Itagana ang Giya nga Ilang Gikinahanglan
SA UNSANG paagi makakat-on ang imong mga anak sa pagpanalipod sa ilang kaugalingon batok sa nagadugang nga imoralidad sa kalibotan? Dili gikan sa telebisyon, diin gilista sa usa ka pundok sa mga batan-on ingong ilang ikaupat nga labing hinungdanong tuboran sa impormasyon bahin sa seksuwalidad. Dili gikan sa mga eskuylahan, diin ang ginatudlo didto sa mga magtutudlo nagapabanaag sa nagabag-ong mga lagda ug mga sukdanan niining kalibotang walay pamatasan. Ug siyempre dili sa mga sugilanon nga ginaasoy sa mga kauban sa eskuylahan sa imong mga anak.
Aron magmalamposon ang edukasyon sa pamatasan ug pamilyahanong kinabuhi, kini kinahanglang magsugod sa balay. Sama sa giingon sa usa ka nabalakang magtutudlo sa hayskol: “Kinahanglang adunay usa nga may kaisog sa pag-ingon: ‘Paminaw ra, mga anak, walay madaot kaninyo kon maghulat kamo!’”
Nakatudlo ba kamo niana sa inyong mga anak? Tungod sa pagbaha sa mga basahon bahin sa sekso nga nagalibot kanato, may mga panahon bang naglibog ka kon ikaw mahibalong motudlo kanila?
Ang Epekto sa Panig-ingnan
Sama nga nakaimpluwensiya ang imong ginikanan sa imong kinabuhi sa paagi sa ilang pagkinabuhi, sa ingon ang imong panig-ingnan kusganong makaapektar sa mga kinabuhi sa imong mga anak. Kini mopadayag ug dako sa imong paghigugma kanila ug bahin sa matang sa mga tawo nga maoy imong tinguha nga mahimo sila.
Kon ikaw ulay sa dihang nagminyo, imong ikasugilon sa imong mga anak ang dakong kalipay nga nahatag niana kanimo. Ang usa ka apohan nahinumdom sa adlaw, sa mga 60 ka tuig kanhi, dihang gisultihan siya sa iyang amahan nga pagkadakong kalipay ang magpakasal, sa kasayoran nga siya wala makahimog bisan unsang imoral nga paggawi nga makahatag ug mansa sa iyang kaminyoon. Kana nga panagsultihay nakaimpluwensiya ug dako sa paagi sa pagkinabuhi niining apohana, ug siya nagtuo nga ang iyang kaugalingong panig-ingnan gamhanang nakaapekto sa mga kinabuhi sa iyang mga anak.
Apan, kon ang imong mga anak nahibalo nga ang imong kinabuhi sa bata pa dili maayo, kinahanglang imong ipaneguro nga mahibalo sila nga ikaw nag-usab. Dili lang tungod kay hamtong ka na kondili nga ikaw nakakaplag ug mas hataas nga mga sukdanan nga pagakinabuhian.
De-kalidad nga Pagpaminaw
Ang malamposong mga ginikanan sagad mokomento bahin sa panahong gigugol nila sa pagpamati sa ilang mga anak. Sila nahibalo sa nagakahitabo sa mga kinahuhi sa ilang mga anak. Gipaningkamotan gayod ni Karen nga anaa siya sa kosina mahapon nga nagkurikuri. Niining paagiha, inig-abot sa iyang anak nga mga babaye, ilang ikaestorya kaniya ang mga panghitabo sa eskuylahan nianang adlawa.
Si Erline kanunay nga maghulat niadto sa iyang anak nga mga babaye sa ilang pagpauli magabii ug mamati kanilang moasoy sa ilang nahimo. “Kon may panginahanglang pagtul-id,” siya miingon, “akong himoon kana sa ulahi. Apan dili ko unta kadto mahibaloan kon wala pa ako mamati.” Iyang gihimong bukas ang komunikasyon sa panahong nagtungha pa ang iyang mga anak nga babaye ug hangtod nga sila may mga trato na. Ang maong matang sa panahon nga nagugol uban sa imong mga anak makaluwas ug daghang mga kasakit sa kasingkasing sa ulahi.
Apan komusta kon ang imong mga anak dili kaayo tabian? Kon sila dili tabian, maayong imong pangutan-on ang imong kaugalingon, ‘Sila ba sa kinaiyanhon hilomon, o nahadlok ba sila sa pagtug-an kanako sa mga butang tungod sa akong reaksiyon sa miagi? Matukod ko ba pag-usab ang ilang pagsalig pinaagi sa paghimog linaing mga paningkamot karon sa pagpakita sa akong kaikag kanila? Mapasayon ko ba ang ilang pagsulti sa gagmayng mga butang karon ug tingali sa mas seryosong mga butang sa ulahi?’
Hinungdanong mga Pasidaan
Ang imong mga anak kinahanglang mapasidan-an bahin sa mga resulta sa imoralidad. Sila kinahanglang mahibalo, pananglitan, nga bisan pa sa tanang butang nga ilang nadungog nga lahi, walay paagi sa pagpugong sa pagpanganak ang hingpit. Ang wala-tinguhaang pagsabak ug ang mga sakit nga mapasa sa sekso maoy kasagarang mosangpot bisan pag mogamit ug mga pagpugong sa pagpanganak. Sumala sa organisasyong Planned Parenthood, ang mga kondom wala makapugong sa pagsabak sa 12 porsiento sa panahong kini gigamit, ug ang kapakyasan niini mas dako pa sa pagsanta sa pagpasa sa kagaw sa AIDS.
Daghang mga batan-on daw kombinsido nga dili mahitabo kanila ang mga kadaot. Apan, ang mga sakit nga napasa sa sekso, lakip ang AIDS, mapasa sa mga tawo nga walay mga simtoma ug wala mahibalo nga sila nakatakod sa uban. Daghan niining mga sakita nga nagahampak sa mga batan-on karon mopahinabog pagkadi-makapanganak, depektosong mga anak, kanser, ug bisan kamatayon.
Ingong pananglitan, 40 milyones ka Amerikano karon gituohan nga adunay usa niining mga sakita, herpes sa kinatawo, nga wala pay nailhang tambal niini. Ang natakdang mga inahan makapasa niini ngadto sa ilang mga masuso. Kining walay sala nga mga bata mahimong kulangkulang, mag-antos ug permanenteng kadaot sa ilang sentral nga sistema nerbiyos, o mamatay sa grabeng mga impeksiyon sa ilang mga organo sa sulod sa tiyan. Pagkamakalilisang nga bili nga ibayad sa pila ka lakbit nga mga yugto sa gilaomang kalipay!
Ang dili angay nga buhat sa sekso nga maoy nagapasa niining sakita tingali wala pa makahatag kalipay. Usa ka tigdukiduki nga nakapangutana sa daghang mga batan-on miingon nga “sa mga babaye, duha ka pilong gidaghanon sa [seksuwal] nga mga kasinatian sa mga tin-edyer maoy dili-makalipay kay sa makalipay.” Kinahanglang ipasiugda sa mga ginikanan ngadto sa ilang mga anak nga ang sekso—ang katingalahang kasangkapan nga gimbut-an sa atong Maglalalang nga mapuno ang atong matahom nga yuta—dili angay pagasugdan diha sa gawas sa mga bugkos sa kaminyoon.
Instruksiyon nga Ilang Gikinahanglan Gayod
Ang imong mga anak kinahanglang masayod nga ang bugtong kasaligang paagi nga malikayan ang mga suliran nga mosangpot sa pakigsekso sa dili pa maminyo mao ang pagsunod sa namapatud-an sa panahong mga prinsipyo nga gitukod sa Diyos. Unsa nga mga prinsipyo? Dili makigsekso hangtod nga makasal, unya ang permanente ug tibuok-kinabuhing pag-unong ngadto nianang usa ka minahal nga tawo si kinsa, diha sa maayong kahimtang, walay ubang seksuwal nga kaparis usab.
Ugaling, ang pangunang katarongan sa pagpalayo gikan sa imoralidad dili tungod kay kini mopahinabog mga suliran kondili nga ang atong Maglalalang nag-ingon nga kini daotan. Ang Bibliya nag-awhag: “Paglikay sa pakighilawas.” “Palayo sa pakighilawas.” Ngano? Tungod kay, kadtong mopadayon sa pagbuhat niining mga butanga “dili makapanunod sa gingharian sa Diyos.”—1 Tesalonica 4:3; 1 Corinto 6:9, 10, 18.
Ang pagsunod sa mga prinsipyo sa Diyos motultol ug mas malipayon, mas matagbawong mga kinabuhi. Kini mopanalipod kanato gikan sa mga sakit nga mapasa sa sekso, wala-tinguhaang pagsabak, mga suliran sa mga pamilyang usa ra ang ginikanan, ug ang kasakit sa kasingkasing nga biyaan sa mga tawo nga nagapahimulos kanato alang sa ilang kaugalingong hakog nga mga katuyoan.
Kapin sa 2,500 ka tuig, ang mga pulong nga girekord sa karaang manalagna sa Diyos napamatud-ang tinuod: “Ako mao si Jehova nga imong Diyos, ang Usa nga nagatudlo kanimo sa pagpahimulos, ang Usa nga nagamando kanimo sa dalan diin ikaw angay moagi. O nga ikaw namati lamang unta sa akong mga sugo! Unya ang imong pakigdait mahisama sa usa ka suba, ug ang imong pagkamatarong mahisama sa mga balod sa dagat.”—Isaias 48:17, 18.
Apan sa unsang paagi kining mga prinsipyoha sa pamatasan mohaom sa modernong batasan sa pagdeyt? Kanang pangutanaha ang sunod nga pagahisgotan.