Pagpaniid sa Kalibotan
Paglaom Alang sa mga Nganga
Usa ka Australianang inahan nga nag-antos sa kaulaw nga monganga sa dihang siya bata pa naguol sa pagkadungog niya sa iyang kaugalingong mga anak nga misugod sa pagnganga sa sayong panuigon. Busa siya nalangkit sa usa ka programa nga duyog nga giugmad sa mga terapista sa panulti sa usa ka ospital sa Sydney ug sa Unibersidad sa Sydney sa New South Wales. Ang sekreto sa kalamposan dayag nga anaa sa pagtambal sa kabataan sa kinasayohang panuigon nga posible. Daghang ginikanan naglangay sa pagtagad sa suliran sa sayop nga hunahuna nga inigkadako sa bata kining maong batasan mohunong ra. Sumala sa gitaho sa The Sydney Morning Herald, ang programa “nahimong malamposon kaayo ug nagtagana sa unang kalaoman nga ang pagkanganga lagmit maayo sa bug-os.” Kini nag-ingon nga nagkinahanglan ang mga terapista ug mga napulo ka oras lamang sa pagtambal sa kabataan, apan gatosan ka oras ang gikinahanglan sa pagtambal sa mga hamtong ug mas gulang nga kabataan, dugang pa sa mga oras nga gigugol sa mga ginikanan sa balay. “Sa 43 ka bata nga gitambalan tali sa mga panuigong duha ug lima ka tuig, ang nagapadayong pagtuon nakakaplag nga walay misugmat sa dihang gisusi pag-usab tali sa usa ug unom ka tuig human sa pagtambal,” ang mantalaan miingon.
Ang “Negosyo” sa Relihiyosong Turismo
“Ang relihiyosong turismo nagauswag sa Italya ug sa [ubang bahin sa] kalibotan,” misulat ang La Repubblica. Ang mga eksperto nagbanabana nga, sa dihang ilista, ang 1994 “molupig sa tanang kanhing mga rekord,” nga may gikan sa 35 ka milyon ngadto sa 37 ka milyong bisita sa Katolikong relihiyosong mga tinukod sa Italya lamang. Ang kalamposan sa Italya, matud sa mantalaan, maoy gumikan sa iyang “30,000 ka simbahan nga gilista ingong may artistikong bili, 1,500 ka sangtuwaryo, 700 ka museyo sa diosesis, dinosenang monasteryo, mga abbey, ug mga kombento.” Ang relihiyosong turismo nahimong usa ka “negosyo” nga may kita nga kapin sa 4,000 bilyong lira [$2.5 bilyones, T.B.], ang mantalaan midugang, “apan sa ubang mga nasod usab, ang relihiyosong turismo nagapahimulos ug talagsaong kalamposan.”
Nagauswag ang mga Suliran sa Pagkaon
Nganong ang gidaghanon niadtong adunay mga suliran sa pagkaon nga bulimia ug anorexia nagauswag? Tungod sa emosyonal nga panagsumpaki nga nagpahinabog dulot nga kabalaka sa usa ka kalibotan nga daw “makahahadlok ug dili-na-makontrol,” mitaho ang magasing Your Family. Ang mga hinungdan sa ilang kabalisa komplikado, sama sa pagpit-os sa ginikanan nga molampos, pagbulag sa mga ginikanan, ug pag-abuso. Dugang pa, misaysay si Dr. Danie le Grange, usa ka membro sa Komite sa Nasodnong mga Suliran sa Pagkaon, daghan ang nasugamak niining maong mga suliran tungod sa pagsigeg basa sa mga magasin bahin sa urog ug pagtuon bahin sa mga pagdiyeta sa hinobrang paningkamot nga moniwang o tungod sa pagsagop ug gubot kaayong mga batasan sa pagkaon. Ang mga babaye tali sa mga panuigong 18 ug 22 maoy daling mabiktima, bisan tuod nga ang mga pasyente nga ingon ka bata sa 8 anyos nangitag propesyonal nga tabang. Ang mga biktima malamposong matambalan kon buot lamang nila, matud ni Dr. le Grange, nga nag-ingon nga “posible ang bug-os nga pagkaayo.” Apan, ang mga estadistika nagpakita nga ingon ka daghan sa 18 porsiento niadtong nasugamak sa mga suliran sa pagkaon ang nangamatay.
Nawalang mga Tawo sa Delhi
Kapin sa 10,000 ka tawo ang gitahong nawala sa Delhi, ang kaulohan sa India, matag tuig. Niini, un-tersiya lamang ang napalgan. Ang 50 porsiento maoy kabataan ubos sa 18 anyos, ug ang mga lalaki mas daghan kay sa mga babaye sa proporsiyon nga 2 sa 1. Sumala sa gitaho sa The Times of India, linibong batan-ong mga babaye nasulod sa mga balay sa mga puta. Ang batan-ong mga lalaki gipugos sa mga gang sa mga kriminal nga magpakilimos o gipatrabaho ug tag-as nga mga oras sa gamay lamang nga suhol diha sa gagmayng mga restawran.
Mga Saksi ni Jehova sa Cuba
Ang mga Saksi ni Jehova sa Cuba nagpahimulos ug mas dakong kagawasan sa paghimo sa ilang ministeryo, nga nakapaarang kanila sa pagpaambit sa maayong balita sa Gingharian sa Diyos sa katawhan. Bisan pag ang buluhaton wala ilha sa opisyal ug wala malegal, gitugotan sila sa paggamit sa kanhi nilang mga opisina ug nagtigom nga mas libre alang sa pagsimba—sa usa ka sukod nga nakapahigayon silag gagmayng mga asembliya. Giawtorisahan sila sa pag-imprentag mga magasin. Nga nahupong sa kalipay ug kadasig tungod sa maong bag-o pang mga panghitabo, ang mga Saksi nagpadayon sa ilang buluhaton sa pagsangyaw, nga naningkamot nga ipasa ang mensahe sa paglaom sa Bibliya.
Antartika—Kaniadto Mainit ug Berde
Usa ka grupo sa Australiano ug Amerikanong mga siyentipiko nakakaplag ug mga fossil sa “mga dahon, kahoy ug pollen uban sa lumot ug mga itlog sa mga insekto . . . mga 500km [300 milyas] gikan sa Polo Sur, nga nagpakita ug klima nga 20-25C [35°-45° F.] nga mas init kay sa pagkakaron,” mitaho ang mantalaang The Australian. Ang pagkakaplag ug mga itlog sa bakukang nagpalig-on nga ang klima may igong kainiton sa pagpabuhi sa mga insekto. Dugang pa, ang tubig nagpabilin gayong likido, ug ang nagakainit nga klima igong nagdugay aron makapamulak ang mga tanom ug makapangliso. Sulod nianang samang panahon, ang taho midugang, dihay mga tanom nga nagtubo sa Tasmania (ang isla nga estado sa Australia nga habagatan sa dakong yuta sa Australia) nga karong adlawa nagtubo kutob lamang pahabagatan sa kinatung-ang New South Wales, menos ug diyutay sa 1,600 kilometros paamihanan—nga nagtagana ug dili-laktod nga pamatuod nga ang mas init nga klima nag-alima kanhi sa rehiyon.
Bag-ong Kaugmaran Bahin sa Radial Keratotomy
Ang radial keratotomy, ang popular nga paagi sa pagdisdis sa pagtul-id sa myopia (dili-makaklaro sa layo) gihimo diha sa kapin sa un-kuwartong milyong tawo sa Tinipong Bansa matag tuig. Ang ikaduhang pagdisdis sa pagpaarang-arang sa nauna gikinahanglan sa kapin sa 30 porsiento sa mga kaso. Karon, ang usa ka napulo-ka-tuig nga pagtuon nga gipangabagahan sa Nasodnong Instituto sa Mata nagtino “nga ang paagi may pagkaluwas ug epektibo apan nga kini mahimong motultol sa usa ka dakong pag-us-os sa katakos sa pagkakita sa mga butang sa duol,” mitaho ang The New York Times. Ang detalyadong pagtuon bahin sa sangpotanan sa pagdisdis nagpadayag ug usa ka wala-kaayo-mahibaloing sangpotanan kaniadto: ang inanay nga kausaban sa mata nga magpaanam ka hanap sa panan-aw sa duol. Ang pagkahanap sa panan-aw namatikdan sa 43 porsiento niadtong naoperahan. Bisan tuod ang pipila niana mahimong ikapasangil sa normal nga pagtigulang, ang pipila “daw ikapasangil sa pamaagi sa radial keratotomy, nga morag maoy nagpahinabo ug kausaban diha sa pipila ka tawo sa sayong panuigon,” matud sa artikulo. “Ang mga tawo kinahanglang makaamgo nga aduna gihapon ing wala-masulbad nga mga suliran,” matud ni Dr. Peter J. McDonnell, kaubang-tsirman sa pagtuon. “Walay garantiya sa hingpit nga panan-aw.”
Kahupayan Alang sa Alerdyik
Sumala sa World Health Organization, 20 porsiento sa populasyon sa kalibotan ang adunay usa ka matang sa alerhiya, mitaho ang Brazilianhong magasin nga Globo Ciência. “Ang tanang timailhan mao nga ang mga alerhiya maoy sakit sa sibilisasyon,” matud sa imyunologong si Júlio Croce. “Sa hangin adunay kapin sa napulo ka libo ka makadaot nga mga substansiya.” Idugang sa kasagarang mga hinungdan, sama sa gagmay kaayong mga insekto ug polusyon, ang kapit-os, sobrang paggamit sa tambal, ug kemikal nga mga produkto nga gigamit diha sa pagkaon, mga kosmetiko, ug mga ilimnon. Bisan ang sobrang pisikal nga ehersisyo motultol ngadto sa o mopagrabe sa hubak. Bisan pa niana, kon ang mga tawo makakat-on sa hustong pagginhawa, “ang ehersisyo makatabang sa pagpaus-os sa kagrabe ug kasubsob sa mga pag-atake,” matud ni Dr. Croce. Ang mga alerdyikon kinahanglang maghupot sa ilang lawak-katulganan nga hinlo ug hayahay ug likayan ang pakigkontak sa ginalam nga mga mananap, sama sa mga iro, mga iring, o mga langgam, maingon man sa mga pahumot ug ubang isog ug baho nga mga produkto. Kinahanglang likayan usab nila ang kalit nga kausaban sa temperatura, pagsigarilyo, ug alkoholikong mga ilimnon ug kinahanglang moinom lamang sa giresetang tambal.
Paghubad sa Dili-Tin-awng Pinulongan sa Opisyales sa Hapon
Sa Tokyo, sa dihang ang opisyales sa kagamhanan moingon, “Ang imong hunahuna maoy bililhong tambag” o, “Mosanong kaming maalamon sa imong sugyot,” kana nagpasabot nga lagmit walay dugang aksiyon ang pagahimoon. Sa susama, ang mga saad sa “pagkonsiderar pag-ayo” o “pagkonsiderar gikan sa daghang punto de bista” lagmit usab nga dili mopatungha ug makitang mga resulta. Ang “Among tun-an ang imong sugyot” kasagarang nagkahulogan nga walay mausab sa umaabot. Ang mga saad sa “pagkonsiderar” mas positibo ug diyutay kay sa “pagtuon,” ug ang “bug-os nga konsiderahon” nagkahulogan nga ang usa ka ideya mahimo ganing ipatuman. Busa ang usa ka dakog ranggong opisyal sa kagamhanan mipatin-aw sa mga termino nga kasagarang gigamit panahon sa mga tigom sa asembliya sa Siyudad sa Tokyo, nag-ingon ang The Daily Yomiuri, ingong pagsanong sa mga reklamo sa mga molupyo nga sila “walay tin-aw nga ideya kon ang kagamhanan dapig o supak” sa gisumiter nga mga sugyot. Ang katarongan sa kadili-tin-aw, matud sa mantalaan, mao nga “ang opisyales sa kagamhanan nag-amping nga dili maulawan ang mga membro sa asembliya pinaagi sa direktang pagsalikway sa ilang mga sugyot.”
Mga Tambal nga Gibasura
Sumala sa usa ka Alemang kompaniya sa seguro sa panglawas, ang gidaghanon sa mga tambal nga gibaligya o gireseta sa Alemanya taas kaayo nga ang matag lalaki, babaye, ug bata makatomar ug 1,250 ka pildoras matag adlaw. Unsay buhaton sa mga tawo niining tanang produkto? Daghan kaayo ang wala magamit, mitaho ang Süddeutsche Zeitung, apan gilabay lamang. “Dili kami makatugot nga ang mga tambal nga mobili ug minilyon mabasura matag tuig,” mimulo ang pangulo sa usa ka asosasyon sa mga kompaniya sa seguro sa panglawas. Sila mihangyo nga ang mga doktor ug ang industriya sa tambal mohatag sa mga pasyente ug dugang detalyadong impormasyon bahin sa mga tambal nga ilang madawat ug buhaton kana diha sa “masabtan nga mga terminong Aleman.”