Lig-ong Nagabarog Ilalom sa Pagmando sa Nazi sa Netherlands

ANG United States Holocaust Memorial Museum (USHMM) nagpasundayag sa kinadak-ang koleksiyon sa karaang mga butang nga ginama ug mga pelikula nga nagdokumento sa mga krimen nga gibuhat sa mga Nazi panahon sa Gubat Kalibotan II. Sukad nga ang museyo giablihan ngadto sa publiko sa 1993, mga 12 ka milyong bisita ang nagsusi niining nag-anam ka popular nga pasundayag, nga nahimutang sa Washington, D.C.

Gipasundayag usab sa museyo ang pipila ka dokumentasyon sa grabeng paglutos nga giantos sa mga Saksi ni Jehova ilalom sa pagmando sa Nazi. Dugang pa sa limitadong permanenteng mga pasundayag, ang USHMM nagpresentar ug usa ka serye sa espesyal nga mga programa bahin sa mga Saksi ni Jehova. Kining mga programaha nagpasiugdag espesipikong mga panig-ingnan sa paglahutay ug integridad sa bahin sa mga Saksi ni Jehova. Sa Abril 8, 1999, ang museyo nagpasiugdag usa ka linaing presentasyon nga nag-ulohang “Mga Saksi ni Jehova sa Netherlands Ilalom sa Pagmando sa Nazi.” Kadto gipahigayon diha sa duha ka dagkong mga awditoryum sa museyo.

Ang programa gisugdan sa pangbukas nga pahayag ni Gng. Sara Jane Bloomfield, ehekutibong direktor sa USHMM. Si Gng. Bloomfield, nagpahayag ug tiunay nga interes sa sugilanon sa mga Saksi ni Jehova. Sa usa ka interbiyo sa Pagmata! iyang gisaysay nga usa ka dakong paningkamot ang ginahimo sa pagpauswag sa kaamgohan sa publiko sa integridad sa mga Saksi ni Jehova ilalom sa paglutos. “Ang mga hitabo nga sama niini,” siya miingon, “gianunsiyo sa samang paagi sa tanang ubang hinungdanong mga programa nga gipahigayon sa museyo.”

Ubay-ubayng mga magsusulat sa kasaysayan ang presente ug nakigbahin sa programa nianang gabhiona. Usa kanila mao si Dr. Lawrence Baron, propesor sa modernong Aleman ug Hudiyohanong kasaysayan sa San Diego State University. Sa iyang pakigpulong gisulti ni Dr. Baron nga “dalayegon ang mga Saksi ni Jehova sa pagdumili sa bisan unsang pagkalangkit sa Third Reich.” Siya miingon nga ang mga Saksi “nagbutang sa ilang pagtuo sa Diyos nga labaw kay sa mga gipangayo sa estado sa Nazi. Ilang giisip ang itanyag nga debosyon sa pagkapangulo ni Hitler ingong usa ka sekular nga porma sa pagsimba ug midumili sa pag-uyon sa paghimaya kaniya pinaagi sa paghatag sa Nazi nga saludo o pagsulti ug, ‘Heil Hitler.’ . . . Sanglit ang Diyos nagsugo kanila nga higugmaon ang ilang silingan ug dili patyon ang uban, sila midumili sa militaryong serbisyo . . . Sa dihang gibaoran sa Third Reich nga hunongon ang pagpahigayon sa ilang relihiyosong mga serbisyo, ang mga Saksi naandang misanong, ‘Kinahanglan namong sugton ang Diyos ingong magmamando inay ang mga tawo.’” Tungod niini, daghang Saksi gikan sa ubay-ubayng Uropanhong mga nasod ang gidala ngadto sa mga kampong konsentrasyon, gipaantos, ug gipamatay pa gani.

Ang USHMM nagdapit sa Olandes nga mga tigdukiduki ug sa usa ka grupo sa mga naluwas sa Holocaust sa pagtaganag mga pananglitan sa Nazi nga paglutos batok sa mga Saksi ni Jehova sa Netherlands. Sa Mayo 29, 1940, wala magdugay human nga ang mga Nazi miokupar sa Netherlands, ang mga Saksi ni Jehova, nga dunay gidaghanon nga mga 500, gidid-an sa maong nasod. Sulod sa mga bulan nga misunod, gatosan ka Saksi ang gidakop. Sa paningkamot nga makuha ang mga ngalan sa ubang mga Saksi, gipaantos sa mga awtoridad kadtong nadakpan. Sa pagkatapos sa gubat, kapin sa 450 ka Saksi ang gidakop. Niini, kapin sa 120 ang namatay ingong direktang resulta sa paglutos.

Usa ka Olandes nga tigdukiduki misaysay nga sa tipiganan sa mga dokumento sa sangang buhatan sa Watch Tower Society sa Netherlands adunay “kapin sa 170 ka interbiyo sa video ug 200 ka sinulat nga mga sugilanon sa kinabuhi sa mga Saksi ni Jehova sa Netherlands nga naluwas sa Holocaust. Kanang tanan nagpakita nga ang nagtukmod sa mga Saksi mao ang ilang gugma sa Diyos ug sa ilang isigkatawo.”

Pipila ka mamumulong ang nagpasiugda sa kamatuoran nga dili sama sa ubang mga grupo nga gipuntirya sa mga Nazi, ang kadaghanan sa mga Saksi ni Jehova makabaton unta sa ilang kagawasan pinaagi lamang sa pagpirma sa usa ka deklarasyon nga nagsalikway sa ilang mga pagtulon-an. Sa gihapon, ang mga mamumulong ug kadtong giinterbiyo nagsaysay nga ang kinabag-an sa mga Saksi mihimog makataronganon ug may-kahibalong pagpili sa pagdawat sa paglutos inay kay mokompromiso. Ang pipila ka indibiduwal mipirma tungod kay buot nilang putlon ang ilang pagpakig-uban sa mga Saksi ni Jehova.

Dihay pipila nga mipirma sa deklarasyon tungod sa kalibog. Kini wala gayoy intensiyon sa pagbiya sa ilang matang sa pagsimba. Ang pipila mibating makataronganon sa pagpahisalaag sa ilang mga tiglutos aron maangkon ang kagawasan ug mobalik sa ilang pagsangyaw nga mga kalihokan. Sa usa ka bahin human nga sila gibuhian, ilang naamgohan nga bisan pa sa ilang mga motibo, ang pagpirma sa deklarasyon maoy sayop.

Ang ilang sayop nga paghukom wala moresulta sa pagkasinalikway. Samtang sila mibalik sa ilang mga balay ug kongregasyon, sila nakadawat ug espirituwal nga tabang. Usa ka sulat gikan sa sangang buhatan sa Watch Tower Society sa Netherlands, nga pinetsahag Hunyo 1942, nagdasig sa mga Saksi nianang nasora sa pagsabot sa mga kahimtang nga mitultol sa uban sa pagpirma sa deklarasyon ug sa pagtratar kanila sa maluluy-ong paagi. Bisan kon ang pagmando sa Nazi naglungtad pa, sa wala madugay kining kanhing mga binilanggo nakigbahin na usab sa buluhatong pagsangyaw, ug kini peligroso kaayo. Ang uban gidakop sa ikaduhang higayon. Ang usa kanila gipatay pa gani tungod kay siya midumili sa pagpakigbahin sa militaryong mga kalihokan.

Bisan pa sa daghang pag-antos ug katuigan sa makuyaw, peligroso nga tinagotagong buluhaton, ang mga Saksi ni Jehova sa Netherlands miuswag sa gidaghanon gikan sa 500 sa 1940 ngadto sa kapin sa 2,000 sa dihang ang Nazi nga pagmando natapos sa 1945. Ang ilang kaisog ug determinasyon sa pagsugot sa Diyos nagsilbi ingong usa ka dakong pamatuod hangtod niining adlawa.

[Hulagway sa panid 25]

Ang mga tigdukiduki mihatag ug pakigpulong sa natigom nga grupo

[Hulagway sa panid 25]

Interbiyo sa Olandes nga mga naluwas sa Holocaust