Unsa bay Nagakahitabo sa mga Apohan?

SINULAT SA KORESPONSAL SA PAGMATA! SA ITALYA

“Natingala kaayo ako nga isip usa ka apohan ang akong mga apo nagpadayag ug malumong mga pagbati kanako. Sila maoy gasa​—anindot, inosenteng mga embahador aron pagpalig-on sa mga bugkos sa pagmahal.”​—Ettore, ang apohang lalaki.

BISAN pa sa maayong relasyon nga gihisgotan sa ibabaw, ang mga apohan, mga ginikanan, ug mga apo kanunayng dili magkasinabot karong mga adlawa. Inay magtinabangay, ang tulo ka kaliwatan sagad nga magkabangi. Unsay mga sangpotanan? Nagdako nga pag-inusara ug kasub-anan taliwala sa mga tigulang, ang mga apohan​—ang mga membro sa pamilya nga kasagarang labing huyang ug nahilain, sila nga mahimong dangpanan sa mga membro sa pamilya alang sa pinansiyal nga hinabang sa dihang maglisod sila sa panginabuhi. Unsay kahimtang sa inyong pamilya? Ang mga apohan gipabilhan ba pag-ayo?

Sa miaging pipila ka dekada, ang iladong tibuok-kalibotang sosyal nga mga kausaban nakaapektar sa pamilya ug sa mga relasyon sulod niana, nga miresulta sa halos bug-os nga pagkawagtang sa patriarkal nga pamilya. Sa Uropa, 2 ka porsiento lamang sa mga tigulang ang nagpuyo ipon sa ilang mga anak. Bisan pa niana, sa industriyalisadong mga nasod, ingong sangpotanan sa pagtaas karon sa aberids nga gitas-on sa kinabuhi ug pagkunhod sa mga pagpanganak, nagapadayon sa pagtubo ang gidaghanon sa mga apohan sa kinatibuk-ang populasyon. Ang mga apohang babaye ug mga apohang lalaki naglangkob sa 26 porsiento sa populasyon sa Uropa, ug sumala sa usa ka surbing gipatik sa Uropanhong Unyon, ang numero “mouswag gayod.” Ang Hapon, matud sa Asahi Evening News, “magarbohon sa tradisyon niini nga mag-atiman sa iyang tigulang nga mga lungsoranon.” Bisan pa, adunay padayong nagkaylap nga batasan, ilabina sa mga siyudad, nga ibilin ang mga apohan diha sa mga ospital ug sa linaing mga klinika bisan pag dili gayod gikinahanglan ang pagpaospital. Sa Habagatang Aprika usab, diin ang mga tigulang kasagarang gipakahamili, karon adunay mangil-ad nga kiling nga isalikway ang mga tigulang, sumala sa mantalaan sa Cape Town nga The Cape Times. Gipunting sa taho nga gusto sa mga pamilya nga “magkalipay sa kinabuhi kutob sa mahimo” ug “gilimbongan ang ilang kaugalingon nga human nila ikabutang si lolo o lola nga luwas sa usa ka balay sa tigulang, ila nang natuman ang ilang moral nga obligasyon.”

Ang samang mantalaan naghisgot sa usa ka tinong kaso diin ang usa ka tigulang nga apohan gibutang sa iyang tulo ka anak sa usa ka episyenteng balay sa mga tigulang, “uban ang mga panaad nga suportahan ug regular nga mga pagduaw.” Apan unsay nahitabo kaniya? “Sa sinugdan ang mga pagduaw maoy adlaw-adlaw. Human sa pila ka semana kana mikunhod ngadto sa tulo ka beses sa usa ka semana. Unya kana nahimong kausa sa usa ka semana. Human sa usa ka tuig kaduha o katulo ka beses sa usa ka bulan, sa kadugayan lima o unom sa usa ka tuig ug sa kataposan halos wala nay mga pagduaw.” Giunsa pagpalabay sa maong apohang babaye ang iyang laay nga mga adlaw? Ang makapagun-ob-sa-kasingkasing nga kabatbatan nag-asoy: “Ang iyang kuwarto dunay bentana nga may makitang usa ka kahoy, ug ang iya lamang buhing mga kauban mao ang mga alimukon ug mga galansiang nga mobatog niana. Maikagon niyang gihulat ang pag-abot niini nga samag kini sila maoy suod nga mga paryente.”

Ingong resulta sa pagkahimong Kasadpanhon sa mga estilo-sa-kinabuhi sa Habagatang Aprika, nga naghaylo sa daghan nga mangitag trabaho diha sa mga siyudad, ang samang butang nagakahitabo sa mga pamilya sa tribo. Gawas pa sa nausab nga mga kahimtang sa katilingban, ang ubang mga hinungdan sa pagsalikway sa mga apohan mao ang pagkawagtang sa makitawhanong mga hiyas nga mopausbaw sa malipayon nga kinabuhing katilingbanon ug pamilyahanon​—pagkamaayo, pagtahod sa silingan sa usa, pagbati alang sa mga membro sa pamilya—​ug ang pagkaylap sa espiritu sa kahakog, pagkamatinguhaon sa hinobrang kalingawan, garbo, ug rebelyon. Sumala sa Kasulatan, ang maong moral nga pagkadaot maoy usa ka ilhanan nga kita nagapuyo sa “kataposang mga adlaw.” (2 Timoteo 3:​1-5) Busa, inay tamdon ang ilang mga apohan isip tinubdan sa maayong mga hiyas ug kalig-on, ang mga anak ug mga apo sagad mag-isip nga sila sagabal, nga wala makapahiuyon sa tuling kausaban sa katilingban.a

Ang ulang sa kaliwatan nagakagrabe, ug magpahinabo kinig dakong tensiyon, ilabina kon ang mga tigulang nagpuyo ipon sa ilang mga pamilya. Bisan pa, ang tabang sa mga apohan mahimong mapuslanon kaayo! Nan, unsay pipila sa pangunang mga suliran tali sa mga kaliwatan nga mobabag sa mabinationg mga relasyon tali sa mga apohan, mga anak, ug mga apo? Ug sa unsang paagi matukod pag-usab sa mga apohan ang ilang bililhong papel sulod sa pamilya?

[Footnote]