Sa Dihang ang mga Kalihokan Mahimong Makagiyan

ANG pagkagiyan sa mga substansiya ug pagkagiyan sa mga kalihokan kaamgid sa duha ka tren nga nagpaingon sa samang direksiyon sa usa ka riles.a Ang matag usa adunay samang destinasyon o katuyoan: aron usbon ang buut o pukgohon ang masakit nga mga pagbati. Atong tagdon ang pipila ka pananglitan sa pagkagiyan sa mga kalihokan.

Pagkagumon sa Trabaho

Ang pagkagumon sa trabaho gitawag nga dalayegon nga pagkagiyan. Bisan unsa pa, ang mga gumon sa trabaho maoy maayo kaayong mga empliyado. Hinunoa, sa sulod nila, tingali bation nila nga sila walay nahimo. Ang trabaho mahimong usa ka pagpalinga sa hunahuna gikan sa masakit nga mga pagbati o usa ka sobrang pagtinguha nga mauyonan.

Ang yelo nagpanalipod sa tig-iskeyt gikan sa pagkalunod sa tubig; ang buluhaton nagapanalipod sa gumon sa trabaho gikan sa pagkalunod sa mga pagbati. Sama sa tig-iskeyt, ang gumon sa trabaho makapukaw ug pagdayeg tungod sa iyang maayong trabaho. Apan kining tanan maoy sa atubangan lamang. Unsa kasagaran ang natago sa ilalom? Ang magtatambag sa kahimsog sa panghunahuna nga si Linda T. Sanford misulat: “Kon ang giyanon sa trabaho dili puliki sa trabaho, siya mahimong matabonan sa gikahadlokang mga pagbati sa sobrang kaguol, kabalaka, kasuko, kawalay paglaom, ug kahaw-ang.”

Ang nakadulot nga pagkagumon sa kadaghanang mga giyanon sa trabaho nagpakita nga kini maoy taas-ug-abot nga kinaiya, nga lagmit nagagikan sa pagmatuto sa usa. Tinuod kini sa usa ka babaye nga atong tawgong Mary. Sukad pa sa sayis anyos siya naningkamot nga maangkon ang pagmahal sa iyang alkoholiko nga amahan pinaagi sa pagluto ug sa pagtrabaho sa buluhaton sa balay. “Kini nahimong pagkagumon,” siya miingon. “Akong gibati nga kon labaw pa ang akong buhaton o kon mas maayo pa ang akong mahimo, iya akong higugmaon. Pulos pagsaway lang ang akong nadawat.”

Sa mihamtong si Mary nakigbisog gihapon niining sayop nga panghunahuna. “Sa sulod gibati ko gihapong wala akoy bili,” siya miangkon. “Gibati ko gihapon nga kinahanglang maangkon nako ang gugma, nga wala akoy bili gawas kon aduna akoy mahimo. Diha sa mga salosalo maghago ako sa pagluto ug sa pagdulot, nga daw naningkamot akong maangkon ang katungod sa akong pagkanaa didto.”

Alang niadtong sama kang Mary, hinungdanon ang usa ka timbang nga hunahuna bahin sa trabaho. Gidayeg sa Bibliya ang kugi nga trabaho. (Proverbio 6:6-8; 2 Tesalonica 3:10, 12) Si Jehova nga Diyos mismo daghang trabaho. (Salmo 104:24; Juan 5:17) Apan dili gayod siya gumon sa trabaho. Nakita ni Jehova nga maayo ang iyang mga gilalang dili lamang sa dihang natapos kini kondili bisan sa panahong kini gilalang pa.​—Genesis 1:4, 12, 18, 21, 25, 31; itandi ang Ecclesiastes 5:18.

Ang Pangulong Magbubuhat ni Jehova nga Diyos, ang iyang Anak, si Jesus, nagpabanaag usab ug personal nga katagbawan sa iyang trabaho. (Proverbio 8:30, 31) Gisaaran ni Jesus ang iyang mga sumusunod nga sila usab makakaplag ug kapahulayan sa pagtrabaho uban kaniya. Magkaubang nakigbahin sila sa usa ka tinudlong-buluhaton nga bililhon kaayo. Apan wala kini makasanta kanila gikan sa pagpahulay.​—Mateo 11:28-30; Marcos 6:31; itandi ang Ecclesiastes 4:6.

Tingali ipadayag sa usa ka ginikanan nga ang imong bili nagadepende sa imong pagtrabaho o nga ang gugma ihikaw hangtod nga kini maangkon. Mahupayan ka nga masayod nga dili ingon niini ang hunahuna ni Jehova sa hustong pagkaginikanan. Ang iyang Pulong nagtambag: “Kamong mga amahan, ayaw palagota ang inyong mga anak, aron sila dili magminghoy [“mobating ubos,” The Amplified Bible].” (Colosas 3:21) Dili ihikaw ni Jehova ang gugma hangtod nga kini maangkon. Ang iyang gugma dili usa ka butang nga iyang ihatag human lamang nga ang usa mosugod sa paghigugma ug pag-alagad kaniya. Gani, gipadayag sa Bibliya kanato nga “siya ang unang nahigugma kanato,” oo, bisan “kita mga makasasala pa,” ang Diyos ang unang nahigugma kanato. (1 Juan 4:19; Roma 5:6-8) Dugang pa, si Jehova dili manaway sa atong tim-os nga paningkamot sa pagbuhat sa iyang kabubut-on. Busa, ang atong pag-alagad kaniya mahimong usa ka tinuod nga pagpasundayag sa atong gugma kaniya.

Pagkagiyan sa Telebisyon

Gitawag sa uban ang sobrang pagtan-awg TV ingong usa ka pagkagiyan. “Sama sa droga ug alkohol,” misulat si Marie Winn diha sa The Plug-In Drug, “ang kasinatian sa telebisyon nagpahinabo sa entrante sa pagbiya sa tinuod nga kalibotan ug sa pagsulod sa usa ka makalingaw ug walay lihok nga kahimtang sa hunahuna.”

Siyempre, walay daotan nga malingaw gikan sa mga alatubangon sa kinabuhi​—sa temporaryo. Apan ang ubang mga tigtan-aw dili mobalik sa tinuod nga kahimtang. Ang usa ka bana nga kalit nga dili makatan-awg TV sa dihang nadaot kini miingon: “Gibati ko nga ang akong hunahuna nahimong bug-os nga naminhod niadtong mga tuiga. Ang akong atensiyon nabug-os diha sa telebisyon ug dili gayod ako makabiya, bisan unsaon.” Giasoy sa usa ka batan-ong ginganlag Kai ang sama nga pagkagumon: “Dili ko gustong motan-awg sobrang telebisyon sama sa akong gihimo apan wala akoy mahimo. Gikontrolar ako niini.”

Ang sobrang pagtan-awg TV makababag sa katakos sa panghunahuna. Girekomendar sa Bibliya ang pagpamalandong, nga nagkinahanglag usa ka sukod sa pag-inusara. (Josue 1:8; Salmo 1:2, 3; 145:5; Mateo 14:23; Lucas 4:42; 5:16; 1 Timoteo 4:15) Mahadlok ang daghang tawo niini. Sila kuyawan kon libotan ug kamingaw. Sila mahadlok nga mag-inusara uban sa ila mismong mga hunahuna. Sila matarantar sa pagpangitag bisan unsang butang aron mapuno ang kahaw-ang. Ang TV nahimong dali nga sulbad sa pag-inusara. Hinunoa, bisan sa labing maayong katarongan, ang TV maoy usa lamang ka kapuli sa tinuod nga kinabuhi.

Gumon nga Pagpanugal

Ang pagpanugal nagagikan sa kadalo. Apan ang gumon nga pagpanugal sagad maoy labaw pa kay sa kuwarta lamang.b “Kinahanglan ko ang kalipay aron makaikyas sa kamatuoran,” miingon si Nigel. “Sama gayod kadto sa paggamit ug droga.” Alang sa nagumon nga sugarol, ang paagi sa pagpanugal maoy usa na ka ganti mismo. Ang mga resulta dili hinungdanon. Napildihan ug mga higala si Nigel. Napildihan ang uban sa ilang mga pamilya. Napildihan ang kadaghanan sa ilang panglawas. Ug napildihan halos ang tanan sa ilang salapi. Apan pipila lamang ang mohunong sa pagpanugal, sanglit ang pagdaog ug pagkapildi dili mao ang isyu. Ang pagpanugal​—ang proseso​—mao ang makabag-o sa buut ug mopahinabog samag-droga nga kalalim nga pagbati.

Ang pagpanugal mahimong usa ka pagpalinga gikan sa mga problema sa kinabuhi, apan kini dili makakuhag problema sa kinabuhi. Ang usa ka tawong grabeng nasamdan nagkinahanglan ug labaw pa kay sa paghupay sa sakit. Ang iyang samad kinahanglang tambalan. Kon adunay mga samad nga nagtukmod sa usa ka tawo sa pagsugal, kinahanglang ilhon ug tambalan niya kini. Kini nagkinahanglag kaisog, apan sa kataposan kini magantihon.

Pagbulag

Aron makabulag gikan sa bisan unsang pagkagiyan, ang kabalaka sa sulod nga sagad maoy motukmod sa pagkagiyan dili gayod mahimong ibale-wala. Kinahanglang maningkamot ang giyanon sa pagsulbad sa problema gikan sa tuboran niini. Usa kini ka hagit. “Dili mo daling mabiyaan ang 30 ka tuig sa mga droga ug alkohol,” miingon ang usa ka giyanon niadto, “ilabina kon ang imong pagkagiyan nagtago ug usa ka problema nga dulot nga nakagamot.”

Bisan pa, ang pagbulag gikan sa pagkagiyan takos paningkamotan. Maayong pagkapahayag kini ni Mary, nga usa ka gumon sa trabaho nga mamumuong gihisgotan sa sinugdan. “Sa daghang katuigan,” matud pa niya, “nagpalayo ako sa mga butang nga nahadlok ako sa pag-atubang. Apan karon nga giatubang ko kadtong mga butanga, katingalahan kon unsa diay kini ka gamay.”

Mao kini ang naagian sa daghan niadtong malamposong nakabuntog sa pagkagiyan. Imbes magpadayon ingong “mga ulipon sa makadaot nga mga batasan,” sila nag-ampo sa “gahom nga labaw sa kasarangan” aron malamposong maatubang ang hagit sa pagdaog sa pagkagiyan.​—2 Pedro 2:19, Today’s English Version; 2 Corinto 4:7.

[Mga footnote]

[Blurb sa panid 9]

‘Ang terminong mga pagkagiyan mahimong ipadapat sa tanang matang sa gumon nga paggawi.’​—Dr. J. Patrick Gannon.

[Hulagway sa panid 10]

Alang sa usa ka gumon sa trabaho, ang trabaho daw mas hinungdanon kay sa pamilya

[Hulagway sa panid 10]

Ang pagpanugal makabag-o sa buut sa usa ug mopahinabog samag-droga nga kalalim nga pagbati