Nagakausab nga Iglesya sa Pransiya
Sinulat sa koresponsal sa Pagmata! sa Pransiya
“‘Halos wala nay mga maninimba. Kada buntag ako mag-Misa alang sa mga maya ug sa mga lawalawa. Sa tuig nga miagi akong gihimo ang usa ka pagbunyag ug 26 ka serbisyo sa paglubong. Naunsa na ba kini? Wala na ganiy bisan usa ka kasal.’ Sa dihang [kining paria] unang miabot sa La Bastide [sa habagatan sa Pransiya], siya may 85 ka bata nga nagtambong ug katekismo. Karong adlawa, adunay katibuk-ang tumatambong nga lima tanan. Adunay usa lang ka seminaryan sa diosesis, ug 120 ka parokya nga walay pari.”—Usa ka pari, nga gikutlo sa mantalaan sa Paris nga Le Figaro.
“Kinsay mohukom nga ibalik ngadto sa mga Katoliko ang Gregorianong mga himno, ang nindot nga mga kanta, . . . ang punog-bulak nga mga altar, mga biste sa pagmisa, ang insenso, ang mga organo, ug ang mga kura paroko sa pulpito? . . . Ang usa ka Katolikong dugay nang wala magtuman, nga mohukom sa pagbalik sa toril, maoy sama sa anak nga mausikon. Ugaling, karong adlawa dili na niya hikaplagan ang kadasig diha sa panimalay sa iyang amahan apan ang loteng parkinganan nga tinaorag mga trompa.”—Geneviève Dormann, nga nagsulat diha sa Le Figaro Magazine.
SUKAD sa kataposan sa katuigang 1970, may dagkong kausaban alang sa mga Katoliko nga maminyog mga Protestante. Hangtod pa sa 1966 ang Katolikong kapikas kinahanglang mosulat ug usa ka panumpa nga iyang matutoon ingong mga Katoliko ang mga anak nga mahimong bunga sa kaminyoon. Ang Protestanteng bana o asawa kinahanglang mopirma usab sa maong kasabotan. Karong mga adlawa, ang simbahan mas matinugoton. Ang seremonyas sa kasal mahimong himoon sa Protestante o Katolikong simbahan sa presensiya sa usa ka klerigo sa bisan haing relihiyon o sa duruha.
“Sukad sa Batikano II, dili lang kay ang Iglesya Katolika may bag-ong dagway sa publiko apan lahi na ang iyang pag-isip sa kaugalingon. . . . Ang simbahan karon dili na kaayo mapagarbohon, mas suod sa ubang Kristohanong relihiyon, kay nag-ila sa kagawasan sa konsensiya, ug nagpahayag nga ‘andam motabang sa tibuok kalibotan.’”—Pranses nga mantalaang Le Monde.
Sulod na sa kapig 30 ka tuig karon, ug ilabina sukad sa Batikano II, ang Iglesya Katolika nakasinatig daghang kausaban. Unsay pag-isip sa matinuohong mga tigpaluyo ug sa klero sa maong mga kausaban?
Ang Kahimtang Dili Ingon sa Nangagi
Sa sinugdan sa katuigang 1960, si Kardinal Feltin, arsobispo sa Paris, nagtugot sa mga pari sa iyang diosesis nga ihiklin ang ilang sotana ug isul-ob ang mas sekular nga biste, bisan sa ternong amerkana nga may gamayng krus sa pilo sa liab. Ang Romano Katolikong sotana halos dili na isul-ob sa Pranses nga kaparian, nga gisul-ob na lang sa mga paring nagsunod sa tradisyon. Sa samang panahon, ang mga Katoliko gipapili sa pagsimba sa gabii sa Sabado imbes sa buntag sa Dominggo.
Ang Liturhiya o paagi sa relihiyosong mga serbisyo, nga wala mabalhin sa kasiglohan, may daghang kausaban. Ang modernong mga awit giapil sa Misa, bisan pag wala maangayi sa tanan. Ang altar sa simbahan giliso mao nga ang pari karon nag-atubang sa iyang panon panahon sa pagmisa. Hinuon, usa sa labing dayag nga kausaban sa Liturhiya sa Katoliko mao ang paghimo sa Misa diha sa pinulongan sa nasod. Misangpot kini sa halos pagkawala sa Linatin nga Misa.
Si François, Maryse, ug Gilles maoy mga panig-ingnan kon unsay sanong sa pila ka masibotong Katoliko bahin sa maong kahimtang. Si François maoy usa ka maikagong tigpaluyo sa paghimo sa Misa sa Pranses nga pinulongan. Siya miingon: “Masabtan na nimo ang gipanulti sa pari.” Si Maryse supak sa kausaban tungod kay, sumala pa niya, ang Misa “mas nindot kaniadto.” Si Gilles samag pagbati ni Maryse. Siya mitug-an: “Sa dihang kami mibalhin gikan sa Latin ngadto sa Pranses, alang kanako kadto nahisamag usa ka paglapas sa pagtuo.”
Taliwala sa mga Katoliko nga pabor sa maong mga kausaban, gibati sa daghan nga kulang ang kausaban. Ang pila misugyot nga ang simbahan angay magbaton ug mas aktibong papel sa kahikayan sa kalibotan. Ang uban pabor sa pagminyo sa mga pari ug bisan pag-ordinar ug mga babaye.
Ang mga Sumusunod ba sa Simbahan Maunongon Gayod?
Dili lamang rituwal sa simbahan ang apektado niining maong mga kausaban. Sa daghang nasod, ang tumatambong sa simbahan mius-os pag-ayo. Busa, ang porsiento sa Pranses nga mga Katoliko nga motambong ug Misa labing menos kas-a sa usa ka bulan mius-os gikan sa 45 porsiento ngadto sa 20 porsiento sa miaging 25 ka tuig. Ang regular nga pangompisal ngadto sa usa ka pari kinaraan na karon. Sumala sa usa ka bag-ong surbi, 14 porsiento na lamang sa Pranses nga katawhan ang mangompisal labing menos kas-a sa usa ka tuig, kon itandi sa 51 porsiento niadtong 1952.
Ang pagdumala sa panon nahimo usab nga dakong suliran. Ang klero nagakatigulang na. Ang mga paring miluwat sa pagkapari o nangamatay wala kapulihi. Ingong sangpotanan, ang layko mas aktibong nakigbahin sa pagsimba.
Ang suliran sa kakulang ug pari labi pang gibati sa kabalangayan. Ginatos ka parokya sa balangay sa Pransiya wala nay mga pari, ug daghan sa mga sumusunod ang mobiyahe ngadto sa duol nga gagmayng mga lungsod alang sa Misa sa Dominggo o makontento na lang sa ginatawag sa simbahan sa Pransiya nga ADAP, Les Assemblées Dominicales en L’Absence de Prêtres (Mga Asembliya sa Dominggo kon Wala ang Pari). Unsay pagbati sa katawhan mahitungod niining mga asembliyaha nga dili na maisip nga Misa? Usa ka madre prangkang mipahayag mahitungod sa situwasyon sa sentral Pransiya: “Ang katawhan wala gayod mangayo ug bisan unsa. Kon walay himoon dinhi sa ma-Dominggo, sila sa ngadtongadto matagbaw na niana.”
Ang bag-o—kadaghanan karismatik—Katolikong mga pundok naghatag ug usa ka ilhanan sa paglaom alang sa daghan. Ugaling, kana nagaapektar sa gamay kaayong bahin sa mga sumusunod nga Katoliko ug wala maghatag ug sulbad sa ginganlang usa ka krisis sa iglesya.
Apan nganong nagakahitabo man ang maong mga kausaban? Kanus-a ba kini nagsugod? Unsay nakapahaling niini nila? Aron matubag kining mga pangutanaha, kinahanglang sublion nato sa daklit ang kasaysayan sa Iglesya Katolika latas sa miaging 30 ka tuig.