Kami Wala Mamatay sa Bomba sa Mamumuno

DOMINGGO sa buntag, Hulyo 21, 1985, nagsaad ug usa ka hayahay, tungatunga-tingtugnaw nga adlaw samtang ang mga Saksi ni Jehova ug mga kahigalaan nagsugod sa pagpuno sa Kingdom Hall sa Casula diha sa kasilinganan sa kasadpan sa Sydney, Australia. Sa 9:35 s.b., si David Winder, ang bisitang mamumulong, nagsugod sa iyang diskurso bahin sa Kristohanong pagkamaunongon. Pila ka gutlo lapas sa alas diyes, kami nanagduko, nga nagsunod diha sa among mga Bibliya samtang iyang gibasag kusog ang Juan 6:68.

Siya wala gayod makatiwas sa pagbasa. Usa ka dakong pagbuto gikan sa ilalom sa plataporma nagpahinabo nga siya nagluko sa kasakit diha sa yuta, nga nag-ungaw sa kamatayon. Usa ka higala namo, si Graham Wykes, usa ka bana ug amahan, namatay dihadiha dayon. Daghang uban pa ang nasamdan, ang pipila grabe. Ang maong wala aghatang kabangis diha sa usa ka dapit sa pagsimba nakapalisang bisan pa sa nakubalang kalibotan. Samtang ang balita gisibya, ang mga Australiano dili makatuong nagtan-aw ug naminaw nga walay-pagbulag sa ilang mga TV ug radyo.

Mga Reaksiyon Nianang Tungora

Dihadiha pagkatapos sa pagbuto, dihay kadiyut nga kahilom. Sa akong pagtuo kadaghanan namo nakugang ug nalibog, nagtan-aw palibot sa kahadlok, nga wala makasulti ni makadawat sa dili-angay nga panghitabo niadto. Ang hangin puno sa abog. Ang tibuok esena nakita ug nanimahong susama sa dapit nga gigubatan. Ang kabataan nagsugod paghilak, ug ang pila nagsugod pagpaniyagit gumikan sa kalisang. Sa ulahi, usa ka nakaobserbar, nga usa ka drayber sa taxi, nakakita ug “wala mailhing babaye nga tingali may maanyag nga nawong nga gikarga sa ambulansiya nga katunga sa iyang nawong napapha.”a Kadtong wala hiilhing babaye maoy akong asawa, si Sue.

Si Sue nawad-ag panimuot gumikan sa usa ka butang nga milupad gikan sa plataporma direkta sa iyang nawong. Ang tambol sa akong dalunggan dihadiha nabusdik. Para nako ang pagbuto may samag tingog sa dihang ang usa nagpasirit ug hangin sa hose pasulod sa akong ulo​—walay bang, usa lang ka kalit, dili maagwanta nga pagsirit samtang ang tanan nahimong abohog kolor sa panan-aw. Samtang kami didto sa ikaduhang laray sa mga lingkoranan, ang mamumulong nagbarog dinha mismo sa ibabaw sa bomba, nga gitagoan ilalom sa gama-kahoy nga plataporma.

Sa kinaiyanhon ako mitikubo nga ang akong mga kamot gibutang ibabaw sa akong ulo gumikan sa kahadlok sa nagakahulog nga mga butang. Ang mingsunod pipila ka gutlo morag mga minutos. Nakaamgo ko nga ang among lawak-tigomanan gibombahan, ug giabot ako ug kahadlok, tungod kay si Sue nawala ra diha sa mga naguba ug sa abog. Samtang ako nagsinggit “Susie, Susie!” ang akong hunahuna nalibog sa mga katahap: ‘Namatay kaha siya? Si David kaha​—ug ang uban? Ako ba nasamdan?’

Mga palid sa kisame, mga plastik nga silya, nasip-ak nga tabla, mga bag, ug nagisi nga mga Bibliya ug mga magasin nakatag sa tanang dapit. Unya mga lipong pang mga nawong, kadaghanan nagdugo ug pila gitusoktusok sa mga tinipak, minggula gikan sa kagun-oban. Kadaghanan niadtong naglingkod sa dapit sa luyo sa lawak-tigomanan wala maunsa gawas sa kadaot sa tambol sa dalunggan.

Ang Daotang Damgo sa Akong Asawa

Akong nakaplagan si Sue sa dihang akong nakit-an ang iyang botas nga naglabaw gikan sa ilalom sa dako, apan maayo na lang gaan kaayong baldosa sa kisame. Sa dihang gihikling nako kadto, ako dili andam sa kon unsay akong nakit-an. Ang ibabaw nga wait ni Sue nabitas pababag ubos sa nadugmok nga ilong ug nagbitay duol sa iyang suwang. Ang iyang mga ngipon sa atubangan nadugmok, ug sa dihang nakita nako ang kadaot nganha ug palibot sa iyang mga mata, ako nahadlok nga basin siya mabuta. Ang iyang buhok maoy usa ka gumon sa tipun-og sa dugo, hugaw, ug mga tinipak, ug ang iyang walang braso morag nasamad ug dako. Ako nahupayan, hinuon, sa pagkakita nga walay nagpadayong kusog nga pagdugo. Apan sa ulahi akong nasayran nga ako nalimbongan. Pila ka gutlo human nako alsaha ang iyang ulo ug mga abaga gikan sa kagun-oban, siya sa hinay misangpit sa akong ngalan. Akong gisulayan sa pagpakalma kaniya, nasayop sa paghunahuna nga siya nakamatngon sa hitabo. Si Sue sa ulahi miingon: “Ako naghunahuna nga didto ko sa balay nga naghigda nga nagdamgog daotan ug nagtinguha kaayo nga pukawon ako ni Peter.” Siya morag mawad-an ug maulian sa iyang panimuot, ug dili nako buot nga biyaan siya, apan kinahanglan nakog tabang.

Laing Saksi, nga diha pa sa kalisang, sa walay duhaduha mingsamot ang kalisang tungod sa pagkakita sa akong asawa, nagsulting di-masabtan samtang miduol kanamo. Ginamit ang akong libreng bukton, akong gisenyasan nga siya moduko aron ako makasulti kaniya. Nga ang iyang mga mata natumong kang Sue, siya miduko ug giabot niya ang iyang kamot kanako. Unya kami nag-ampo ug mubo, nangaliyupo kang Jehova alang sa kaalam ug kalig-on sa pagsagubang. Sa panahon nga nalitok namo ang amen, bisan tuod siya nagluhaluha gihapon, siya sa bug-os naulian sa iyang kalinaw. Akong gihangyo siya sa pagpangitag bisan unsa nga mahimong unlan ni Sue.

Di-katuohang mga Pagkaluwas

Sa dihang ang bomba mibuto, ang batan-ong si Paul Hahn naglingkod direkta sa akong atubangan ug mga dos metros gikan sa piano. Ang buto mialsa sa piano, ug ang dakong bahin niana mitugdong kang Paul, nga nagtibhang ug dakodakong unod sa iyang paa. Ang iyang nindot nga mga ngipon sa atubangan, bag-o pa kuhaig brace, nadugmok. Si Joy Wykes, nga nabalo tungod sa bomba, naghigda sa duol, nga may grabeng samad sa ulo ingon sab sa ubang mga samad. Duha sa iyang mga batang babaye nasamdan sab.

Sa mga grabeng nasamdan, ang tagsaong naluwas mao ang mamumulong, si David Winder. Ang bomba naglabay kaniya ug sa mga naguba gikan sa plataporma lusot mismo sa giwang nga nahimutangan sa atop nga niadto wala na. Siya nahagbong hapit sa samang dapit nga iyang gibarogan. Siya may panimuot pa apan diha sa kahimtang sa hilabihang kalisang. Sanglit ang iyang mga tiil ug mga bitiis nadugmok, ang pila naghunahuna nga siya dili na makalakaw pag-usab. Karong adlawa siya nagasul-ob ug braces sa buolbuol ug arang nang makalakaw. Ang pila sa iyang sapot nakaplagan sa duol sa eucalyptus nga kahoy. Ang lamesita sa mamumulong nakaplagan mga tulo ka balay sa unahan diha sa likod nga tugkaran sa usa ka silingan. Tungod sa pagkawala sa daghang dugo, si David diha sa grabeng kahimtang. Siya gidalag helikopter ngadto sa usa ka hospital.

Mga Magluluwas Miabot

Ang mga polis ug mga tig-atiman sa ambulansiya, sa dako nilang kadungganan, morag ming-abot dayon. Samtang ang mga tig-atiman sa ambulansiya nag-atiman sa mga samdan, ang polis naghikay kon unsay ilang buhaton. Tungod kay ang buto nadungog ug nabati sa mga layong kasilinganan, ang mga karsada padulong sa Kingdom Hall sa wala madugay nababagan sa gatosan ka mausisaong mga tumatan-aw, ug ang mga kamera sa mga mantalaan walay pahulay. Pila sa among duol nga mga silingan sa maayong kabubut-on nagtanyag ug tabang sa bisan unsang paagi nga ilang maarangan.

Ang mga ambulansiya daling napuno ug nagsugod sa paghakot sa mga samdan ngadto sa lokal nga mga hospital. Ang mga trabahante sa hospital nalisang sa nahitabo. Daghang lokal nga mga Saksi nangadto sa mga hospital sa pagtanyag ug paghupay ug pagpaluyo. Si David Winder ug Sue gidala sa usa ka hospital nga nasangkapan ug linain sa pagdumala sa mga biktima sa samad. Nianang gabii sa Liverpool Hospital ug samtang ako gianestisyahag bug-os, mga doktor nagkuha sa mga tinipak nga nalubong ug lalom sa akong bukton. Sa sunod adlaw, kay nagdako ang akong kabalaka, buot nakong makita ang akong asawa. Uban sa diyutayng kahangawa, ang hospital nagpagawas kanako nianang hapona aron ako mahiuban kang Sue.

Ang Isyu sa Dugo Mibangon

Akong nakaplagan siya diha sa intensive-care nga lawak, ug sa una nakong pagkakita kaniya gikan sa tiilan sa iyang higdaanan, ako nakahilak. Usa ka bug-os nausob nga kolor sa nawong, nanghubag ug nausab nga dili mailhan, maoy misugat kanako. Mga grupo sa tinahian, samag gagmayng itom nga siper, nagsumpay-sumpay sa iyang nawong.

Si Sue dili makakita sanglit ang iyang mga mata, bisan ang iyang mga pilok, natabonan sa nanghubag nga unod. Labot sa iyang mga bukog sa nawong, ang iyang ilong, apapangig sa itaas, aping, ug ubaog sa iyang mga mata nabuak. Ang matuod nga peligro, hinuon, maoy tungod sa hitabo nga ang bahin sa iyang bagolbagol sa ibabaw lang sa lukaylukay sa iyang ilong nadasok pasulod, nga nagtuslok sa arteriya. Samtang walay panimuot ug natabonan ilalom sa kagun-oban, ang dugo mibuhagay nga wala hikit-i ngadto sa iyang tiyan. Ang ihap sa iyang dugo ming-us-os ngadto sa unom. (Ang aberids alang sa babaye maoy mga 14.)

Ang pag-abunog dugo dihadiha nahimong isyu, ngadtongadto misangpot sa kabangian batok sa siruhano. Iyang giingnan si Sue nga ang iyang pagdumili sa pag-abuno, kon kinahanglanon, molimiti sa iyang mahimo alang kaniya. Gipasaligan siyag balik ni Sue nga kaming duha nakasabot niini ug “modawat sa bisan unsang makataronganong laing kapaagihan, apan ang among hangyo sa ‘paglikay sa dugo’ dili mahangyo.” (Buhat 15:​28, 29) Siya dili makadawat niini.

Ang sikolohikal nga pagsungog nagsugod ug nagpadayon. Si Sue gipangutana kon siya ba dunay mga anak, ug sa dihang siya mitubag nga, “Wala,” ang sumbalik maoy, “Maayo, sanglit kay sila makabatog maot nga inahan.” Siya usab misulti kang Sue sa kalagmitan nga akong diborsiyohan siya tungod sa iyang nawong. Ang reaksiyon ni Sue? “Kadto ang labing makapaguol. Akong gihukom nga bisan tuod ang siruhano, sa iyang kaugalingong panghunahuna, buot nga ako maarang-arang tan-awon kutob sa mahimo, ako dili motugot nga siya moyatak sa akong tanlag.” Ang iyang walay hunong nga pagsamoksamok labot sa pag-abuno sa dugo nagdugang lang sa kabalaka ug nag-usik sa bililhong panahon. Sulod niining mahapdos nga yugto, kon unsay minglabaw nga dakong sukwahi mao ang manggiloy-on ug mahigugmaong pag-atiman nga gihatag kang Sue sa tanang narses. Sila nakaangkon sa among respeto.

Kadto maoy 11 ka adlaw na sukad mahitabo ang pagbuto. Ang mga bukog sa nawong ni Sue diha sa peligrong ang-ang sa dihang sila hapit nang moayom apan diha sa dili tukmang mga dapit. Siya nanginahanglag dinaliang pagdisdis! Sa iyang sunod nga paglibot, ang iyang doktor, diha sa kataposang silaob sa kasuko, mituwaw, “Dili ako motandog kaniya!” ug unya milakaw palayo. Kadto mao ang labing mabalak-ong yugto sa among kinabuhi. Sa pagtan-aw ug balik, hinuon, ang pagbiya sa siruhano kang Sue nahimo pang panalangin.

Manggiloy-ong Siruhano

Usa ka Saksi nga usa sab ka doktor nakigsulti alang namo ngadto sa usa ka siruhano plastiko nga miuyon sa pagtambal ni Sue nga mogamit ug laing pamaagi. Bisan tuod dili pinalabing medikal nga pamaagi, kini nagwagtang sa isyu sa pag-abuno sa dugo. Kining siruhanoha namatud-ang matinahuron ug maayohon. Siya nakabaton sa among respeto, tungod kay siya andam sa paghimo sa iyang kinamaayohan nga walay paggamit sa dugo.

May roskang puthaw nga mga tusok, mga otso sentimetros ang kataas, maoy gitornilyo ngadto sa nangabuak nga mga bukog sa nawong ni Sue. Mga puthaw nga tulay nagpugong ning mga tusok diha sa dapit, nga motugot sa mga bukog sa pag-ayom sa husto. “Tungod sa mga tusok nga nanglabaw gikan sa akong nawong sulod sa mga unom ka semana, ang pagkatulog dili sayon!” tug-an ni Sue. Ang iyang nabuak nga apapangig sa itaas gihikot sa iyang wala madaot pang-ubos nga apapangig aron maseguro nga kini moayom sa husto. Ang iyang sentido sa panimhot dili na mabalik.

Si Sue dunay maayong katistis ug, labawng importante, nakaarang sa pagkatawa sa iyang kaugalingon, sama sa paghunahuna nga mora siyag ‘nagalakaw nga antena sa TV.’ Hinuon, siya manginahanglag labaw pa kaysa maayong katistis, tungod kay siya duna pay pagdisdis sulod sa mosunod duha-ug-tunga ka tuig. Kini naglakip sa pagsumbak sa tambol sa dalunggan ug dakong trabaho labot sa ngipon.

Mga Leksiyong Natun-an

Kaming duha nakakat-on ug daghang leksiyon, lakip ang gahom sa pag-ampo ug nga si Jehova dili gayod motugot kanato sa pag-antos ug labaw sa atong maarangan. Sa dihang gisukmatan sa unang siruhano tungod sa isyu sa dugo, si Sue nagtug-an, “Ako nahadlok kaayo ug nasubo nga dunay maong panagharong. Sa matag higayon ako moampo kang Jehova, ug ang pagbatig bug-os nga kalinaw nga mihakop kanako makapalig-on gayod. Ako nakabasa mahitungod sa laing mga Saksi si kinsa nakasinatig susama, apan karon ako mibati niini sa akong kaugalingon.” Kami karon labawng may pagsalig labot sa pag-atubang sa lagmit mga pagsulay sa umaabot, kay nakakita kon sa unsang paagi si Jehova nagatabang diha sa mga kahimtang diin kami kanhi mahimong mag-isip nga makalilisang.

Ang pipila nakapangutana kanamo nganong si Jehova motugot nga mabombahan ang usa ka Kingdom Hall ug mamatay ang usa ka brader. Latas sa kasaysayan, ug sulod sa atong panahon, ang katawhan sa Diyos nailalom sa daghang mga kapintasan. Kon ugaling si Jehova nagbutang ug mapanalipdanong alad likos kanila, sama sa gipasangil ni Satanas nga gihimo kang Job, ang ilang mga motibo sa pag-alagad sa Diyos sa pagkatinuod mahimong kuwestiyonable. Wala kitay pasikaran sa paghunahuna nga kita luwas sa kadaot​—nga ang Diyos kanunay moluwas kanato, bisan gikan sa ‘wala-damhang mga panghitabo.’ Ang atong pagdawat sa pag-antos, o ngani ang pagkawala sa atong mga kinabuhi alang sa atong tinuohan o lain pa, nagatuboy sa atong pagsimba ingong tinuod, dili-hinakog​—dili mapahimudsanon.​—Ecclesiastes 9:11; Job, mga kapitulo 1 ug 2; Mateo 10:39.

Panagsoonay Nagalihok

Sa panahon ning kakulian, ang among espirituwal nga mga kauban namatud-ang “nagpabiling labawng suod kaysa usa ka igsoon.” (Proverbio 18:24) Si Sue nagpahayag: “Pila sa akong pamilya minglupad ug 4,000 kilometros aron makauban namo sulod sa makuyawng unang duha ka semana. Makapahupay gayod sa pagbaton ug pamilya ug mga higala nga mobantay nako, tungod kay sagad akong uromon.” Ang morag walay kinutobang agos sa mga kard, sulat, telegrama, ug mga bulak nangabot gikan sa mahunahunaong mga brader ug sister dinhi ug sa gawas sa nasod. Dako gayod ang among pasalamat alang ning “mga mansanas sa bulawan diha sa mga kinulit nga pilak.” (Proverbio 25:11) Usa ka maayong pamatuod ang misangpot. Kini sa pagkamatuod maoy panagsoonay nga nagalihok.

Si Sue midugang: “Praktikal nga tabang miabot usab. Suod nga mga Saksing higala mopuga ug mga prutas ug utanong sa partikular dagaya sa iron. Nakaamgo kami nga sanglit kami nagahangyo sa mga doktor sa pagtahod sa among kagustohan, kami obligado nga mahimong mapaluyohon kanila, ug sa akong kaso, kini nagkahulogan sa pagpauswag sa akong dugo. Nakadawat usab akog suplemento sa iron.” Daghan kanamo nahimong batid sa paghimog usa ka bug-os kan-anan ngadto sa likido, ug sa iyang kredito si Sue sa sama nahimong malamposon sa pag-inom niana. (Nakasulay ka na bag pagkaong inasal ug hinurno nga ginasuyop?) “Ang gisangpotan ning tanan mao nga ang akong ihap sa dugo ming-usbaw ug tulo ka puntos una pa sa pagdisdis, sa dakong kalipay sa akong bag-ong siruhano,” matud ni Sue.

Pailob, gugma, pag-ampo, ang tabang sa espiritu sa Diyos, ug sa yano ang paglabay sa panahon, maingon sab sa maalamong diyeta, tanan nakaamot sa pagkaayo ni Sue. Ang pila ka mga samad nakabilin ug pila ka butang kang Sue nga ang pagmando lamang sa Gingharian sa Diyos ang makatul-id sa iyang kaugalingong panahon. Bahin sa nawong ni Sue, alang nilang nasinati pag-ayo kaniya, kini lahi rag diyutay apan usa ka kredito alang sa iyang siruhano bisan pa. Ug alang nako siya maanyag ra gihapon.

Oo, ang among paglaom ingong mga Saksi ni Jehova maoy linaing butang. Kini makadala kanamo latas sa mga pagsulay. Ug inay kay maluya ang kongregasyon sa espirituwalidad, kining kaagiha naglig-on sa among gikausahan. Ang interesadong higala, nga didto sa panahon sa pagbomba, mapahiyomong miangkon nga ‘nabombahan ngadto sa kamatuoran.’ Kay nakakita dihadiha sa maong mapintas nga pag-atake sa mahigugmaon-sa-kalinaw nga mga pamilya, siya sa dugang nahimong determinado sa pagpadayon sa iyang pagtuon sa Bibliya.

Hangtod karong adlawa walay mausa ang gipasakaag sumbong sa pamomba, apan ang polis dunay pangunang gisuspetsohan, gikaingong usa ka mapanimaslong mamumuno nga nagdumot sa mga Saksi. Ugaling, sila walay paigong ebidensiya sa pagsang-at ug sumbong. Siya nalangkit sa ubay-ubayng laing krimen.

Karon, kapig unom ka tuig sa ulahi, si Sue ug ako padayong nagatagamtam sa pribilehiyo sa pag-alagad ingong mga membro sa kawanihan sa sangang buhatan sa Watch Tower sa Australia. Ang linaing kangaya alang namo mao ang pagdedikar sa among bag-o daling natukod nga Kingdom Hall, nga gitukod niadtong Hunyo 22-24, 1990, tapad ra sa lokasyon sa karaang gibombahan nga tigomanan. Ang Kristohanong gugma nakabuntog sa buta nga pagdumot sa usa ka tawo.​—Sumala sa asoy ni Peter ug Sue Schulz.

[Footnote]

[Mga hulagway sa panid 10]

Bag-ong letrato ni Peter ug Sue Schulz

Si Sue Schulz nga ang iyang nawong gihiktan aron kini mabalik sa porma

[Hulagway sa panid 13]

Ang bag-o ug mas dako nga Kingdom Hall