Mga Hugador—Kanunayng Pildi

“ANG dili-kapugngang pagsugal maoy usa ka sakit sa samang paagi nga ang alkoholismo ug pagkagiyan sa droga maoy mga sakit,” matod pa ni Propesor Jean Ades, sa Pransiya. “Pagkagiyan kini nga walay droga,” matod niya, ug “dugang ug dugang mga tawo ang nakadiskobre nga sila giyanon.” Ngani bisan human mapildi ang mga hugador ug dagkong kantidad, sila sagad manganti nga makabawi sa ilang pildi pinaagi sa pagpadayon sa pagpanugal. “Kadaghanan sa mga pildihan dali rang maulian sa ilang kahigawad. Apan alang sa pipila, ang gana sa pagpanugal dili gayod makontrolar nga magdaot kini sa ilang mga kinabuhi,” misulat ang usa ka reporter sa Pransiya. “Saaran nila kanunay ang ilang kaugalingon nga ila nang undangan ang bisyo, apan kontrolahon sila kanunay niini. Sila maoy mga giyanon sa sugal.”

Ang usa ka sugarol nga taga-Habagatang Aprika miangkon: “Kon giyanon ka sa sugal, ug molingkod ka sa atubangan sa roleta o sa talad sa blackjack, wala nay lain pa nga hinungdanon. Ang adrenalin mosurok sa imong kaugatan, ug imong ipusta ang nahibilin nimong kuwarta sa usa na lamang ka pagtuyok sa roleta, o sa sunod nga dula sa baraha. . . . Sanglit may reserba pang adrenalin sa akong lawas, nakapabilin akong walay tulogtulog sa daghang adlaw ug gabii nga diretso, nga nagtan-aw sa mga baraha ug mga numero, ug naghulat sa walay kataposan nianang idlas nga dakong kadaogan.” Dayon siya naghinapos: “Adunay daghan pang uban nga sama kanako nga dili kontento sa pipila ka gatos ka rands o bisan sa pipila ka libo. Magpadayon kami sa pagsugal hangtod mahurot ang among tanang kuwarta, ug ang mga relasyon sa among pamilya mabungkag sa paagi nga dili na maayo.”

Si Henry R. Lesieur, propesor sa sosyologo sa St. John’s University, sa New York, nagsulat nga ang gana sa pagsugal, makadaog man o mapildi, hilabihan gayod “nga daghang sugarol modula sa daghang adlaw nga walay kukatulog, walay kaonkaon, ug bisan sa pag-adtog kasilyas. Kay nabug-os ang pagtagad diha sa sugal ang ubang mga alatimanon gipadaplin na. Sa dihang nagwiting, bation ka usab ug ‘kaukyab,’ nga kasagaran inubanan sa pagpaningot sa mga palad, kusog nga pagpitik sa kasingkasing, ug pagkakasukaon.”

Usa ka giyanon niadto sa sugal miangkon nga ang pagdaog dili maoy nakadasig sa iyang dugay nang bisyo, kondili ang “kaukyab,” ang kakulba sa pagsugal mismo. “Ang pagsugal mopatunghag talagsaon grabeng mga emosyon,” matod pa niya. “Sa dihang motuyok ang roleta, sa dihang nagpaabot ka nga tubagon sa Suwerte, may gutlo nga daw mituyok and kalibotan ug halos kakuyapon ka.” Ang Pranses nga sugarol nga si André miuyon: “Kon mipusta ka ug FF10,000 sa lumba sa kabayo ug 100 metros na lamang ang daganon sa lumba, unya may mosulti kanimo nga ang imong asawa o imong inahan namatay ug dili ka gayod mokihol.”

Gisaysay ni André kon sa unsang paagi siya nakapadayon sa pagsugal bisan pag dagkog pildi. Nanghulam siya sa mga bangko, mga higala, ug sa mga tigpatanto nga dagko kaayog mga tanto. Nangawat siya ug mga tseke ug gipalsipikar niya ang mga libreta-de-bangko sa opisina sa koreyo. Iyang hayloon ang nagmingawng mga babaye nga iyang mahibalag sa mga kasino ug unya mawagtang dala ang ilang mga credit card. “Niana,” misulat ang Pranses nga reporter, si André “wala na gayod magtagad kon kaha matul-id pa niya ang iyang pinansiyal nga pagkahapay. Ang pagkawala sa iyang maayong panimuot bug-os nga tinukmod sa iyang panganti.” Siya miliso sa krimen ug gibalhog sa bilanggoan. Nadaot ang iyang kaminyoon.

Sa daghang kaso ang mga hugador, susama sa mga giyanon sa droga ug mga alkoholiko, magpadayon sa pagsugal, bisan pag sila mawad-an sa ilang trabaho, ilang negosyo, ilang panglawas, ug, sa kataposan, sa ilang pamilya.

Daghang dakbayan sa Pransiya niining bag-o pa nag-abli sa ilang mga pultahan sa sugal. Samtang ang ubang mga negosyo nangahapay, ang negosyo sa mga prendahanan mikusog. Ang mga tag-iya nag-ingon nga sagad mahurot ug kapildi ang salapi sa mga sugarol ug aron makapatubil ug gasolina inigpauli sa ilang balay ibaligya nila ang ilang mga singsing, mga relo, sinina, ug ubang bililhong mga butang. Diha sa pipila ka lungsod sa baybayon sa Tinipong Bansa, may nabuksang bag-ong mga prendahanan; sa pila ka kaso tulo o upat o daghan pa ang makitang naglumbay.

Ngani ang pipila miliso sa kinabuhi sa krimen aron masuportahan ang ilang bisyo nga pagsugal. Ang mga pagtuon nga gihimo ning bag-o pa, sumala ni Propesor Lesieur, “nakadiskobre ug daghang lainlaing daotang mga buhat taliwala sa mga hugador . . . panundog ug pirma sa tseke, pangdispalko, pangawat, pangaraw, panulis, panghagad ug pusta, pangilad, panghukhok, ug pagbaligyag mga kinawat.” Idugang niini ang mga krimen nga himoon sa mga de-opisina diin ang mga sugarol mangawat sa ilang mga amo. Sumala kang Gerry T. Fulcher, direktor sa Institute for the Education and Treatment of Compulsive Gamblers, 85 porsiento sa linibong napamatud-ang mga hugador miangkon nga nangawat gikan sa ilang mga amo. “Sa pagkamatuod, gikan sa lunlon pinansiyal nga panglantaw, ang dili-mapugngang pagsugal mas grabe kay sa alkoholismo ug pag-abuso sa droga kon tiponon,” matod pa niya.

Ang dugang nga mga pagtuon naghinapos nga hapit dos-tersiya sa wala mabilanggong mga hugador ug 97 porsiento niadtong mga nabilanggo miangkon nga sila nalangkit sa ilegal nga mga buhat aron suportahan ang pagpanugal o aron makabayad sa mga utang sa pagsugal. Niadtong 1993 diha sa mga lungsod sa Gulf Coast sa Tinipong Bansa, diin kaylap ang legal nga pagsugal, dihay 16 ka pagpangawat sa bangko, upat ka pilo nga pag-uswag kay sa gisundang tuig. Usa ka tawo nangawat ug walo ka bangko sa kantidad nga $89,000 aron mapadayon ang iyang bisyong pagsugal. Ang ubang mga bangko gitulis sa mga sugarol nga gipugos sa pagbayad sa dagkong mga kantidad sa mga tigpautang.

“Sa dihang mosulay ang mga hugador sa pagbiya sa bisyo, makaeksperyensiya silag mga epekto sa pag-undang, susama gayod sa mga hinabako o mga giyanon sa droga,” matod sa The New York Times. Hinunoa, ang mga sugarol miangkon nga ang pagbuntog sa bisyong pagsugal mas lisod kay sa pagbuntog sa ubang mga bisyo. “Ang pipila kanamo nakaagig alkoholismo ug pag-abuso usab sa droga,” matod sa usa, “ug kaming tanan nagkauyon nga ang dili-mapugngang pagsugal mas grabe kay sa bisan unsang ubang mga pagkagiyan.” Si Dr. Howard Shaffer, sa Center for Addiction Studies sa Harvard University, nag-ingon nga sa labing menos 30 porsiento sa mga hugador nga misulay sa pag-undang “nagpakitag mga timaan sa pagkasapoton o pagsakit sa tiyan, suliran sa pagkatulog, labaw-kay-sa-normal nga presyon sa dugo ug pagpitik sa pulso.”

Bisan pag magpadayon sila sa pagpusta, matod ni Dr. Valerie Lorenz, direktor sa National Center for Pathological Gambling sa Baltimore, Maryland, T.B.A., “atubangon sa mga hugador ang mga suliran sa panglawas: balikbalik nga pagsakit sa ulo, mga sinda, maglisod sa pagginhawa, grabeng pagsakit sa dughan, pagbag-obag-o sa pagpitik sa kasingkasing ug pagpamanhod sa ilang mga bukton ug mga bitiis.”

Dayon may mga paghikog. May molabaw pa ba ka daotan kay sa niining komon nga nailhang “dili-makamatay nga pagkagiyan” nga mopahinabog kamatayon? Sa usa ka lungsod sa Amerika, pananglitan, diin ang mga sugalan nga kasino bag-o pang gibuksan, “ang gidaghanon sa paghikog dili-masabtan nga midoble,” mitaho ang The New York Times Magazine, “bisan tuod walay opisyal sa pangatiman sa panglawas ang andam sa pagpasangil sa pagdaghan sa pagsugal.” Sa Habagatang Aprika, tulo ka sugarol ang naghikog sa usa ka semana. Ang gidaghanon sa aktuwal nga mga paghikog tungod sa pagsugal ug mga utang gumikan niini, legal man o ilegal, wala mahibaloi.

Ang paghikog maoy usa ka makapasubong paagi sa pagtapos sa hugot kaayong paghawid sa pagsugal. Sa sunod nga artikulo, tagda kon sa unsang paagi ang pipila nakakaplag ug maayong paagi sa paglingkawas sa bisyo sa pagsugal.

[Blurb sa panid 6]

Midaghan ang mga prendahanan​—ug maingon man ang krimen