta sa ginagmayng kantidad sa salapi. Daghan sa tibuok-kinabuhi nga bisyo sa pagsugal nagsugod pinaagi sa pagpustag sensilyo. Ug kon ang kahigayonan sa pagsugal motungha, pamalandonga ang prinsipyo nga gisulti ni Jesu-Kristo diha sa Mateo 7:17: “Ang matag-usa ka maayong kahoy magabungag mga maayong bunga, apan ang walay pulos nga kahoy magabungag mga bungang walay pulos.”

Hunahunaa kini: Unsa ang tinuod nga gibunga sa pagsugal diha sa mga kinabuhi sa tawo? Kana ba nakatabang sa tawo sa pag-ugmad sa mga bunga sa espiritu sa Diyos, sama sa kalipay, kalinaw, ug pagpugong-sa-kaugalingon, o kana ba nagapatungha ug pakigbingkil, pagsilaob sa kasuko, ug kahakog? (Galacia 5:19-23) Hinumdomi, ang kahakog ginasaway sa Diyos. Usa lamang ka mahakogong buhat makapahimo kanimong badlonganon sa iyang panan-aw. Suknaa ang imong kaugalingon kon ang mga sugarol ba angayang pakig-ubanan sa mga Kristohanong batan-on. (1 Corinto 15:33) Hinumdomi nga “ang tibuok kalibotan nahiluna diha sa gahom sa daotang usa.” (1 Juan 5:19) Dili ba ang pagsugal sa dayag nag-alagad sa katuyoan ni Satanas nga Yawa? Unya nganong magpadani ka man sa pagkalambigit niana?

Sa dihang ang nasodnong loteriya sa Irlandia gipasugod, kini sa madali gianggaag usa ka buhis diha sa mga hungog! Kadtong mga pulonga nagapasabot sa pagsugal. Kinsa bay gustong isipon nga hungog nga magpakawat sa iyang gikinahanglang salapi pinaagi sa pagkadani ngadto sa damgo-nga-kalibotan sa mga sugarol? Maayo na lang, sila Andrew ug Julian (nahisgotan sa pagsugod) sa igong panahon nakasabot nga ang pagsugal maoy usa ka dula sa hungog. Sa tin-aw ilang nakita ang mga kapeligrohan niana ug naglikay niana. “Sa bagay,” matud nila, “daghan pang mapuslanong mga butang mga mabuhat sa kinabuhi inay kay mag-usik ug salapi diha sa pagsugal.”

[Hulagway sa panid 20]

Ang pagsugal bisan lamang sa gamayng kantidad sa salapi makapagiyan sa usa