Pagpaniid sa Kalibotan

Misteryo sa “Paghikog” sa mga Iro

Ang mga tawo sa Rosario, Argentina, nangita ug katuohang katin-awan sa dayag nga pagdagsang sa pagsulay sa “paghikog” sa mga iro nianang siyudara. Ang suliran ilabinang napanid-an sa iladong bukid sa Rosario nga nailhang Parque de España. Ang usa ka pasiyohanan sa maong parke miabot pa ug mga 90 ka tiil ibabaw sa Subang Paraná. Sulod sa usa ka tuig, dihay mga 50 ka higayon diin ang mga iro kalit lang milugnot gikan sa ilang mga tag-iya, midiretso ug dagan paingon sa ngilit sa pasiyohanan, ug milukso ngadto sa seguradong kamatayon. Hinuon, sumala sa mga eksperto, ang mga iro dili makahimo sa paghukom nga patyon ang ilang kaugalingon. Hinunoa, ang mga beterinaryo naghunahuna nga ang mga iro nadani sa mga ultrasound o sa kisaw sa mga langgam o sa mga sakayan diha sa suba. Sila modagan ngadto sa ngilit, apan sa dili pa nila maamgohan, nahulog na sila sa kal-ang.

Mga Himan Alang sa Pagpanalipod sa Kaugalingon

Sumala sa The Toronto Star, daghan pang mga Canadianhon ang nagakuha ug madaladalang mga himan sa pagpanalipod. Lakip sa popular nga mga butang mao ang “mga tigpatunghag kasaba” o “tigsiyagit”​—personal nga mga alarma nga magpatunghag hilabihang kasaba. Mabatonan usab ang mga garapa nga adunay laig-baho nga mga kemikal nga gidesinyo sa pagsanta sa tig-atake ug mga tina nga erosol nga nagpasayon sa pag-ila sa tig-atake sa ulahi, kinsa naesprihan ug berde. Ang Star miila, hinuon, nga ang “mga himan sa pagpanalipod sa kaugalingon dili makagarantiya nga ang usa ka tawo dili mabiktima sa mapintas nga krimen. Ang maayong panghukom nga mga panagana, sumala sa kapolisan, mahimong mas hinungdanon kay sa teknolohiya.”

Mga Kapeligrohan sa Pagpanguma Diha sa Panglawas

Ang mga igpapatay sa agup-op, mga igpapatay sa sagbot, ug mga igpapatay sa mga insekto nakatabang sa mga mag-uuma nga makamenos sa pagkadaot sa ilang mga abot. Apan, usa ka taho sa Internasyonal nga Organisasyon sa Pamuo nag-ingon nga ang agrikultural nga mga kemikal maoy direktang responsable sa kamatayon sa mga 40,000 ka trabahante sa umahan matag tuig. Gibanabana nga kining maong mga kemikal grabeng nag-apektar sa panglawas sa laing 3.5 ka milyon ngadto sa 5 ka milyong tawo.

Anglikanong mga Pari ug ang Ilang Hinimog-Tawo nga Diyosdiyos

Di pa dugay ang Iglesya sa Inglaterra nagpapahawa sa usa sa mga klerigo niini. Ang pari dayag nga nagtudlo nga siya dili motuo sa usa ka labaw-sa-kinaiyahan nga Diyos, sa awtoridad sa Bibliya, ug kang Jesus ingong usa ka manluluwas. Bisan pa niining dayag nga pagsalikway sa mga pagtulon-an sa Bibliya ug sa mga doktrina sa iglesya, ang pagpapahawa kaniya nakapatunghag simpatiya gikan sa ubang mga pari. Ang 75 ka klerigo sa Iglesya sa Inglaterra mipirma ug usa ka sulat sa publiko nga ang nahisgotan nga tawo tugotan nga magpadayon sa pag-alagad ingong usa ka pari. Ang pipila ka mga pari miangkon nga adunay gatosan ka kaubang Anglikanong mga klerigo nga wala magtuo sa usa ka labaw-sa-kinaiyahan nga Diyos.

Tibuok-Kalibotang Kawalay-Kasegurohan

Maylabot sa nagasingabot nga World Summit for Social Development sa Marso 1995, ang UNDP (United Nations Development Program) nagpagula ug usa ka basahon nga nagpahayag sa kabalaka niini sa tawhanong kasegurohan. Ang basahon, nga nagpasikad sa taho niini diha sa Human Development Report 1994, miingon nga “sa pagsugod niining sigloha, mga 90 porsiento sa nangamatay sa gubat maoy mga militar. Karong adlawa, mga 90 porsiento maoy sibilyan​—usa ka malaglagong kausaban.” Ang UNDP miila nga ang tawhanong seguridad ginahulga bisan asa ka magpuyo. Ang Human Development Report midugang nga ang “mga gutom, etnikong mga panagbangi, pagkabahinbahin sa katilingban, terorismo, polusyon ug pagnegosyo ug droga dili na panagsang mga hitabo, nga nahitabo lamang sulod sa mga utlanan sa usa ka nasod. Ang mga sangpotanan niini mabati sa tibuok kalibotan.”

Nagalaaglaag nga mga “Pit Bull”

Daghang siyudad sa Silangan sa Tinipong Bansa nakasinati ug nagauswag nga suliran uban sa peligrosong mga pit bull nga nagalaaglaag sa kadalanan, sumala sa The New York Times. Si Tom Simon, usa ka opisyal alang sa Buhatan sa Pagkontrolar sa mga Iro misaysay nga dili tanang pit bull ang tinuorayng peligroso. Siya miingon nga “kon sila hustong pagkabansay, sila mahimo gayong malumong mga iro ug mahimong maayong mga binuhi.” Apan ang mapintas nga kamatuoran mao nga ang peligrosong mga iro nga nahisgotan sa ibabaw gipasanay uban sa kaliwat nila ug gibansay nga mahimong mabangis nga mga mag-aaway. Ang pipila ka iro way-kukaluoy nga gipaantos “aron mahimo silang mas agresibo pa,” misaysay ang usa ka eksperto. Tapos moapil sa mapintas ug linuog nga away sa mga iro, daghang iro ang dili na makaaway pag-usab. Sa dihang kini mahitabo, kasagaran pasagdan na lang sa mga tag-iya ang mga pit bull nga maglaaglaag sa kadalanan.

Bag-ong Ekumenikal nga Pundok sa Iglesya sa Australia

Niadtong 1946, ang daghang iglesya sa Australia nagporma sa Australian Council of Churches. Ang Iglesya Romana Katolika wala mahimong membro apan nahimong tigpaniid sulod sa daghang katuigan. Karon, duolan sa 50 ka tuig sa ulahi, ang konsilyo gihatagan na ug bag-ong ngalan, ang National Council of Churches sa Australia. Ang mga membro niini nadugangan ug usa lamang​—ang Iglesya Katolika. Ang Luteranong Iglesya gidapit sa pag-anib sa bag-ong pundok, apan kini midumili, sanglit dili igo ang gidaghanon sa mga membro niini ang miuyon sa lakang. Ang The Sydney Morning Herald miingon nga si David Gill, kinsa gipili nga sekretaryo-heneral sa bag-ong konsilyo, naghisgot kanila nga “nagpunayg ampo,” ug siya midugang: “Akong gihunahuna nga diha niana mismo adunay diyutayng kausaban.” Siya nagtumong sa kanhing “daw politikanhong dagway” sa konsilyo. “Ang pasiugda,” matud pa, “daw anaa sa sosyal nga hustisya inay sa pagpakaylap sa Maayong Balita.” Ang mantalaan midugang: “Ang kapakyasan sa pagsugod sa gitawag sa mga ebanghelikal nga ‘mga isyu sa ebanghelyo’ nakapatunghag dakong panagbangi, nga wala pa gihapon mahusay.”

Wala-Kuhaang mga Kargamento

Unsay mahitabo sa tanang wala-kuhaang mga kargamento nga nahibilin diha sa dagkong mga kompaniya sa ayroplano sa T.B.? Kini gibaligya ngadto sa usa ka kompaniya sa Scottsboro, Alabama, nga gitawag ug Sentro sa Wala-Kuhaang mga Kargamento. Didto kini buksan, limpiyohan, susihon kon adunay salapi, ug ibaligya na usab ngadto sa publiko. “Ang usa lang ka pagtan-aw sa sulod sa Wala-Kuhaang mga Kargamento igo na sa pagkombinser bisan sa labing masaligong biyahedor sa pagdala na lamang ug kargamento nga mabitbit sa pasahero diha sa ayroplano,” nag-ingon ang The Wall Street Journal. “Ang upat ka dagkong mga andana sa tindahan nagpasundayag sa tanan gikan sa mga kupo nga balhibo sa mananap ug mga pasol ngadto sa mga T-shirt ug mga kamera. . . . Makakaplag ka usab ug mga tostahanan, mga kosmetiko, mga sungay sa usa, Hungarianhong mga teyp nga may honing banikanhon, bisan gani lungon.” Ang mga kompaniya sa ayroplano nagdumala ug mga duha ka milyong kargamento matag adlaw, ug bisan tuod masayop silag padala o masayop ug butang sa mga 10,000 ngadto sa 20,000 kanila, ubos sa 200 ang dili mauli ngadto sa mga tag-iya niini. Ang mga biyahedor gihatagan ug tulo ka bulan sa pagkuha sa nawalang mga bag sa dili pa kini ibaligya ngadto sa Sentro sa Wala-Kuhaang mga Kargamento. “Bisan tuod ang mga kompaniya sa ayroplano nag-ingon nga dili nila makaplagan ang mga tag-iya sa mga butang nga gipadala sa Scottsboro, ang mga tindero didto nag-ingon nga sila naggugol ug daghang oras sa pagpaksit ug pagkiskis sa mga ngalan ug mga adres gikan sa mga tinda sa dili pa kini ibaligya,” ang Journal miingon.

Daghag-Pondong-Salapi nga Altar

Ang usa ka gamay, wala kaayo mailhing isla sa habagatang Hapon kalit lang nga nahimong bantogan, tungod sa ngalan sa usa ka lokal nga altar sa Shinto. Ang ngalan niini, nga Hoto, nagkahulogang “pagkaplag ug bahandi,” ug ang usa ka grupo sa promosyong sibiko migamit niini nga may mga resulta nga milabaw pa sa ilang kinadagkoang mga pagdahom. Gihikay nila nga ibaligya didto sa altar ang mga bag nga kabutangan sa mga tawo sa ilang mga tiket sa loteriya. Ang paggamit niining “suwerteng mga bag” nga gipalit didto sa altar, sila miingon, mogarantiya ug maayong kapalaran diha sa loteriya. Sukad niadto, “ang mga tawo nga naglaom nga makadaog ug dagkong kantidad sa salapi diha sa loteriya nagaganayan sa pagduaw sa Altar sa Hoto,” matud sa Asahi Evening News. Hinunoa, dili kining “nagaganayan nga mga tawo,” kondili ang altar, diin gibaligya ang mga bag sa kantidad nga $10 ug $30 ang matag usa, ang nakabaton ug daghang salapi.

Ehipto Nakabaton sa Kinakaraanang Binakbakang Dalan

Gisubay sa nanukiduking mga geologo ang 12 kilometros nga binakbakang dalan latas sa desyerto nga 69 kilometros habagatan-kasadpan sa Cairo. Ang karaang dalan, nga binakbakan ug mga papan nga anapog, sandstone, ug bisan gani pipila ka migahi nga mga tabla, gihimo niadtong mga 2600 ngadto sa 2200 W.K.P., sulod sa yugto sa Karaang Gingharian. Kini may aberids nga gilapdon nga duha ka metros. Ang karsada gitukod sa pagpasayon sa pagkarga sa dagkong mga bato gikan sa usa ka dakong kubkubanan ug basalt ngadto sa baybayon sa karaang lanaw nga mohiusa sa Nilo panahon sa tingbaha. Ang lanaw wala na karon. Ang itomon nga mga bato nagustohan sa karaang mga magmamando sa Ehipto alang sa ilang mga lubnganan ug alang sa kadalanan sulod sa mga lubnganan sa Giza. “Kini maoy laing kadaogan sa teknolohiya nga iya sa karaang Ehipto,” matud sa propesor sa geolohiya nga si Dr. James A. Harrell. Ang usa ka flagstone nga dalan sa Creta, nga pinetsahan ug 2000 W.K.P., mao ang kinakaraanang nailhan nga binakbakang dalan kaniadto.