Abusadong mga Ginikanan—Ang Labing Grabeng mga Tigpit-os
“Tungod kay [ang mga bata] wala kaayoy panglantaw sa gawas sa pamilya, ang mga butang nga ilang makat-onan bahin sa ilang kaugalingon ug sa uban diha sa balay mahimong pangatibuk-ang mga kamatuoran nga dulot natisok sa ilang mga hunahuna.”—Dr. Susan Forward.
ANG usa ka magkokolon makakuhag masa sa lapok, dugangan kinig igong tubig, ug pormahong usa ka matahom nga sudlanan. Sa susama, maumol sa mga ginikanan ang panghunahuna sa bata bahin sa iyang kaugalingon ug sa kalibotan. Pinaagi sa gugma, paggiya, ug disiplina, ang bata modako ingon nga usa ka timbang nga hamtong.
Kasagaran, hinunoa, ang mga ideya diha sa hunahuna ug kasingkasing sa bata maumol sa abusadong mga ginikanan. Ang pag-abuso sa emosyon, lawas, ug sa sekso makamugnag hiwing mga sumbanan sa panghunahuna nga lig-ong matukod ug lisod nga tul-iron pag-usab.
Pag-abuso sa Emosyon
Mas masakit ang mga pulong kay sa mga suntok. “Wala koy adlawng mahinumdoman nga wala ako sultihi [sa akong inahan] nga nangandoy siya nga maayo pag wala na ako matawo,” matud pa ni Jason. Si Karen miingon: “Gipaila kanunay ako nga ako maldita o dili kaayo buotan.”
Ang mga bata sagad motuo sa isulti batok kanila. Kon ang batang lalaki kanunayng sultihan nga siya buang, nan sa ulahi siya motuo nga siya buang. Sultihi ang batang babaye nga siya walay-pulos, ug lagmit iyang tuohan kana. Limitado lamang ug panghunahuna ang mga bata ug kasagaran dili makasabot kon unsa ang husto gikan sa paghinobra o sa bakak.
Pag-abuso sa Pisikal
Si Joe nahinumdom sa iyang dagmalang amahan: “Sugdan niya akog suntok hangtod makorner ako sa bungbong. Sigehan niya akog sukmag hangtod nga ako malipong . . . Ang mapait pa niana kay wala kay kalibotan kon unsay nakaingon sa iyang pagsilaob sa kasuko!”
Si Jake kanunayng kulatahon sa iyang amahan. Sa usa niana nga pagkulata, dihang si Jake sayis anyos pa, napiangan siyag bukton. “Dili nako gustong makita niya ako o ang akong mga igsoong babaye o si Mama nga ako maghilak,” nahinumdom si Jake. “Mao na lamang kadto ang bugtong garbo nga nabilin kanako.”
Ang librong Strong at the Broken Places miingon nga ang pisikal nga pag-abuso sa pagkabata ikatandi sa “aksidente sa awto kada adlaw, kada semana o kada bulan.” Ang maong pag-abuso nagtudlo sa bata nga ang kalibotan dili luwas ug nga walay usa ang kasaligan. Dugang pa, ang kapintasan sagad mamungag kapintasan. “Kon ang mga bata dili panalipdan gikan sa ilang mga tig-abuso,” nagpasidaan ang magasing Time, “nan moabot ra ang adlaw nga ang publiko kinahanglang panalipdan gikan sa mga bata.”
Pag-abuso sa Sekso
Sumala sa usa ka banabana, 1 sa 3 ka batang babaye ug 1 sa 7 ka batang lalaki ginapugos sa pagpakigsekso sa panahong sila 18 anyos ang panuigon. Ang kadaghanan niining mga bataa hilom nga nag-antos. “Sama sa mga sundalo nga nawala diha sa gubat,” miingon ang librong The Child in Crisis, “sila nagpabiling mawala sa daghang katuigan diha sa pribadong lasang sa kahadlok ug pagkasad-an.”
“Gidumtan ko gayod ang akong amahan sa pag-abuso kanako ug pagkadako sa gibati kong pagkasad-an tungod sa pagdumot kaniya,” miingon si Louise. “Gibati ko ang maong kaulaw tungod kay angay untang higugmaon sa usa ka bata ang iyang mga ginikanan ug wala ko kana batia kanunay.” Hisabtan ang maong makalibog nga mga pagbati sa dihang ang pangunang tigpanalipod sa bata mahimong tigbuhat ug kadaotan. Si Beverly Engel nangutana diha sa The Right to Innocence: “Sa unsang paagi atong madawat nga ang atong kaugalingong ginikanan, usa nga angayng mahigugma ug magaatiman kanamo, wala kaayoy pagtagad kanamo?”
Ang seksuwal nga pag-abuso makadaot sa tibuok nga kaisipan sa kinabuhi sa bata. “Ang matag hamtong nga giabusohan sa bata pa magdala gikan sa iyang pagkabata ug dulot nga mga pagbati sa kawalay-katakos, kawalay-pulos, ug daotan gayod,” misulat si Dr. Susan Forward.
Dili Kana Mahupay
“Dili lamang ang lawas sa bata ang giabusohan o gipasagdan,” misulat ang tigpanukiduki nga si Linda T. Sanford. “Ginaabusohan sa gubot nga mga pamilya ang hunahuna sa bata.” Kon abusohan ang usa ka bata, sa emosyon, sa pisikal, o sa sekso, siya modako nga mobating dili-hiligugmaon ug walay-nada.
Si Jason, nga gihisgotan sa dili pa dugay, may ingon niana ka ubos nga pagtamod-sa-kaugalingon ingong hamtong nga siya gideklarar nga peligro nga maghikog. Ang pagbutang sa iyang kaugalingon diha sa walay kapuslanang kahimtang nga nagapameligro-sa-kinabuhi, iyang gitimbangtimbang ang iyang kinabuhi sumala sa gitudlo sa iyang inahan kaniya: ‘Wala ka na lang unta matawo.’
Namalandong sa mga epekto nga bata pang giabusohan sa lawas, si Joe miingon: “Dili mawala ang mga epekto tungod kay nagkinaugalingon ka na o minyo na. Kanunay akong may gikahadlokan, ug gidumtan ko ang akong kaugalingon tungod niana.” Ang tensiyon sa dagmalang panimalay mopahimo sa daghang kabataang modako nga magpaabot nga dagmalan ug may lig-ong mga depensa nga nagapabilanggo inay nagapanalipod kanila.
Alang kang Connie, ang gihimo sa iyang amahan kaniya labot sa sekso nakamugnag hiwi nga panghunahuna sa iyang pagkatawo nga milig-on sa iyang pagkahamtong: “Gihunahuna gihapon nako nga makakita ang mga tawo sa sulod nako ug makakita kon unsa ako ka dulumtanan.”
Ang tanang matang sa pag-abuso nagatudlog makahilong mga leksiyon nga dili-malimtan inigkahamtong. Tinuod, kon unsay nakat-onan mahimong mapapas. Ang dimaihap nga mga nakalahutay nga naulian gikan sa pag-abuso sa pagkabata makapamatuod nianang kamatuorana. Apan pagkamaayo unta kon ang mga ginikanan masayod nga gikan sa panahon sa pagkahimugso sa ilang mga anak, ilang ginaumol ang dakong bahin sa ilang ideya mahitungod sa iyang kaugalingon ug sa kalibotan. Ang pisikal ug emosyonal nga kaayohan sa bata sa katibuk-an anaa sa mga kamot sa mga ginikanan.
[Hulagway sa panid 7]
Mas masakit ang mga pulong kay sa mga suntok