Mga Buaya—Talagsaon, Puti, ug Asul-ug-Mata!
ANG mosunod nga mga pahayag nga giandam ni Curt Burnette alang sa Audubon Institute nag-asoy sa sugilanon bahin sa talagsaong puti nga mga buaya.
“Ang putig-panit, asul-ug-mata nga mga buaya maoy resulta sa genetic mutation o pagkausab sa katukoran sa mga gene diha sa buaya sa Amerika ug dili usa ka laing matang. Kini nga mutation gitawag leucism, busa kini sila maoy leucistic nga mga buaya. Ang mga albino nga buaya adunay puti nga panit ug rosason-dalag nga mga mata. Ang leucistic nga mga hayop adunay lugom nga mga mata. Ang pagka-albino talagsaon apan ang leucism labi pa gayod ka talagsaon. Bisan tuod ang leucism nahibaloan diha sa pipila ka ubang mga matang sa mga hayop, ang puting mga buaya mao ang unang nahibaloang leucistic nga mga buaya.
“Adunay 18 ka puting mga buaya, ang tanan nadiskobrehan sa samang dapit nga itloganan sa ulahing bahin sa Agosto, 1987. Nakit-an kini sa tulo ka mangingisdang Cajun duol sa Houma, Louisiana, habagatan-kasadpan sa New Orleans. Sila mga 1-2 ka semana ang edad sa dihang ang unang mga buaya gidala ngadto sa Audubon Zoo sa Septiyembre 5, 1987. Gawas sa 18 ka puti, 7 ka normal ug kolor nga mga igsoon ang nadakpan ug ang wala-matinong gidaghanon sa mga normal ang nakaipsot. Ang itloganan nahimutang sa yuta nga iya sa Louisiana Land and Exploration Company (LL&E). Bisan tuod ang dapit nga itloganan ginabantayan ug ang mga itlog gitigom ug ginapapusa, wala nay laing puti nga mga buaya sukad ang nadiskobrehan.
“Ang tanang 18 ka puting mga buaya ug ang ilang 7 ka normal nga mga igsoon maoy mga laki. Kini posible tungod kay ang sekso sa gamay nga buaya matino pinaagi sa temperatura sa itloganan ug busa mahimong ang tanan maoy laki, ang tanan baye, o nagkasagol. Sa pagsulat niini, ang mga buaya paingon na sa seksuwal nga pagkahamtong (5-6 ka tuig). Ang gidak-on sa 18 nagkalainlain gikan sa mga 5 ka tiil ug 50-60 ka libra ngadto sa kapin sa 8 ka tiil ug 250 ka libra. Kini maoy resulta sa lainlaing mga paagi sa pagdumala. Ang mga buaya nga gipadako sa LL&E nga buhianan ug buaya kusog nga nagatubo.
“Gipanag-iya sa LL&E ang 14 ka puting mga buaya ug mabinationg midonar sa 4 ngadto sa Audubon Institute. Ang Institute sa pagkakaron nagpasundayag ug 2 sa iyang Audubon Zoo ug 2 sa iyang Aquarium of the Americas. Duha ka buaya ang gipulipuli pagpahulam ngadto sa ubang mga zoo ug mga akuwaryum ug nakaadto na sa kapin sa usa ka dosena sa T.B. ug usa sa Hapon.
“Ang puting mga buaya nahimong inila ug popular sa tibuok kalibotan. Ang pagkadiskobre niini nila gisibya sa tibuok kalibotan sa CNN. Sila makadaghan nang nasalida sa telebisyon lakip sa Today Show, sa Nashville Network, sa Tonight Show, CBS Morning News, Late Night with David Letterman, Christian Broadcast Network, MTV, ug lainlaing langyawng mga balita ug mga salida sa buntag. Ang mga artikulo sa mantalaan ug magasin sa tibuok kalibotan usahay maghisgot bahin kanila. Pipila ka tuig sa miagi ang Pranses nga magasin nagpatik ug usa ka artikulo ug mga hulagway bahin kanila ug maayo kaayo ang pagsanong sa publiko nga nagpatik sila ug apas-sumpay nga bahin.
“Nganong diyutay ra kaayo ang puting mga buaya ug wala pay nakakita ug bisan usa sukad? Gawas nga talagsaon ang mga mutation sa unang bahin, ang leucistic ug albino nga mga buaya anaa sa linain ug makamatayng disbentaha kon itandi sa normal nga mga buaya. Sa dihang mapusa sa itlog ang gamayng buaya, 8-10 pulgadas lamang ang gitas-on niini. Bantayan makadiyut sa inahang buaya ang itloganan apan sa dili madugay magkinaugalingon na ang gagmayng mga buaya. Ang normal gagmayng mga buaya binugkan ug dalag ug itom ug moangay pag-ayo diha sa ilang mga palibot. Ang puti gamayng buaya dali rang makita ug matukob sa daghang nagkalainlaing manunukob.
“Duha ka kataposang makaiikag ug talagsaong mga impormasyon bahin sa puting mga buaya: ilang itom nga mga puntik ug ilang buut. Diyutay ra kaayong puting mga buaya ang mapusa nga adunay itom nga mga puntik. Kadaghanan wala. Hinuon, sa dihang modako sila mas daghan ang matugkan ug pipila ka itom nga mga puntik. Halos tanang puntik motungha palibot sa ulo ug liog lamang. Nakapahimo kanang sayon sa pag-ila kon kinsa ang matag usa, bisan tuod nga ang pipila wala gayod matugki ug puntik.
“Ug sa kataposan, gikauyonan sa tanan nga nagtrabaho uban sa puting mga buaya, kini sila mas agresibo ug mas masuk-anon kay sa normal nga mga buaya. Walay usa ang nakatino kon nganong ingon niini, apan sila giisip nga daw sila abtik molihok ug daling-masuko nga mga buaya inay mga hinayon ug kalmadong mga buaya. Lain pa sa daghang misteryo nga naglibot niining puti nga mga kahibulongan sa kalamakan!”—Sinulat ni Curt Burnette, Audubon Institute.
[Picture Credit Line sa panid 16]
Mga letrato: Audubon Zoo, New Orleans