Ang Pait nga Panimayad sa Panugal
Si Bobby nakaplagan nga patay na sulod sa usa ka kotseng giparking sa usa ka kalye sa amihanan sa London. Siya, nga 23 anyos lamang, naghikog.
Ang lalaking gulangon na dugaydugay nang tigkatulog sa kadalanan una mopatim-aw sa usa ka sentro sa hinabang. Luya na siya kaayo, kay wala siyay gikaon sa upat ka adlaw, ni nakatomar siya sa gireseta kaniya nga medisina alang sa sakit sa kasingkasing.
Si Emilio, nga limag anak, magul-anon. Siya gibiyaan sa iyang asawa ug mga anak. Karon sila dili na gani makigsulti kaniya.
USA ka paghikog, usa ka libod-suroy, ug usa ka amahan nga sinalikway: tulo ka makapasubong mga kaso, nga dayag wala malangkit sa usag usa apan maoy kasagaran sa katilingban karon. Apan ang matag trahedya nagbaton ug samang hinungdan—pagkagiyan sa panugal.
Daghang lunod-patayng mga sugarol dili moangkon nga sila adunay problema, ug ang mga sakop sa pamilya sagad motabon sa problema aron sa paglikay sa kaulawan sa katilingban. Apan kada adlaw giatubang sa milyonmilyong panimalay ang kagul-anan ug kawalay-paglaom tungod ning daotang pagkagiyan.
Walay nasayod kon pila na ang lunod-patayng mga sugarol. Alang sa Tinipong Bansa, napulo ka milyon giisip nga kasarangang banabana. Ang gidaghanon makapakurat ug nagkadaghan sa bisan diin samtang nagkadaghan ang kahigayonan sa pagsugal diha sa sunodsunod nga nasod. Ang lunod-patayng pagsugal gibatbat ingong “labing kusog nag-usbaw nga pagkagiyan.”
Daghan sa mga bag-ong nagiyan nagsugod ingong panagsang mga tigsugal nga nagtinguha lamang “sa pagpamasin nga makadaog.” Unya sila naganoy ngadto sa daotang kasinatian sa pagkagiyan sa sugal.
Sa Dihang Dili na Kapugngan ang Panugal
Unsay makapabalhin sa panagsang mga tigsugal ngadto sa lunod-patayng mga sugarol? Lainlain ang mga hinungdan, apan sa usa o laing paagi, ang mga tigsugal modangat sa usa ka punto sa ilang kinabuhi nga mobati sila nga dili sila mabuhi kon dili manugal. (Tan-awa ang kahon sa panid 7.) Hidiskobrehan sa pipila diha sa pagsugal ang kaukyab nga nakulang sa ilang mga kinabuhi. Usa ka babayeng sugarol misaysay: “Dili importante kanako kon modaog o mapildi ako. Inigpusta nako, ilabina kon ang akong gipusta mas dako kay sa uban, bation ko nga ako ang labing importanteng tawo sa kalibotan. Motahod ang mga tawo kanako. Mobati akog dakong kaukyab!”
Ang uban modangop sa panugal tungod sa kamingaw o depresyon. Si Ester, nga upat ug anak, minyo sa usa ka tawong militar nga kasagarang wala sa balay. Siya mibatig kamingaw ug misugod sa pagdulag slot machines diha sa mga dapit sa kalingawan. Sa wala madugay, siya modula sa daghang oras kada adlaw. Ang salaping ipaniyangge sa wala madugay gigamit sa panugal, ug ang mga problema midaghan. Gisulayan niya ang pagtago sa iyang mga pildi gikan sa iyang bana samtang natarantar sa pagpanghulam ug kuwarta gikan sa mga bangko o sa ubang tawo aron ipadayon ang iyang 200-dolyar-matag-adlaw nga pagkagiyan.
Anaa usab sila kansang pagkabuang sa sugal nahaling sa usa ka dakong daog. Si Robert Custer, usa ka awtoridad bahin sa lunod-patay nga panugal, misaysay: “Kasagaran nga silang makadaog nga sayo ug kanunay sa ilang pagpanugal mahimong lunod-patay nga mga sugarol.” Human niana, ang tinguha nga kanunayng makadaog dili mapukgo.
Malalangong Lit-ag sa Patuotuo
Daghang sugarol madani sa mga katahap inay sa lohika. Ang pagbanabana sa purohan nga dili modaog angay magpugong sa sugarol-unta kon siya lamang gamhan sa pangatarongan. Sa pag-ilustrar, sa Tinipong Bansa, ang purohang mamatay sa liti maoy 1 sa 1,700,000. Ang pagdaog sa usa ka loteriya sa Estado labing menos doble ka layo.
Kinsa magdahom nga maigo sa liti? Ang tawo lang nga dulom kaayog panglantaw. Bisan pa, halos tanang mopalit ug tiket sa loteriya mangandoy nga ang iyang numero modaog. Tinuod, ang pagdaog sa loteriya labawng makadani nga kalaoman, apan ang katarongan nga daghan ang molaom sa halos walay-paglaom maoy patuotuo. Ang pagpili nilag paboritong “suwerteng mga numero” magpatuo kanila nga basin sila makadaog bisan pag layo ang purohan.—Tan-awa ang kahon sa panid 8.
Si Claudio Alsina, usa ka Katsilang matematisyan, mipunting nga kon ang mga casino mogamit sa mga letra inay sa mga numero diha sa mga sugal, ang mga posibilidad sa pagdaog magpabiling sama, apan ang kamadanihon—ug lagmit dakong bahin sa abot—mawagtang. Ang pangdani sa pila ka numero maoy talagsaon. Ang mga numerong 9, 7, 6 ug 0 maoy paborito sa pipila, samtang ang uban mopili sa ilang “suwerteng numero” gikan sa mga butang sama sa adlawng-natawhan o sa mabasa sa horoskopyo. Ug anaa kadtong giyahan sa katingad-ang panghitabo.
Usa ka adlaw ang usa ka lalaki nagbaton ug dili-makapahimuot nga sorpresa sa pagsingabot niya sa Monte Carlo casino. Usa ka salampating naglupad ibabaw sa iyang ulo nangiti sa iyang kalo. Niadtong adlawa mismo nakadaog siyag $15,000. Kay kombinsidong ang iti sa salampati maayo nga tilimad-on, dili na siya mosulod sa casino nga dili una mosuroysuroy sa kalaoman nga madawat ang laing “ilhanan gikan sa langit.” Busa, daghang sugarol malimbongan sa patuotuo sa paghunahuna nga ang yugto sa pagdaog dili gayod matapos. Ugaling, kini sagad ubanan sa way-kaluoy nga pagpig-it sa hilig nga magagahom kanila ug sa kataposan magdaot kanila.
Tungod sa Gugma sa Salapi
Ang mga tawo manugal aron sa pagdaog sa salapi, sa daghan kaayong salapi kon posible. Apan sa kaso sa lunod-patay nga sugarol, ang salaping iyang madaog makabaton ug linaing pangdani. Sa iyang panan-aw, sumala sa pagsaysay ni Robert Custer, “ang salapi maoy pagkaimportante. . . . Ang salapi maoy panaghigala. . . . Ang salapi maoy medisina.” Ug nganong ang salapi dako kaayog kahulogan alang kaniya?
Taliwala sa mga sugarol, ang mga tawo modayeg sa mananaog ug dakong kantidad o sa dakong gastador. Gusto nilang moalirong kaniya. Busa, ang salaping iyang nadaog nagasulti sa sugarol nga siya usa ka tawong importante, nga siya utokan. Ang salapi magpahikalimot kaniya sa iyang mga suliran, magtabang kaniya sa pagrelaks, ug maghimo kaniyang mas masadyaon. Sa mga pulong sa tigdukiduki nga si Jay Livingston, ang lunod-patayng mga sugarol nagasalig sa sugal aron sa pagtagbaw sa tanan niyang emosyonal nga mga panginahanglan. Kini dako kaayong sayop.
Inigkatapos sa dili-matinud-anong kahimtang sa kanunayng pagdaog ug siya sa balikbalik mapildi, ang salapi mahimong labi pang importante. Karon siya magtinguha gayod sa pagbawi sa iyang pildi. Sa unsang paagi siya maningkamot sa pagbatog igong salapi sa pagbayad sa iyang mga giutangan, sa pagbawi nianang yugto sa pagdaog? Sa dili madugay ang iyang kinabuhi mous-os ngadto sa kanunay nga pagpangitag salapi.
Ang ingong timawang kahimtang matuod alang sa milyonmilyong mga sugarol. Sila nagagikan sa duruha ka sekso, gikan sa tanang pangedaron, ug sa tanang kahimtang sa kinabuhi. Ug si bisan kinsa mahimong dutlan, sumala sa makita sa bag-o pang pagsulbong sa pagkagiyan sa panugal taliwala sa mga tin-edyer ug mga ginang sa balay.
Mga Giyanong Tin-edyer ug mga Ginang sa Balay
Ang mga batan-on sayon mabiktima sa makapadaning slot machines o sa ubang mga sugal nga mohatag nila sa kalaoman sa daling salapi. Usa ka surbi sa usa ka siyudad sa Inglaterra nagpadayag nga 4 sa 5 sa mga tag-14 anyos nagdulag slot machines nga regular ug kadaghanan nagsugod sa edad 9. Ang pipila mingpalta sa eskuylahan aron sa pagsugal. Usa ka surbi sa hayskul nga mga estudyante sa T.B. nagpadayag nga 6 porsiento “nagpakitag mga ilhanan sa lagmit dili-mapugngang pagsugal.”
Si Manuel Melgarejo, presidente sa usa ka pundok nga nagatabang sa kaugalingon nga gilangkoban sa mga kanhi-sugarol sa Madrid, Espanya, mipatin-aw ngadto sa Pagmata! nga ang daling-motuo nga batan-on magiyan pinaagi sa pagdaog sa kausa rang dakong dyakpat diha sa usa ka slot machine. Sa kadiyut nga panahon, ang pagsugal mahimong kalingawan ug hilig. Sa dili madugay, ang batan-ong giyanon tingali magbaligyag mga kabilin sa pamilya o mangawat gikan sa pamilya, nga modangop pa sa ginagmayng pangawat o prostitusyon aron masuportahan ang pagkagiyan.
Ang mga eksperto nagmatikod usab ug dakong pag-uswag sa gidaghanon sa mga ginang sa balay nga maoy lunod-patay nga mga sugarol. Pananglitan, sa Tinipong Bansa ang mga babaye karon naghawas sa mga 30 porsiento sa bug-os gidaghanon sa lunod-patay nga mga sugarol, apan gibanabana nga sa pagkatuig 2000, kini mouswag ngadto sa 50 porsiento.
Si María, usa ka obrerong inahan sa duha ka anak babaye, mahulagwayon sa daghang ginang sa balay nga nahimong lunod-patay nga mga sugarol. Sa miaging pito ka tuig, nagamit niya ang $35,000—kadaghanan salapi alang sa panimalay—diha sa bingo ug sa slot machines. “Ang salapi nahanaw hangtod sa hangtod,” siya nanghayhay. “Gipangandoy ko ang adlaw nga ako makasulod sa usa ka painitan nga may $50 sa akong pitaka ug magbaton sa kalig-on sa paggamit niana alang sa akong mga anak [inay ibutang kana sa slot machine].”
Mga Damgo nga Nahimong Daotang mga Kasinatian
Ang mga damgo maoy gisandigan sa panugal. Alang sa pila ka sugarol, ang mga damgo sa bahandi maoy umalagi, apan alang sa mga lunod-patay nga mga sugarol, kana sila mahimong iyang butang kabuangan, usa ka pagkabuang nga iyang tinguhaon sa walay hunong, ngadto sa punto sa pagkahapay, prisohan, ug bisan kamatayon.
Ang pagsugal nagasaad sa pagtagbaw ug angay nga mga panginahanglan—usa ka maayong kalingawan, diyutayng kaukyab, pila ka ekstrang salapi, o kaikyasan sa matag-adlawng mga kabalaka—apan ang natago nga bili basin mahal kaayo, sumala sa nadiskobrehan sa lunod-patay nga mga sugarol sa ilang kasub-anan. Ang mao bang mga panginahanglan matagbaw sa laing dapit?
[Kahon sa panid 7]
Hulagway sa Lunod-Patay nga Sugarol
ANG sugarol mopadayon sa pagsugal bisan pilay iyang pildi. Kon modaog siya, iyang gamiton ang salapi sa pagpadayon sa pagsugal. Bisan pag siya tingali moangkon nga makahunong siya kon kanus-a niya gusto, ang lunod-patay nga sugarol nga may kuwarta sa iyang bulsa magpalabay lang ug pila ka adlaw nga dili mopusta. Siya may dili-masuklang agda sa pagsugal.
Siya kanunay nga mangutang. Sa dihang siya dili makabayad sa iyang mga giutangan, siya matarantar sa pagpanghulam ug dugang salapi aron mabayran ang mga utang nga kinahanglang mabayran dayon ug magpadayon sa pagsugal. Sa madugay o madali siya mahimong dili matinud-anon. Basin iya pang isugal ang kuwarta sa iyang amo. Kasagaran, mosangpot nga siya puwerahon sa iyang trabaho.
Ang tanang butang, bisan iyang asawa ug mga anak, mapailalom sa iyang panugal. Ang iyang di-mapugngang agda dili kalikayan nga mosangpot sa away sa magtiayon ug sa kataposan tingali mosangpot sa panagbulag o diborsiyo.
Ang grabeng mga pagbati sa pagkasad-an maghimo niyang sa dugang ug dugang maulawon. Siya malisdan nga makiglabot sa ubang mga tawo. Sa kadugayan, siya makaagom ug grabeng depresyon ug lagmit mosulay pa sa paghikog; siya dili makakitag laing paagi sa paglingkawas sa iyang suliran.
[Kahon/Hulagway sa panid 8]
Ang Lalaking Nakahapay sa Bangko sa Monte Carlo
SI Charles Wells, usa ka lalaking Ingles, mibisita sa casino sa Monte Carlo sa Hulyo 1891. Sa pila lang ka adlaw, iyang gikombertir ang napulo ka libong francs ngadto sa usa ka milyon, ug katingad-an, iyang gisubli ang talagsaong kalamposan upat ka bulan sa ulahi. Daghang ubang sugarol misulay sa pagdiskobre sa iyang “sistema” apan wala molampos. Si Wells mipugos sa tanang panahon nga siya walay sistema. Ngani, sa sunod nga tuig napildi niya ang tanan niyang kuwarta, ug siya namatay nga walay diyot. Katingad-anan, ang yugto nahimong dako kaayong publisidad alang sa casino. Nakabaton kanag internasyonal nga kabantog nga wala gayod mapala.
Ang Monte Carlo nga Kabakakan
Daghang sugarol nagtuo nga ang mga slot machines o ruleta adunay memorya. Busa, ang magdudulag ruleta tingali magtuo nga kon migawas ang tino sunodsunod nga mga numero, ang purohan mao nga ang ruleta mopadayon sa pagpabor sa mga numero nga tumbas sa maong panagsunod. Sa susama, ang pipila nga modulag slot machines sagad motuo nga kon ang dyakpat wala pa madaog sa taastaas nga panahon diha sa usa ka makina, kini duol nang mogawas. Ang maong sayop nga mga pagtuo gitawag Monte Carlo nga kabakakan.
Ang ruleta ug ang mekanismo nga mogahin sa dyakpat sa slot machine nagaobra sa bug-os pinaagi sa sulagma. Busa, kon unsay nahitabo sa sayosayo walay kalabotan. Niining mga sugala, sumala sa gipunting sa The New Encyclopædia Britannica, “ang matag dula may samang kalagmitan sama ra sa matag usa sa ubang nagpatungha sa usa ka tinong resulta.” Busa ang purohan nga dili makadaog eksaktong pareho ra sa matag panahon. Bisan pa niana, ang Monte Carlo nga kabakakan nakadaot ug daghang sugarol samtang nakapuno sa mga panudlanan sa mga casino.