“Burnout”—Ikaw ba ang Sunod?

SINULAT SA KORESPONSAL SA PAGMATA! SA HAPON

“Mga silbidora sa Sweden, mga magtutudlo sa Hapon, mga trabahante sa buhatan sa koreyo sa Amerika, mga drayber ug bus sa Uropa ug mga trabahante sa pabrika sa bisan diin tanan nagapadayag sa mga ilhanan sa pagkanabug-atan sa trabaho.”​—MAINICHI DAILY NEWS.

SI Nobuaki lapoy kaayo. Sa pagtrabaho sa adlaw ug gabii, siya nakareklutag 130 ka empliyado sulod sa upat ka bulan. Siya ang manedyer sa pamaligya sa usa ka bag-ong sanga sa usa ka dakong kutay sa mga supermarket sa Hapon, ug sa iyang mga paningkamot ilalom sa kapit-osan, siya nakapatrabaho ug mga tawong wala makakab-ot sa mga sukdanan nga iyang gidahom. Sila nanag-away ug mireklamo bahin sa ilang kahimtang sa trabaho. Dugang pa niana, usa ka empliyado nakigtaban sa usa ka empliyada. Si Nobuaki adunay mga labad-sa-ulo sa matag adlaw. Sa wala madugay dili na siya makatrabaho, ug sa mga adlaw nga iyang pugson ang iyang kaugalingon sa pagtrabaho, siya mopauli dayon. Siya lapoy kaayo, nga samag palito nga sa kataposan napalong.

Ang bug-os-panahong mga ginang sa panimalay nakaagom usab sa burnout. Human sa duha ka tuig nga pagkaanaa ra sa balay uban sa iyang tulo ka anak, si Sarah nawad-an nag pailob kanila. “Gibati ko nga daw ako nagtrabaho ug nagtrabaho ug nagtrabaho, apan walay kahumanan ang trabaho,” siya mipahayag. Sa dihang ang usa ka inahan manarbaho alang sa panginabuhi ug magmatuto sa mga anak, mosamot ang purohan sa burnout. Si Betty, sa edad nga mga 40, nakakaplag sa iyang kaugalingon sa kahimtang nga nagpanimbang sa pagkainahan ug sa usa ka karera, nga naningkamot nga hingpit matuman ang duha ka katungdanan. Siya naningkamot nga pahimut-an ang tanan​—ang iyang bana, iyang mga anak, iyang amo, ug ang iyang mga kauban. Taas ang presyon sa iyang dugo, ug siya mapikal sa gagmayng mga hitabo. Naagoman niya ang burnout.

Ang burnout magaapektar sa mga tawong wala magdahom nga makaagom niini. Si Shinzo, nga usa ka may-katakos nga Kristohanong ministro, liksi kaayo ug napunog mga mithi. Miadto siya sa pagtabang sa usa ka dapit nga ang panginahanglan sa Kristohanong mga magtutudlo maoy dako. Ugaling, sa pipila lamang ka bulan gibati niya ang burnout, ug manirado siya sa iyang lawak-higdaan sa tibuok adlaw. Gibati niya nga daw siya nahisamag didto sa usa ka tunil nga walay gawasanan. Siya naglisod sa paghimog mga desisyon, bisan mahitungod sa kon unsay kan-on sa paniudto. Siya nawad-ag gana sa pagbuhat sa bisan unsa. Sa bug-os siya nakaagom ug burnout.

Unsa ang “Burnout”?

Nan unsa man ang burnout? Si Herbert Freudenberger ug ubang mga tigdukiduki misugod paggamit niining terminoha sa tungatunga sa katuigang 1970, ug kini nahimong usa ka pulong nga nagbatbat “sa kahimtang sa pagkalapoy nga sangpotanan sa pagkalangkit sa mga tawo sa mga kahimtang nga nagpabug-at sa mga emosyon.” Usab, “pisikal o emosyonal nga pagkalapoy, ilabina ingong sangpotanan sa tagdugay nga kapit-osan o pagpatuyang.” (American Heritage Dictionary) Hinuon, depende sa tigdukiduki, adunay diyutayng kalainan sa kahubitan niining terminoha.

Bisan pag ang burnout walay tinong medikal nga kahubitan, ang mga biktima mailhan pinaagi sa mga simtoma sama sa kakapoy, kawalay kadasig, kawalay-mahimo, kawalay-paglaom, ug kaluya. Ang biktima mobati sa labihang kakapoy ug mapikal tungod sa gagmayng mga panghitabo. Walay makapadasig kaniya sa paglihok. Ang tanan daw bug-at kaayo, ug basin siya magpakitabang ni bisan kinsang iyang mahibalag. Ang tanang paningkamot diha sa dapit-trabahoan ug sa balay basin mahimong walay kapuslanan. Molungtad ang pagbati sa kawalay-paglaom. Kon naa nimo kining mga simtomaha duyog ang kaluya, kawalay-kahimuot sa bisan unsa, nan ikaw mahimong nakaagom ug burnout.

Ang burnout makaapektar sa trabaho ug sa pamilyahanong kinabuhi. Buot nimo kining likayan. Apan sa unsang paagi makalikay ka niini? Sa pagsusi, ato unang tan-awon kon kinsa ang makiling sa pagkaagom sa burnout ug kon ngano.

[Kahon sa panid 4]

Mga Simtoma sa “Burnout”

“Ang burnout sa trabaho nagtumong sa makapaluyang kondisyon sa hunahuna nga gipahinabo sa walay-pagkutat nga kabug-at sa trabaho, nga mosangpot sa:

1. Diyutay kaayo nga nahibiling kusog

2. Naluyang resistensiya sa sakit

3. Midako nga kadili-matagbawon ug kadili-malaomon

4. Midako nga pagpalta ug kadili-episyente sa trabaho.

“Kining kondisyona makapaluya tungod kay kini adunay gahom sa pagpaluya, bisan pagdaot, nga sa ubang mga bahin mahimsog, abtik, ug may-katakos nga mga tawo. Ang pangunang hinungdan niini mao ang walay-pagkutat nga kabug-at, ang matang nga mopadayon sa sunodsunod nga adlaw, sunodsunod nga bulan, sunodsunod nga tuig.”​—The Work/Stress Connection: How to Cope With Job Burnout, ni Robert L. Veninga ug James P. Spradley.