Bag-ong mga Rekluta sa Sugal—Mga Batan-on!
NAKAPANGLINGO ka ba sa imong ulo nga dili makatuo sa kalalom sa pagkalunang sa hamtong nga populasyon, mga lalaki ug mga babaye, sa pagkagiyan sa sugal? Nalibog ka ba sa dihang nagbasa bahin sa hamtong nga mga sugarol nga mibiya sa ilang tibuok kinabuhi nga okupasyon ug mga kalamposan—trabaho, negosyo, pamilya, ug, alang sa uban, ilang kinabuhi—alang sa sugal? Nasabtan ba nimo ang katarongan sa usa ka hamtong, edukadong edaran, kinsa, human makadaog ug $1.5 milyon sa sugal, nagpadayon sa pagdula hangtod napildi siyag $7 milyon sa mao rang gabii? Sa daghang kaso kini maoy tungod sa kahakog, paggukod sa idlas nga dolyar. Hinunoa, sagad nga kini maoy tungod sa kaukyab sa pagsugal mismo.
Kon ikaw usa ka ginikanan nga may bata pang mga anak, malipay ka ba sa paghunahuna nga ang sugal maoy dula sa hamtong nga mga edaran? Nan hunahunaa pag-usab. Tagda ang bag-ong batan-ong mga rekluta nga andam nang mosugal—o nanugal na. Basig makuratan ka sa mga kamatuoran.
Ang mosunod nga mga ulohan migula sa mga artikulo diha sa bag-o pang mga mantalaan ug mga magasin: “Sugal Dakog Purohan nga Mahimong Bisyo sa Tin-edyer sa Katuigang 1990.” “Mas Daghang Batan-on Nagumon sa Sugal.” “‘Opyum sa Katuigang 1990’: Sugal Nakagumon sa mga Bata.” “Ang Akong Anak Lalaki Dili Makahunong sa Pagsugal.”
Karon, basaha ang ubos sa mga ulohan. “Gibasol ug dako sa mga awtoridad ang suliran sa pagdaghan sa sugal nga suportado sa estado ug simbahan,” misulat ang usa ka mantalaan. “Karon, mas madali na ang pagpusta alang sa mga batan-on nga daling madani. Ug ang mga eksperto nagpasidaan nga kapin sa 90 porsiento sa mga edarang hugador nagsugod sa bisyo sa wala pa sila mag-edad ug 14,” matod sa mantalaan. “Kaniadto kadaghanan sa nahimong hugador nagsugod sa pagpanugal sa edad nga 14. Karon atong nakita nga kini mius-os ngadto sa 9 o 10 anyos,” matod sa laing tigdukiduki. “Ngano? Tungod kay adunay kahigayonan,” siya midugang. “Ang mga bata . . . gibombahan ug paanunsiyo sa sugal bisag asa. Dinawat kini nga kalingawan sa katilingban.” “Tulin kini nga nagkagrabe,” matod sa usa ka tigpamaba sa usa ka pundok nga gitawag Gamblers Anonymous. “Dugang ug dugang nagkalinghod ang edad nga nagsugod ang kabataan, ug mas daghan kanila ang nabitik sukad masukad.”
Sumala sa usa ka pagtuon labot sa mga sugarol nga tin-edyer sa usa ka estado sa Amerika, mga 3.5 porsiento ang posibleng mahimong hugador; laing 9 porsiento ang lagmit mahimong “marka-bahala” nga mga sugarol. “Kasagaran, gipakita sa gidaghanon nga mas taas ang proporsiyon sa pagsugal sa mga batan-on kay sa edaran nga populasyon sa katibuk-an,” matod ni William C. Phillips, koordinetor sa mga magtatambag sa usa ka kolehiyo sa Amerika. “Mas daghang suliran sa pagsugal sa batan-on kay sa suliran sa paggamit sa droga ang atong atubangon sa sunod dekada o kapin pa—ilabina sa gidili nga paggamit sa droga,” matod sa laing magtatambag bahin sa pagkagiyan. Si Propesor Henry Lesieur mihimog pagtuon sa tirsero ug kuwarto-anyong mga estudyante sa hayskul. Ang The Los Angeles Times nagtaho nga “ang iyang mga nadiskobrehan sa pagkatalagsaon susama sa pagtuon sa mga estudyante sa kolehiyo: Ang mga porsentahe sa mga tin-edyer nga nakadangat sa gitawag ug ‘nabuang’ o ‘nagumon’ nga mga sugarol—mga tawo nga dili na makakontrolar sa ilang pagsugal—nag-aberids ug mga 5% sa tin-edyer nga populasyon sa tibuok nasod.”
Ang mga terapista sa sugal nagkauyon nga wala sila mabalaka sa gidaghanon sa batan-ong mga sugarol kondili sa “tinamdan sa mga bata, mga ginikanan ug bisan gani sa mga edukador labot sa pagsugal sa tin-edyer. . . . Daghang kabataan ug ilang mga ginikanan nag-isip sa sugal nga ‘dili-makadaot nga kalingawan,’ nga dili seryoso ang mga sangpotanan kon itandi niadtong nalangkit sa mga droga ug alkohol o kapintasan o kahilayan.” Apan ang magtatambag sa panggawi nga si Durand Jacobs nagpasidaan nga ang pagsugal magladlad sa mga batan-on sa krimen, pagbinugoy, ug pagtinguha sa sayon nga panguwarta.
Tagda, pananglitan, ang usa ka estudyante sa hayskul nga nagsugod sa pagsugal sa linghod nga edad. Samtang nagtungha iyang gigugol ang daghan niyang oras sa klase sa pagsugal kauban sa ubang mga estudyante. Sa dihang siya napildi ug nahurot ang iyang alawans, iyang gikawat ang kuwarta gikan sa mga pundo nga giamot sa mga estudyante alang sa hinabang nga pagkaon sa nanginahanglang mga pamilya. Pinaagi sa pagsugal sa kinawat nga kuwarta, naglaom siya nga iyang malukat ang telebisyon ug ang onyx nga singsing sa iyang pamilya nga iyang giprenda aron mabayran ang mga utang niadto sa sugal. Sa nakaabot na siya sa ikasiyam nga grado, nakagugol na siya ug 20 ka adlaw sa usa ka dangpanan sa delingkuwenteng mga batan-on tungod sa pagpangawat ug $1,500 ug dagko kaayo siyag pildi sa piyatpiyat ug sa bilyar nga $5 matag rack. “Sa nagkaedad ako, nagkadako ang kantidad,” matod niya. Sa wala madugay nangawat siya gikan sa iyang mga silingan aron mabayran ang iyang mga utang sa sugal. Ang iyang inahan nawad-ag paglaom. Sa edad nga 18 nahimo siyang hugador.
Sa Inglaterra, ang mga sosyologo nag-ingon, ang dili-estriktong mga balaod sa sugal nagtugot sa mga bata sa pagdula sa mga slot machine. Sa mga tugpahanan sa ayroplano ug sa mga galeriya, gisuportahan sa daghang kabataan ang ilang pagkagiyan pinaagi sa pagpangawat gikan sa ilang mga ginikanan ug sa mga baligya sa tindahan.
“Taliwala sa mga batan-on, ang labing popular ug kusog nga nag-uswag nga matang sa sugal sa tersero-anyo, sa mga eskuylahan sa hayskul ug kolehiyo mao ang pagpustahay taliwala [sa mga estudyante] mismo, nga gipaluyohan usahay sa lokal nga masiyador,” matod ni Jacobs. “Sa akong banabana maihap lamang ang eskuylahan sa hayskul ug kolehiyo nga walay maayong-pagkaorganisar ug dagkog-pusta nga pustahanay sa mga esport.” Idugang pa niini ang mga dula sa baraha, mga loteriya, ug mga kasino nga daghang tin-edyer ang gitugotan sa pagdula tungod kay mas gulang tan-awon kay sa ilang tinuod nga edad.
“Usa sa mga punto nga kinahanglang ipadayag,” matod ni Jacobs, “mao nga ang kadaghanan sa mga tawo nagpadayon sa pagkahimong mga hugador tungod kay sa dihang nagsugod na sila nga mga tin-edyer pa, sila mga mananaog.” “Ang ‘dihitupngang gidaghanon’ sa mga batan-on, matod pa niya, gipailaila sa sugal sa ilang mga ginikanan o mga paryente nga nagkonsente niana ingong kalingawan ug duladula,” mipadayon ang The Los Angeles Times. Laing tigtambag sa mga giyanon sa substansiya mikomento: “Kinahanglang susihon sa mga ginikanan ang samang karaang suliran nga kinahanglan nilang atubangon may kalabotan sa alkohol ug mga droga. Sa akong pagtuo kon padakoon pa nimo ang sugal, mas modaghan ang bag-ong mga hugador.” Ang mga espesyalista nga nagtambal sa mga hugador nag-ingon nga sama gayod sa mga droga ug alkohol, sa dihang magumon sa sugal suportahan sa dugang ug dugang mga batan-on ang ilang pagkagiyan pinaagi sa pagpangawat, pagbaligyag mga droga, ug pagpamampam. Tingali hunahunaon sa mga ginikanan ang sugal ingong “lingawlingaw ug duladula,” apan ang mga polis dili ingon niana ug hunahuna.
“Ang mga bata nga nagumon sa mga slot machine . . . nagpakitag tanang makadaot nga mga hiyas sa edarang mga hugador. Ang mga batan-on nga giyanon niining mga slot machine tingali nagsugod sa edad nga 9 o 10. Ilang hutdon ang ilang diyutayng kuwarta nga igastogasto, balon sa pag-eskuyla, ug mga sensilyo nga makita sa balay. Usa o duha ka tuig sa ulahi ang mga bata mosugod nag pangawat ug mga butang. Ibaligya sa mga bata ang tanang butang sa iyang kuwarto, mga panghapak sa bola, mga libro, bisan mga mahalong butang sama sa mga record player: makita sa ubang mga bata nga nangawagtang usab ang ilang mga dulaan. Walay butang sa sulod sa balay ang luwas. Si Moody nakadungog bahin sa desperadang mga inahan nga nagtapok sa ilang mga kabtangan sa usa ka lawak aron dili makawat, o ilang tagoan ilalom sa higdaanan ang ilang mga pitaka sa dihang sila matulog. Matarantar, ang maong mga inahan naglibog kon unsay nagakahitabo sa ilang anak sama sa kahimtang sa usa ka langgam nga naglumlom sa itlog sa langgam nga pitopit. Ang mga bata nakahimo gihapon sa pagpangawat sa laing dapit. Pag-abot sa edad nga 16, manuktok na ang pulis sa pultahan.”—Easy Money: Inside the Gambler’s Mind, ni David Spanier.
Ingon sa gihisgotan na niining mga artikuloha, daghang edaran ug mga batan-on gipailaila sa sugal pinaagi sa ilang mga simbahan—sa binggo, mga loteriya, ug uban pa. Angay bang idasig, ipasiugda, ug iduso sa mga relihiyosong mga institusyon ug sa ilang mga lider nga nangangkong mga sumusunod ni Kristo ang sugal sa bisan unsang matang niini? Dili gayod! Ang sugal sa tanang bahin niini nagdani sa usa sa kinagrabehang mga kinaiya sa tawo, ang tinguha nga makabaton ug usa ka butang nga libre, o, sa mas prangkang pagkasulti, kahakog. Kadtong nagpasiugda niini nagdasig sa mga tawo sa pagtuo nga husto ang pagpahimulos sa mga kapildihan sa uban. Ipasiugda ba ni Jesus ang maong buhat nga mopahinabo man kini ug pagkabungkag sa pamilya, kaulawan, dili-maayong panglawas, ug pagkadaot sa kinabuhi sa usa? Dili gayod! Hinunoa, ang dinasig nga Pulong sa Diyos nagpatin-aw nga ang mga tawong hakog dili makapanunod sa Gingharian sa Diyos.—1 Corinto 6:9, 10.
Kinahanglang tudloan sa mga ginikanan ang ilang mga anak sa sayo nga edad nga ang sugal sa bisan unsang matang daotan. Ayaw kana lantawa ingong lipaylipay ug duladula kondili hinunoa ingong sinugdanan sa pagkatapolan, pagpamakak, paglimbong, ug pagkadili-matinud-anon. Sa daghang dakbayan ang mga programa sa pagtabang, sama sa Gamblers Anonymous, gitukod. Labing importante, kon ikaw adunay suliran, pangitaa ang dinasig nga tambag nga anaa sa Pulong sa Diyos, ang Bibliya. Ang pipila nga nakahunahuna sa paghikog nag-ingon nga utang nila ang ilang kinabuhi sa pagsunod sa maong dinasig nga tambag.
Makaiikag, ang mga Saksi ni Jehova nakatabang ug daghan nga nabitik sa dili-kapugngang pagsugal aron makalingkawas niana. Usa sa maong hugador kaniadto nagsulat nga human sa daghang tuig nga pagkalangkit sa mga bisyo, lakip sa dagkog-pustang pagsugal, “ang dihadiha ug dakong mga kausaban sa paggawi nagsugod sa pagkahitabo samtang ako ug ang akong trato nagtuon sa Bibliya uban sa mga Saksi ni Jehova. Ang pagsugal maoy usa ka makagiyang puwersa, ug kini napamatud-an nga kinalisoran nga kontrolahon. Uban sa tabang ni Jehova ug pagpaluyo sa akong trato—uban sa pagtuon, pag-ampo, ug pagpamalandong, ilabina sa hunahuna sa Diyos bahin sa kahakog—kining pagkagiyan sa sugal nakontrolar, ug ang akong trato, nga karon ako nang asawa sulod sa 38 ka tuig, ug ako nagpahinungod sa among kinabuhi kang Jehova. Bisan tuod kami nakaalagad sa mga dapit nga dako ang panginahanglan ug anaa sa bug-os-panahong pag-alagad sulod sa daghang tuig ug nakaalagad ako ingong nagapanawng hawas sa Watchtower Society, ang akong pagkagiyan anaa gihapon ug nakontrolar lamang kini pinaagi sa tabang ug giya ni Jehova.”
Kon imong suliran ang pagpanugal, makalingkawas ka ba sa pagkagiyan? Oo, kon ipadayon nimo ang pagpahimulos sa tabang sa Diyos ug itanyag kana ngadto sa uban nga basin nagkinahanglan niana.
[Blurb sa panid 9]
Sa dili madugay mas modaghan ang suliran sa pagpanugal sa kabataan kay sa mga droga
[Blurb sa panid 11]
Ang mga tawong hakog dili makapanunod sa Gingharian sa Diyos
[Kahon sa panid 10]
Mga Pitsas Dawaton sa Katolikong Sagradong Lugar sa Las Vegas
Ang mga bisita sa Sagradong Lugar nga Most Holy Redeemer sagad mohangyo sa pari: “Padre, mahimo bang iampo mo ako aron makadaog?”
Milyonmilyong mga tawo moduaw sa Las Vegas, Nevada, T.B.A., matag tuig gikan sa tanang bahin sa kalibotan aron sulayan ang suwerte. Diha sa ngiobon ug suga nga Simbahang Romano Katoliko, diin ang mga rebulto sa Pagkatawo sa Ginoo, Kataposang Panihapon, ug Paglansang sa Krus makita sa mga bungbong, ang mga nakolekta sa sugal gamiton diha sa mga bangko: Maghulog ang mga maninimba ug mga pitsas sa kasino diha sa plato sa koleksiyon.
“Matag karon ug unya makakita kami ug usa ka $500 nga pitsas sa usa sa mga plato,” matod ni Padre Leary sa sagradong lugar sa mahinay nga tono sa linitokang Irish.
Usa ka Romano Katolikong simbahan sa unahan pa sa Las Vegas Strip nag-alagad sa mga maninimba sa daghang dekada, apan sa dihang gitukod ang upat sa kinadak-ang hotel-kasino sa kalibotan—ang MGM Grand, ang Luxor, ang Excalibur, ug ang Tropicana—sa habagatang tumoy sa Strip, ang bag-ong Sagradong Lugar nga Most Holy Redeemer gitukod nga usa lamang ka blokeng gilay-on.
Sa dihang gipangutana ang pari kon nganong gihimo kini, siya miingon: “Nganong dili? Daghan didto ang tawo.”
Atua usab didto ang kuwarta. Busa nganong dili?
[Hulagway sa panid 9]
Ang pagsugal motultol ngadto sa daotang mga panagkauban