Makitang Pamatuod sa “Holocaust”

INIGSULOD NIMO SA USA KA DAPIT NGA NAGPASUNDAYAG SA KATAWHAN nga anaa sa labing daotang kahimtang, maorag katingad-anan nga makit-an kining mga pulonga gikan sa Balaang Bibliya nga gikulit sa bato: “Kamo ang Akong mga Saksi.” Bisan pa, tingalig kini ang dapit diin pagakutloon ang Bibliya, labing menos ang maong linaing bersikulo.​—Isaias 43:10.

Ang United States Holocaust Memorial Museum sa Washington, D.C., nga giinagurahan sa Abril 22, 1993, nagbarog isip tataw ug makapahinuklog nga pahinumdom sa teknolohiyang gituis sa way-pagbating mga manggugubot sa pagkahimong ngilngig nga makinang igpapatay. Ang talaan sa walay-depensang mga biktima nga gitigbak sa Nazi nga diktadura makapabanhod sa kaisipan​—duolan sa unom ka milyong Hudiyo ug milyonmilyong ubang katawhan, apil ang mga Polako, mga Slav, mga Saksi ni Jehova, mga Hitano, mga homoseksuwal, ug mga baldado.

Usa ka Paglibot nga Mahinumdoman

Ang paglibot nagsugod sa bugnaw, abohong asirong elebetor nga magdala kanimo gikan sa unang andanang Hawanan sa Testimonyo ngadto sa ikaupat nga andana. Gikan didto, samtang ang mga bisita magpaubos, maagian nila ang mga pasundayag sa tanang ang-ang sa Holocaust, gikan sa propagandang Nazi ngadto sa pagsaka ni Hitler sa gahom ngadto sa pagronda sa mga biktima ngadto sa pagpagawas sa mga kampo sa kamatayon. Ang paglibot mosangko sa Hawanan sa Handumanan, diin nagdilaab ang way-pagkapalong nga kalayo. Ang mga testimonyo sa nakasaksi, mga hulagway nga way-lihok ug may-lihok, musika ug mga dibuho​—ngatanan gigamit sa pagtabang sa pagsugid niining ngilngig nga estorya.

Ang mga bisita bag-o pang nakakita sa tulo ka ang-ang sa kanunay makapukaw ug makapagun-ob-sa-pagbati nga permanenteng pasundayag. Ang pipila sa mas ngilngig nga mga pasundayag natago luyo sa 1.2 metros nga mga bungbong, nga taas kaayo nga dili madungaw sa mga bata.

Usa ka Museyo nga Makatudlo

Ang Holocaust Research Institute sa museyo naglakip sa usa ka dakong librarya ug talaan sa mga dokumento. Kini magsilbi usab nga usa ka internasyonal nga sentro sa eskolarsip sa Holocaust. “Dedikado kami sa instruksiyon ug edukasyon sa publiko,” matud ni Dr. Elizabeth Koenig, direktor sa Librarya sa Museyo. Ang librarya magbaton ug impormasyon sa pipila sa minoriyang mga pundok nga nahibanlod sa mga kampong konsentrasyon. “Daghan na kamig impormasyon bahin sa mga Saksi ni Jehova,” matud niya.

Niadtong 1933, gilansad ni Hitler ang usa ka kampanya sa pagpayhag sa mga Saksi ni Jehova. Libolibong Saksi​—gikan sa Alemanya, Austria, Polandiya, ang kanhi Czechoslovakia, Netherlands, Pransiya, ug ubang kanasoran​—ang gidala ngadto sa mga kampong konsentrasyon. Sila gilutos tungod lamang sa mga hinungdan nga may kalabotan sa relihiyon. Duha sa maong mga nakalabang-buhi sa kampo gidapit sa pag-abli sa museyo.

Mga Nakalabang-Buhi sa Holocaust

Usa ka nakalabang-buhi, si Franz Wohlfahrt, 73, nakakita sa katibuk-ang 15 ka membro sa iyang pamilya ug paryente nga gidakop tungod kay sila mga Saksi. “Pito kanila gipatay, kadaghanan pinaagi sa pagpunggot sa ulo. Ang usa gipatay sa lawak sa gas, ug ang uban nangamatay sa mga kampong konsentrasyon ug mga bilanggoan sa Gestapo,” misugid siya.

Naghunahuna ba siya nga makagawas gayod sa mga kampo? “Dako ang akong pagduhaduha,” matud ni Franz. “Halos kada adlaw gipahinumdoman ako sa mga guwardiya nga kon ang Alemanya mapildi sa gubat, sila may igo gihapong armas sa pagpatay kanako.”

Nagbasol ba siya nga siya napriso tungod sa iyang relihiyosong mga pagtuo? “Wala gayod! Wala gayod!” matud ni Franz, nga daw ang ideya usa ka insulto sa iyang pagkalig-on. “Kami kanunay nga malipayon. Sa makadaghan pahunongon ako sa mga guwardiya nga mangutana: ‘Niining tanang kalisod, may pahiyom ka gihapon sa imong nawong? Naunsa ka ba?’ Unya ako moingon: ‘Ako may katarongan nga mopahiyom kay kami may paglaom saylo niining lisod nga panahon​—paglaom diha sa Gingharian sa Diyos sa dihang ang tanan mapasig-uli ug ang tanang butang himoong maayo tungod sa pagaagoman namo karong adlawa.’”

Si Joseph Schoen, nga natawo sa 1910, napuliki kanunay sa patago nga kalihokan sa pag-imprenta ug pagpanagtag sa literatura sa Bibliya sa Austria, nga kanunayng nakalikay sa Gestapo​—hangtod sa 1940, sa dihang siya nadakpan nila. Gikan sa 1943 ngadto sa 1945, siya kanunayng nailalom sa hulga sa kamatayon. Niadtong 1943 ang pangulo sa kampong konsentrasyon, atubangan sa tanang nagkatigom nga tawo, nagpunting kang Joseph ug misinggit, “Masinugtanon ka ba gihapon sa Diyos nga Jehova?”

“Oo, masinugtanon ako,” tubag ni Joseph.

“Nan mapunggotan ka sa imong ulo!”

Sa tuig 1945 si Joseph nakauban sa martsa sa kamatayon paingon sa Dachau. “Gikan sa pisikal nga panglantaw, ako daot kaayo,” siya nahinumdom. “Apan ang akong pagtuo lig-on gayod kaayo panahon sa maong martsa.”

Karon, sa paglibot sa museyo ug paghinumdom sa mga adlaw sa iyang pagkapriso, siya nag-ingon: “Wala gayod ako mahadlok niadto. Si Jehova mohatag kanimo sa imong gikinahanglan, sa dihang imong gikinahanglan kini. Kinahanglang makatuon ka sa pagsalig kang Jehova ug makasabot kon unsa siya ka tinuod sa dihang ang kahimtang labing daotan. Ang tanang pasidungog mahiadto kaniya. Walay usa kanamo ang bayani. Kami misalig lamang kang Jehova.”

Ang Bili sa Museyo

“Sa akong hunahuna kining maong museyo dako kaayog kahulogan,” matud sa historyanong si Dr. Christine Elizabeth King, kapuling bise-kansilyer sa Staffordshire University sa Inglaterra. “Una sa tanan, kini ang rekord. Ug ania dinhi ang molalis niadtong moingon: ‘Wala gayod kini mahitabo.’ Adunay daghan kaayong ebidensiya, ingon man buhing mga saksi nga nakalabang-buhi sa Holocaust. Ikaduha, ang museyo maoy ekselenteng galamiton sa pag-edukar.”

“Ug bahin sa mga Saksi ni Jehova,” siya mipadayon, “hinungdanon kaayo ang pagkaarang sa pagkakita sa ilang mga igsoong lalaki ug babaye nga nag-antos ug namatay ug naghatag sa ilang mga kinabuhi. Ang pagkakita nga kana girekord maoy butang nga espesyal kaayo.”

[Kahon sa panid 18]

Ang teksto sa kolumna mabasa:

“MGA SAKSI NI JEHOVA”

“Ang paghasi sa Nazi sa mga Saksi ni Jehova nagsugod sa 1933. Kay midumili sila sa militaryong serbisyo ug dili manumpa nga mounong sa kagamhanan, ang mga Saksi kadaghanan gisumbong sa pangespiya ug laraw-pangdaot kontra sa estado. Ang mga Nazi nagsabot sa mga panagna sa mga Saksi sa umaabot nga anarkiya ingong mga hulgang rebolusyonaryo, ug ang ilang mga panagna bahin sa pagbalik sa mga Hudiyo sa Palestina, ingong mga pahayag bahin sa Sionismo.

“Bisan pa niana, ang mga Saksi nagpadayon sa pagtigom, pagsangyaw, ug pagpanagtag sa literatura. Nawad-an sila sa ilang mga trabaho, mga pensiyon, ug tanang sibil nga katungod, ug sugod sa 1937 sila gipadala ngadto sa mga kampong konsentrasyon. Didto, ginganlan sila sa mga Nazi ingong ‘boluntaryong mga priso’: Ang mga Saksi ni Jehova nga mosalikway sa ilang mga pagtuo mapagawas. Walay usa kanila ang mibakwi.”

[Kahon sa panid 19]

“Kini Usa ka Hinungdanong Estorya nga Angay Isugid”

“Ang mga Saksi ni Jehova usa sa labing talagsaong mga estorya. Tungod sa ilang relihiyosong mga pagtuo, sila usa sa unang mga relihiyon nga gidili . . . sa Nazi Alemang gobyerno niadtong 1933. Kana maoy tungod kay sila nakasabot sa ilang pagyukbo ug sa ilang obligasyon ngadto sa hataas nga kasugoan, ang kasugoan sa Diyos. Ingong sangpotanan niini, sa kamapintason sila gilutos sama ra sa mga Hudiyo ug sa mga Hitano ug gibanlod sa mga kampong konsentrasyon diin daghan kanila ang nawad-an sa ilang mga kinabuhi.

“Kini usa ka hinungdanong estorya nga angay isugid. Tingali ang labing makapasubong bahin niini [mao] ang bahin sa mga anak sa mga Saksi ni Jehova. Sa dihang ang ilang amahan gidala ngadto sa usa ka kampo ug ang ilang inahan gidakop, sila gibutang sa likod nga lumbay sa eskuylahan, kauban sa mga batang Hudiyo ug Hitano. Kon ang mga bata magpabiling dili gustong mogamit sa ‘Heil Hitler!’ nga saludo o mohimo sa bisan unsang laing mga pagyukbo sa Estadong Nazi, sila klasipikahong mga batang delingkuwente tungod lamang sa ilang mga pagtuo. Ug kining mga bataa, siyempre, nagbayad dili lamang alang sa gitumotumo ug gipatuo nga mga krimen, nga maoy mga krimen maylabot sa konsensiya, kondili nagbayad usab alang sa ilang pagkaanak.”​—Dr. Sybil Milton, pangulong historyano sa museyo.

[Hulagway sa panid 16]

Ang mga dyaket sa kampong konsentrasyon nga may pulang trianggulo nga badge nagpaila sa mga Saksi ni Jehova

[Hulagway sa panid 17]

Ang mga nakalabang-buhi sa Holocaust nga si Franz Wohlfahrt (wala) ug si Joseph Schoen uban sa historyanong si Dr. Christine King sa eksibit nga “Ang mga Biktima”

[Hulagway sa panid 17]

Ang mga sakyanang sama niini maoy naghakot kang Wohlfahrt ug Schoen paingon sa mga kampong konsentrasyon

[Hulagway sa panid 18]

Ibabaw: Ang mga nakalabang-buhi nga si Wohlfahrt (wala) ug Schoen sa “Mga Kaaway sa Estado” nga pasundayag sa kasaysayan diha sa video nga naglakip sa mga Saksi ni Jehova

[Hulagway sa panid 18]

Ubos: Si Maria ug Franz Wohlfahrt sa eksibit nga naglakip sa Bibliya ni Johann Stossier, ang magulang nga lalaki ni Maria. “Si Johann sa usa ka paagi nagtago niana sa taudtaud nga panahon una kadto madiskobrehi,” matud ni Franz. “Ang Bibliya mao ang bugtong kabtangan nga giuli ngadto sa iyang inahan human siya patya”

[Hulagway sa panid 18]

Tupad sa gipasundayag nga Bibliya, ang teksto mabasa: “Kining Bibliyaha iya ni Johann Stossier, usa ka Saksi ni Jehova nga napriso sa Sachsenhausen nga kampong konsentrasyon. Si Stossier namatay sa hapit na mapahigawas sa mga sundalong Sobyet ang kampo”

[Hulagway sa panid 19]

“Pagkagabok sa mga panalipod sa sibilisasyon,” matud ni Presidente Clinton sa T.B. sa dedikasyon sa museyo. “Ang Holocaust magpahinumdom kanato sa walay kataposan nga ang kahibalo nga bulag sa mga prinsipyo makapalalom lang sa mapait nga kasinatian sa tawo, nga ang usa ka ulo nga walay kasingkasing dili tawo”