Ang Ngilngig nga Kamatayon sa Aborsiyon

GIKAN sa 50 ngadto sa 60 ka milyong mga bata ang mangamatay tuig-tuig tungod sa aborsiyon. Makatugkad ka ba nianang gidaghanona? Kini sama sa pagwagtang sa tanang molupyo sa mga Isla sa Hawaii sa matag semana!

Ang eksaktong gidaghanon lisod nga mahipos tungod kay ang kadaghanang mga kagamhanan dili maayong motipig sa mga rekord sa mga aborsiyon. Ug diha sa dapit diin ang aborsiyon pinig-otan o ilegal, ang mga eksperto managhap lamang. Apan ang panagway sa aborsiyon sa tibuok kalibotan susama niining kahimtanga:

Sa Tinipong Bansa, ang aborsiyon mao ang ikaduha sa labing komong paagi sa operasyon, sunod sa operasyon sa tonsil. Tuig-tuig, kapin sa 1.5 ka milyong aborsiyon ang ginahimo. Ang kadaghanan sa mga babaye dili-minyo​—4 gikan sa 5. Taposon sa dili-minyong mga babaye ang ilang pagsabak duha ka higayon nga sama ka subsob sa ilang pagpanganak, samtang, sa aberids, ang minyong mga babaye manganak napulo ka higayon nga sama ka subsob sa ilang pagpaaborsiyon.

Sa Sentral ug Habagatang Amerika​—kadaghanan Katoliko​—ang mga balaod sa aborsiyon mao ang labing mapig-oton sa kalibotan. Bisan pa niana, daghan kaayo ang ilegal nga mga aborsiyon, nga nagahatag ug delikadong mga kapeligrohan sa panglawas sa mga babaye. Ang mga kababayen-an sa Brazil, pananglitan, nakaagi ug duolan sa upat ka milyong aborsiyon sa miaging tuig. Kapin sa 400,000 kanila nagpatambal sa doktor tungod sa mga komplikasyon. Sa Latin Amerika duolan sa usa sa upat ka bahin sa tanang pagsabak gitapos.

Sa Atlantiko ug sa kontinente sa Aprika, istrikto usab ang mga balaod. Komon ang kadaot ug kamatayon, ilabina sa mga babayeng kabos nga mangayog tabang sa ilegal nga mga tighulog ug bata.

Sa tibuok nga Tungang Silangan, daghang nasod ang adunay istriktong sinulat nga mga balaod, apan ang mga aborsiyon kaylap nga ginapangita ug mabatonan sa mga babaye nga makaabot sa mahal nga bayad.

Gitugot sa kadaghanan sa Kasadpang Uropa ang mga aborsiyon, ang Scandinavia mao ang labing matugoton. Girekord sa National Health Service sa Britanya ang mga aborsiyon sukad nga gihimong legal ang paagi sa 1967. Kini nakamatikod nga midoble ang gidaghanon sa mga aborsiyon duyog sa pagdaghan sa mga anak sa gawas, mga sakit nga napasa sa sekso, prostitusyon, ug daghan pang ubang mga sakit sa kinatawo.

Ang Sidlakang Uropa sa pagkakaron nagaagom ug dako nga kausaban, ug sa mga balaod usab sa aborsiyon didto. Diha sa Unyon Sobyet kaniadto, gibanabana nga mikabat ug 11 ka milyon ang aborsiyon tuig-tuig, usa sa labing taas nga gidaghanon sa tibuok-kalibotan. Uban sa nihit nga mga kontraseptibo ug panalapi, ang kasarangang babaye nianang lugara mahimong makaagom gikan sa unom ngadto sa siyam ka aborsiyon sa iyang tibuok kinabuhi.

Sa tibuok Sidlakang Uropa ang kiling sa katibuk-an maoy sa dugang kagawasan. Usa ka madulaong pananglitan mao ang Romania, diin ang kanhi nga rehimen aktibong nagbaod sa pagdili sa aborsiyon ug gidili ang kontraseptibo aron modaghan ang populasyon. Ang kababayen-an gipugos sa pag-abot sa kalab-otong labing menos upat ka anak, ug sa pagka 1988, ang mga balay sagopanan sa Romania nagdasok sa abandonadong kabataan. Busa, sukad nga gikuha sa rebolusyonaryong kagamhanan kining mga restriksiyona sa aborsiyon sa 1989, 3 ka bata sa matag 4 ang gitaktak, ang labing taas nga proporsiyon sa Uropa.

Ang Asia adunay labing daghan sa mga aborsiyon. Ang Republika sa Katawhan sa Tsina, uban sa polisa nga usa ra ka anak sa matag pamilya ug pinugos nga aborsiyon, ang nanguna sa listahan, nagtaho ug 14 ka milyon tuig-tuig. Sa Hapon idayandayan sa kababayen-an ang gagmayng mga estatuwa nga may babiro ug mga dulaan sa paghandom sa ilang gipahulog nga mga anak. Mabalak-on kaayo ang publiko sa mga pildoras sa pagpugong sa pagpanganak, ug ang aborsiyon mao ang pangunang paagi sa pagplano sa pamilya.

Sa tibuok Asia, ug ilabina sa India, nakamugna ang teknolohiya sa medisina ug malisod nga kahimtang sa mga aktibista alang sa mga katungod sa babaye. Ang mga teknik sama sa amniocentesis ug ultrasound magamit sa pagsusi sa sekso sa bata sa sayo pa nga ang-ang sa pagsabak. Gipalabi sa kultura sa oryente ang mga anak nga lalaki kay sa mga anak nga babaye. Busa diha sa dapit nga daling mabatonan ang mga paagi sa pag-ila sa sekso sa bata sa tiyan ug ang aborsiyon, daghan kaayo ang ginataktak nga babayeng bata sa tiyan, nagpadili-timbang sa gidaghanon sa lalaki/babaye nga ipanganak. Ang kalihokan sa kababayen-an anaa karon sa daw nagkasumpaki nga baroganan, nga sa ingon, nagapangayo sa katungod sa babaye sa pagtaktak sa iyang babayeng bata sa tiyan.

Kon Unsay Bation sa Inahan

Sama sa ubang mga paagi sa pag-opera, ang aborsiyon may igong risgo ug masakit. Sa panahon sa pagsabak ang baba sa tagoangkan, o puwerto sa matris, hugot kaayo nga pagkasira aron luwas sa peligro ang bata. Ang pagbuka ug ang pagsulod sa mga instrumento masakit ug makatugaw sa hunahuna. Ang suction abortion mokabat ug 30 minutos o sobra pa, nga sa maong panahon ang ubang mga babaye makabatig kasarangan ngadto sa grabeng kasakit ug pamikog. Sa saline abortion, tuyoon ang ahat nga pagbati sa pagpanganak, usahay pinaagi sa tabang sa prostaglandin, usa ka substansiya nga magpadasig sa pagpanganak. Ang pagbati sa pagpanganak mokabat ug daghang oras o mga adlaw pa gani ug mahimong masakit ug makapaluya kaayo sa emosyon.

Apil sa dihadiha nga komplikasyon sa aborsiyon mao ang pagdugo, pagkadaot o pagkagisi sa puwerto sa matris, pagkabuslot sa matris, pagpanibuok sa dugo, reaksiyon sa anestisya, mga kombulsiyon, hilanat, pamugnaw, ug pagsuka. Peligroso kaayo ang impeksiyon ilabina kon ang mga bahin sa bata o inunlan mahibilin sa matris. Kasagarang mahitabo nga dili makuha ang tibuok lawas sa bata, ug tingali gikinahanglan ang operasyon sa pagkuha sa nagakadunot nga tisyu nga nabilin o kaha ang tibuok nga matris mismo. Ang mga pagtuon sa kagamhanan sa Tinipong Bansa, Britanya, ug ang Czechoslovakia kaniadto nagsugyot nga ang aborsiyon nagdugang sa posibilidad sa pagkadili-manganak, pagmabdos sa gawas sa matris, pagkataktak sa bata sa tiyan, ahat nga pagkatawo sa bata, ug mga depekto sa pagkatawo.

Ang siruhano heneral kaniadto sa T.B. nga si C. Everett Koop miingon nga wala pay usa ang “nakatuon bahin sa emosyonal nga reaksiyon o sa sad-ang pagbati sa babaye nga nakapataktak ug bata ug karon gusto kaayog anak nga dili niya mabatonan.”

Angay nga ilakip unta sa mga pagtuon bahin sa aborsiyon diha sa ilang mga grupo nga gipili nga pagatun-an ang maligdong nga batan-ong mga Kristohanon nga nagpabiling mga ulay tungod sa pagtahod sa mga balaod sa Diyos ug sa kinabuhi. Makita unta sa maong mga pagtuon nga ginatagamtam nila ang mahimsog nga mga relasyon, mas dako nga pagtamod sa kaugalingon, ug malinawong hunahuna sa tanang panahon.

Kon Unsay Bation sa Batang Wala pa Matawo

Unsa kahay bation sa usa ka bata nga wala pa matawo nga maayo kaayong pagkapahimutang diha sa mainit nga tagoangkan sa iyang inahan ug unya sa kalit lang atakehon sa makapatayng puwersa? Ang atong mahimo mao ang paghanduraw lamang, kay ang sugilanon dili man gayod ikaasoy gikan sa tinubdan.

Ang kadaghanang mga aborsiyon ginahimo sa unang 12 ka semana sa kinabuhi. Niining ang-anga ang gaming nga bata nagapraktis na sa pagginhawa ug pagtulon, ug ang kasingkasing niini nagapitik na. Iya nang mapalihok ang iyang gaming nga mga kumagko, makakumo na, mougpot-ugpot na diha sa iyang tubigong kalibotan​—ug mobatig kasakit.

Daghang bata sa tiyan ginalangkat gikan sa tagoangkan ug suyopon diha sa usa ka garapon pinaagig vacuum tube nga hait ug baba. Ang paagi gitawag ug vacuum aspiration. Ang kusog nga pagsuyop (29 ka higayon nga mas kusog kay sa vacuum cleaner sa balay) magwataswatas sa gagmay nga bahin sa lawas. Ginahulog ang ubang mga bata pinaagi sa pagpabuka ug curettage, usa ka kutsilyo nga palingin-ug-porma nga mokagis sa hapinhapin sa matris, nga maghiwahiwa sa bata.

Ang mga bata sa tiyan nga nag-edad ug kapin sa 16 ka semana mahimong mamatay pinaagi sa saline abortion, o pagkahilo sa asin, nga paagi. Buslotan sa taas nga dagom ang tumatob, kuhaag tubig ang tubig sa tumatob, ug pulihan kinig espisong solusyon sa asin. Sa magtulon ug moginhawa ang bata, iyang gipasudlan ang iyang delikadong baga ug makahilo nga solusyon, kini mag-utnga-utnga ug mokirig. Ang makapaso nga epekto sa hilo mopaslot sa ibabaw nga bahin sa panit, makita ang unod ug kuyos. Ang utok magsugod sa pagdugo. Usa ka masakit nga kamatayon modangat sa taas-taas nga oras, usahay hinuon ang pagbati sa pagpanganak magsugod sa usa ka adlaw o sa pipila ka adlaw, usa ka buhi apan himalatyon nga bata ipanganak.

Kon maayo nang pagkaugmad ang bata nga pagapatyon pinaagi niini o sa susamang mga paagi, usa ka kapilian ang nagapabilin​—hysterotomy, usa ka cesarean section nga may lahi nga katuyoan, pagputi sa kinabuhi imbes pagluwas niana. Ang tiyan sa inahan disdison, ug halos sa tanang higayon usa ka buhi nga bata ang kuhaon. Mohilak pa gani kini. Apan kini pasagdang mamatay. Ang uban tuyoon sa pagpatay pinaagi sa pagtuok, paglumos, ug sa ubang mga paagi.

Kon Unsay Bation sa Doktor

Sa daghang kasiglohan ang mga doktor misagop sa mga prinsipyo nga gipahayag diha sa gipakahamili nga Hippocratic oath, nga sa lakbit kini nagaingon: “Dili ako maghatag kang bisan kinsa ug tambal nga makapatay, bisan kon hangyoon, ni mosugyot sa maong tambal, ug dili ko maghatag ngadto sa usa ka babaye ug makamatay nga kasangkapan [aron mosangpot ang pagkataktak sa bata sa tiyan], buhaton ko ang akong pagpanambal nga libre sa pagbating sad-an ug sa dungganon nga paagi.”

Unsang panagtigi sa mga prinsipyo ang atubangon sa mga doktor nga nagaputi sa kinabuhi diha sa tiyan? Gibatbat ni Dr. George Flesh kini niining paagiha: “Sa akong unang gihimong mga aborsiyon, ingong usa ka intern ug residente nga doktor, wala ako matugaw. . . . Nagsugod ang pagkawala sa kalinaw sa akong hunahuna human nga nakahimog daghang aborsiyon. . . . Nganong nagbag-o ako? Sayo sa akong pagkadoktor, usa ka magtiayon miduol kanako ug mihangyog aborsiyon. Tungod kay gahi man ang puwerto sa matris sa pasyente, wala ako makapabuka niini aron mahimo ang aborsiyon. Giingnan ko siya sa pagbalik human sa usa ka semana, inighumok na sa puwerto sa matris. Ang magtiayon mibalik ug gisultihan ako nga nausab ang ilang mga hunahuna. Akong gipahimugso ang ilang bata sa milabay ang pito ka bulan.

“Sa milabay ang mga tuig, nakigdula ako kang undo Jeffrey diha sa swimming pool sa tenis klab diin ang iyang mga ginikanan ug ako mga membro. Malipayon ug matahom siya. Nalisang ako sa pagpalandong nga usa lamang ka teknikal nga kakulian ang nakasanta kanako gikan sa pagtapos sa potensiyal nga kinabuhi ni Jeffrey. . . . Nagtuo ako nga ang paglangkat sa nagaugmad nga bata sa tiyan, nga usa-usa nga nagaputol sa mga bahin sa lawas, tungod lang sa hangyo sa inahan, maoy usa ka daotan nga buhat nga dili gayod angay itugot sa katilingban.”

Ang usa ka nars nga mihunong sa pagtabang sa mga aborsiyon miasoy bahin sa iyang trabaho diha sa usa ka klinika nga nangtaktak ug bata: “Usa sa among mga trabaho mao ang pag-ihap sa mga bahin sa lawas sa bata. . . . Kon mopauli sa balay ang babaye nga may nahibiling bahin sa lawas sa bata diha sa iyang tiyan, mahimong may motunghang peligrosong mga suliran. Kuhaon ko ang mga bahin sa lawas sa bata ug susihon kini pag-ayo aron maseguro nga dunay duha ka bukton, duha ka tiil, usa ka lawas, usa ka ulo. . . . Upat ang akong anak. . . . Adunay dako kaayong panagsumpaki tali sa akong propesyonal nga kinabuhi ug sa akong personal nga kinabuhi nga dili nako mapatakdo. . . . Ang aborsiyon maoy usa ka malisod nga buhat.”

[Hulagway sa panid 7]

Sa Asia, diin mas pinalabi ang mga lalaking anak, ihulog sa mga doktor ang libolibong mga babayeng bata sa tiyan

[Credit Line]

Hulagway: Jean-Luc Bitton/​Sipa Press

[Hulagway sa panid 8]

Reporter sa balita diha sa batok-aborsiyon nga demonstrasyon nga nagkuhag letrato sa 20-ka-semana nga bata nga legal nga gihulog

[Credit Line]

Hulagway: Nina Berman/​Sipa Press

[Hulagway sa panid 8]

Pabor-sa-aborsiyon nga demonstrasyon sa Washington, D.C., T.B.A.

[Credit Line]

Hulagway: Rose Marston/​Sipa Press

[Hulagway sa panid 9]

Sa Tinipong Bansa, 4 gikan sa 5 ka babaye nga nagatinguha sa pagtaktak sa bata sa tiyan maoy dili-minyo