Balik sa Eskuylahan—Ngano?

ANG pagpangita ni Robert ug trabaho maoy usa ka makapalugdang kasinatian nga mikabat ug tulo ka tuig. Sa kataposan, sa edad 21, siya nadawat sa trabaho ingong magtatambag sa kampinganan sa mga batan-on sa panahon sa bakasyon sa ting-init. Samtang karon nahupayan ug diyutay, si Robert gikapoy sa dugayng pagpangita ug trabaho. “Ang atong mga ginikanan dili lang mosabot,” siya miingon. “Mas lisod ang pagpangitag trabaho karong mga adlawa.”

Sama kang Robert, ang di-maihap nga mga batan-on nga bag-o pang nakagraduwar sa tunghaan nagapangitag trabaho kada tuig. Sila adunay mga paglaom. Sila adunay mga plano. Apan nagakadaghan ang nakakaplag nga sila dili makabaton sa matang sa trabaho nga gusto nila.

Busa, daghan ang mikuhag dugang edukasyon.a “Kon ang katuigang Setenta naghatag ug negatibong signal labot sa mga kaayohan sa edukasyon,” miingon ang magasing Fortune, “ang katuigang Otsenta nagpukaw ug lahi nga signal: Pagkuhag kurso sa kolehiyo o antosa ang mga sangpotanan.”

Nganong Adunay Suliran?

Nganong ang dugang edukasyon sagad kinahanglanon? Una, ang kadaghanan sa mga trabaho karong adlawa nagkinahanglag hataas nga ang-ang sa katakos. “Ang teller sa bangko o tigdawat sa kuwarta nga ideposito sa bangko giilisan na sa mga makina sa kuwarta,” matud sa usa ka hawas sa Departamento sa Pamuo sa T.B. “Karon tambagan ako [sa teller] bahin sa tulo ka matang sa mga pagdeposito pinaagig money market ug saysayan ako kon nganong buot ko kini inay kay kana.” Si William D. Ford, tsirman sa Komite sa Pamuo ug Edukasyon sa T.B., miingon: “Ang simpleng mga trabaho nangawagtang na.”

Ikaduha, nagtuo ang pipila nga ang mga tunghaan wala maghatag sa mga estudyante ug igong edukasyon. Sila miingon nga labawng gipasiugda ang bahin sa mga isyu sa pag-abuso sa droga, AIDS, ug pagkontrolar sa pagpanganak kay sa pagtudlo sa pagbasa, pagsulat, ug aritmetika. Si Dr. Robert Appleton, usa ka magtutudlo sulod sa 27 ka tuig, nagmulo nga ang sistema sa tunghaan maorag nahimong usa ka “institusyon sa serbisyo publiko” nga nabug-atan sa “pagpakiglabot sa mga suliran nga sa nangagi wala isipa nga bahin sa buluhaton sa tunghaan.”

Ingong sangpotanan sa kapakyasan sa pipila ka tunghaan sa pagtudlo sa mga estudyante sa gikinahanglang mga katakos, daghang graduwado sa hayskul ang dili makasuportar sa ilang kaugalingon sa pinansiyal. “Sila wala tudloi sa pagtrabaho,” matud ni Joseph W. Schroeder, manedyer sa usa ka buhatan sa Ahensiya sa Pangempliyo sa Florida. “Sa pagpakiglabot sa mga batan-on ang suliran nga kanunayng isulti kanako sa mga amo mao nga sila dili kaayo makabasa ug makasulat. Dili sila makapel-ap ug aplikasyon sa pagtrabaho.”

Ang ikatulong hinungdan nga gikinahanglan tingali ang dugang edukasyon mao nga sa daghang kayutaan adunay sobrang mga graduwado sa kolehiyo nga nanghugop sa pagpangitag trabaho. “Mas daghan ang graduwado sa kolehiyo nga nagpangitag trabaho kay sa mabatonang mga trabaho nga nagkinahanglan sa ilang mga katakos,” nagkanayon ang The New York Times. “Tungod sa pagkadaghang aplikante,” ang taho midugang, “ang mga amo magpanuko sa pagdawat sa kulang ug katakos nga mga graduwado sa hayskul.”

Aron madawat sa matang sa trabaho nga gikinahanglan nga igong makasuportar sa ilang kaugalingon, daghan ang mingbalik sa pagtungha. Sa Tinipong Bansa, 59 porsiento nagpadayon sa ilang edukasyon pagkatapos sa hayskul. Kini naghawas ug dakong pag-uswag kay sa 50-porsiento nga gidaghanon nga nagpabilin sa daghang dekada.

Ang susamang dagan makita usab sa ubang kanasoran. Pananglitan, sukad sa katuigang 1960, nakasinati ang Britanya ug dakong pag-uswag sa gidaghanon sa mga estudyante nga nakadawat ug edukasyon nga labaw kay sa gikinahanglan sa balaod. Sa usa ka tuig nga dili pa dugay, ang Australia nakasinatig 85 porsiento niadtong talitapos sa hayskul nga nagpalista alang sa nagkalainlaing mga unibersidad ug mga kolehiyo. Mga 95 porsiento sa mga estudyante sa Hapon ang mikuhag pasulit aron makadawat ug dugang tulo ka tuig nga edukasyon, diin sila maandam alang sa pagtrabaho o sa kolehiyo.

Ugaling, ang dugang edukasyon dili kanunay makahatag sa gitinguhang mga kaayohan. Unsa ang mga bentaha ug disbentaha?

[Footnote]