Ang Walay-Saba nga Mangdadagit
KON nakasuroysuroy ka lang sa kakahoyan sa magabii, lagmit nakadungog ka sa mingawng tingog sa walay-saba nga mga mangdadagit—ang mga ngiwngiw. Sanglit may labing menos 145 ka espisye sa ngiwngiw sa tibuok kalibotan, ang kadaghanan sa mga tawo makahigayon gayod nga makadungog sa ngiwngiw. Imong makaplagan ang kasagarang ngiwngiw sa uma sa tibuok kayutaan sa Amerika, Uropa, Aprika, ug daghang bahin sa Asia, ingon man sa Tasmania ug ubang dapit sa Australia. Unsay nakalahi sa ngiwngiw?
Una sa tanan, ang iyang nawong ug mga mata. Ang desinyo sa iyang nawong kadaiya sa lainlaing espisye, apan sa kasagaran kana may “dako, lapad nga ulo nga may samag-platito nga pilopilo sa mga balhibo palibot sa iyang mga mata. . . . Kana nagapalanog sa tingog ngadto sa mga dalunggan sa ngiwngiw.” (The World Book Encyclopedia) Dili sama sa mga mata sa kadaghanang mga langgam, ang mga mata sa ngiwngiw sa atubangan lang motan-aw; dili kana maliso sa iyang mga ubaog. Mao nga, kinahanglang lisoon sa mga ngiwngiw ang ilang ulo aron masundan ang nagalihok nga mga butang. Ug sila halos hingpit nga makaliso sa ilang mga ulo sa luyo!
Laing kalainan niining gabhiong mga mangdadagit mao ang desinyo sa ilang balhibo nga motugot kanila sa halos walay-saba nga paglupad. Sa pagpangita sa ilang tukbonon pinaagig mata o pinaagig hait nga pandungog, sila makadagit nga walay-saba sa ilang sunod nga pagkaon. Sila gikaingon nga “apil niadtong labing mapuslanon nga mga langgam alang sa mga mag-uuma” tungod kay ilang ginapatay ang mga ilaga nga sa subsob modaot sa mga pananom.
Ang Book of North American Birds nagpahayag: “Ang mga ngiwngiw sa tibuok kalibotan . . . giisip sa tanang kultura ingong mga langgam sa kaalaotan ug nagpasidaan sa kamatayon.” Ang ika-14-siglong Ingles nga magbabalak nga si Geoffrey Chaucer nagtawag sa ngiwngiw sa uma nga “propeta sa kaalaotan ug kawalay-suwerte.” Ang Bibliya naghisgot sa mga ngiwngiw sa pito ka bersikulo, lakip sa pagtumong ni Isaias sa kagun-oban sa Babilonya, nga “napuno sa mga mangdadagit nga ngiwngiw.”—Isaias 13:21.
Ang great horned owl hingaon kaayo. Usa ka tinubdan nag-ingon: “Panagsa, ang langgam nailhan gani nga misakdop ug miatake sa mga tawo nga nagkalog kalo nga gamag balhibo sa hayop, dayag nga naalaan ang mga kalo ingong buhing tukbonon”! Bisan tuod giisip nga mahugawng langgam sumala sa Moisesnong Kasugoan, ang tagsaong desinyo sa ngiwngiw nagpadayag sa usa ka tagsaong Maglalalang.—Levitico 11:16, 17.
[Mga hulagway sa panid 31]
Great horned owl—sipat ug mata, hait ug pandungog, ug walay-sabang molupad
[Credit Line]
Mga letrato: Sa maayong kabubut-on sa Green Chimneys Wildlife Rehabilitation Center, Brewster, NY