Pag-ipon sa Pagpuyo nga Adunay Gugma

Minahal nga Lola ug Lolo,

Maayo ba ang inyong panglawas? Sa akong hunahuna ako sip-onon.

Salamat sa pagpakigdula kanako sa usang adlaw. Gidala ninyo ako sa parke ug sa publikong kaligoanan. Nalingaw kaayo ako.

Sa sunod tuig sa Pebrero 11, kami may konsiyerto sa among eskuylahan. Kon kamo makaari pag-usab, palihog ari kamo.

Malipay kami pag-ayo kon kamo moari, Lola ug Lolo.

Palihog sa pag-atiman sa inyong kaugalingon, ug magpabiling himsog kanunay. Ang klima mahimo nang tugnaw, busa magbantay nga dili kamo sip-onon.

Gipaabot ko ang sunod panahon nga kamo makaari ug makadula kanako. Ipangomosta ako kang Yumi ug kang Masaki.

Mika (Haponesa)

ANG imo bang apo nagsulat sukad kanimo sa usa ka sulat nga sama niini? Kon mao, sa dihang nadawat nimo kini, walay duhaduha nga kini naghatag kanimog dakong kalipay. Ang maong mga sulat maoy ebidensiya sa usa ka nindot ug mabinationg panagkabanay tali sa mga apohan ug mga apo. Apan unsay gikinahanglan sa pagtukod, pagpadayon, ug pagpalig-on niining matanga sa relasyon? Ug sa unsang paagi kini mahimong mapuslanon sa tanang tulo ka kaliwatan?

Gugma​—“Usa ka Hingpit nga Bugkos sa Panaghiusa”

Si Roy ug Jean, duha ka Britanikong mga apohan, nag-ingon: “Ang pangunang mga prinsipyo, kami mibati, mao ang pag-ila sa pagkaulo ug pagsinabtanay diha sa gugma.” Kining duha ka Saksi ni Jehova nagpunting sa kasulatan sa Colosas 3:​14, nga nagbatbat sa Kristohanong gugma ingong “usa ka hingpit nga bugkos sa panaghiusa.” Ang gugma mopatunghag pagtahod, mahunahunaong pagtagad, pagmahal, ug pamilyahanong panaghiusa. Sa dihang si papa mopauli sa balay gikan sa trabaho, ang tibuok pamilya modalagan sa pagtagbo kaniya aron hatagan siyag mainitong pagdawat. Kon adunay gugma sa pamilya, ang samang butang mahitabo inig-abot sa mga apohan. “Nia si Lola ug si Lolo!” mituwaw ang usa ka nahinam nga bata. Niadtong gabhiona, ang dakong pamilya nanglingkod aron mangaon sa panihapon, ug si Lolo, sa pagsunod sa lokal nga tradisyon, milingkod sa dapit nga gireserba alang kaniya sa ulohan sa lamesa. Makahanduraw ka ba sa imong kaugalingon ug sa imong pamilya niining mahigugmaong talan-awon? Gipahimuslan mo ba ang maong panalangin?

“Ang Pagkaubanon Maoy Purongpurong sa Katahom”

Dayag, ang gugma ug pagtahod alang sa mga apohan kinahanglan nga kanunayng ipasundayag, dili lamang sa espesyal nga mga okasyon. Tungod niini gikinahanglan nga edukahon kanunay ang mga bata. Sulod sa pamilya ang mga bata makatuon sa paghigugma sa mga paryente ug sa uban, nga magasunod sa sulondang gihatag sa ilang mga ginikanan. Ang ilang panig-ingnan maoy paninugdan, sumala sa gipunting sa daghan nga giinterbiyo bahin niining ulohana. Si Macaiah, usa ka amahan nga taga-Benin City, Nigeria, nag-ingon: “Sa akong hunahuna ang akong panig-ingnan sa pagtahod sa akong mga ugangan nakatabang usab sa akong mga anak nga mahimong mapaubsanon ug matinahoron. Gitawag ko ang akong mga ugangan nga ‘Papa’ ug ‘Mama.’ Ang akong mga anak makabati ug makakita nga gitahod ko sila nga samag akong kaugalingong mga ginikanan.”

Kon ang mga apo mapakyas sa pagtahod sa ilang mga apohan, sila mahimong mapikal, dili ilabina tungod sa kakulangan mismo kondili tungod kay ang mga ginikanan dili magtul-id kanila. Si Demetrio, usa ka apohang lalaki nga taga-Roma, Italya, nag-ingon: “Makita nako ang gugma nga nabatonan sa akong anak babaye ug umagad alang kanamo sa paagi sa ilang pag-edukar sa among mga apo sa pagpasidungog ug pagtahod kanamo.” Usahay, ang mga apo tingali magtratar sa mga apohan sa sobrang inato nga paagi, nga daw sila mga kadula lamang nga samag edad, o kaha uban ang pagkamapahitas-on. Responsabilidad sa mga ginikanan ang pagtul-id sa maong kiling. Si Paul, usa ka Nigerianhong Saksi, nag-ingon: “Mga usa ka tuig kanhi, ang mga bata nagsugod sa pagtamay sa akong inahan. Sa dihang namatikdan ko kini, gibasa ko kanila ang Proverbio 16:31: ‘Ang pagkaubanon maoy purongpurong sa katahom,’ ug gipahinumdoman ko usab sila nga si Lola maoy akong inahan. Maingon nga sila nagtahod kanako, angay usab nga sila motahod kaniya. Gitun-an ko usab sila sa kapitulo 10 sa librong Ang Imong Pagkabatan-on​—Pagpahimulos sa Labing Maayo Niini,a nga nag-ulohang ‘Unsay Imong Pagtagad sa Imong Ginikanan?’ Karon, sila walay mga suliran sa pagtahod sa ilang apohang babaye.”

Ang mga Kaayohan sa Pag-ugmad sa Pamilyahanong Relasyon

Ang pagbinatiay maugmad bisan pag ang mga membro sa pamilya magkalagyo sa usag usa. Si Stephen, usa ka Nigerianhong apohang lalaki, nag-ingon: “Kami magsulat nga tinagsa sa among mga apo. Hago kining buhata, apan dako kaayo ang balos sa pagtukod ug pagpadayon sa suod nga panagkabanay uban sa mga apo.” Ang mga paningkamot sa mga ginikanan maoy bililhon niining bahina. Ang uban, sumala sa ilang mga kahimtang, nagpadayon sa komunikasyon pinaagi sa telepono.

Si Giuseppe, usa ka apohang lalaki nga taga-Bari, Italya, nga adunay 11 ka apo, misaysay kon giunsa niya pag-ugmad ang mainitong panaghigala uban sa iyang labing suod nga mga membro sa pamilya: “Niining gutloa, tulo sa unom ka pamilya nga naglangkob sa akong ‘tribo’ nagpuyo sa layo. Apan kana dili babag sa kahimut-anang mga pakiglabot ug mga panagtigom sa among taliwala. Kami nagbatasan sa pagtigom sa labing menos kausa sa usa ka tuig, kaming tanan nga 24.”

Sa dihang ang mga apohan naglain sa pagpuyo, kon dili regular ang pagbayloay sa mga pagduaw, mga tawag sa telepono, o mga sulat uban sa mga membro sa pamilya, ang relasyon mahimong dili na suod. Ang pagmahal kinahanglang ipasundayag kanunay. Ang pila ka apohan nga gulangon na o maayog panglawas buot nga magkinaugalingon sa pagpuyo samtang sila baskog pa ug makatagana sa kaugalingong mga panginahanglan. Ugaling, kon bug-os silang magpalain sa ilang kaugalingon gikan sa mga membro sa pamilya, mahimong hikaplagan usab nila nga dihang mas dako ang ilang panginahanglan sa pagmahal, kini mahimong dili nila dayon mabatonan.

Ang laing mapuslanong sugyot naggikan ni Michael, usa ka Nigerianhong apohang lalaki: “Gipadapat ko ang Bulawanong Lagda ni Jesus​—buhata sa uban ang buot nimong buhaton nila kanimo. Tungod niana gihigugma ako pag-ayo sa akong mga anak. Gipahimuslan namo ang maayong komunikasyon.” Siya midugang: “Kon si bisan kinsa sa akong mga apo mobuhat sa butang nga makapalagot kanako, sultihan ko sila kon gikinahanglan. Apan kon kini butang nga mahimo kong kalimtan, kasagarang kalimtan ko na lamang kana.”

Ang gagmayng mga gasa ug gagmayng mga lihok sa bahin sa mga apohan mopatunghag maayong reaksiyon. Ang maluluton, makapadasig nga mga pulong, inay ang kanunayng mga reklamo, maghimong makapahimuot sa kinabuhing pamilyahanon. Ang paggahin ug panahon alang sa mga apo, pagtudlo kanilag makalingawng mga dula ug mapuslanong ginagmayng mga trabaho, pagsugid kanilag mga estorya sa Bibliya o mga anekdota sa pamilya, momugnag makalipay ug malungtarong mga handumanan. Ang maong gagmay apan hinungdanong mga butang mohimo sa kinabuhi nga mas makalilipay.

Ang mga Kaayohan sa Pagtinahoray

“Ang mga apohan,” matud sa doktor nga si Gaspare Vella, “kinahanglang mag-amping nga dili mosupak o makig-indig sa pagmatuto-sa-anak nga awtoridad sa mga ginikanan.” “Kay kon dili,” midugang siya, “makalapas sila sa ilang natad sa kalihokan isip mga apohan ug makailog sa dapit sa mga ginikanan.” Kining sugyota nahiuyon sa giingon sa Kasulatan, nga ang mga ginikanan nakabaton ug pangunang responsabilidad sa pagbansay sa ilang mga anak.​—Proverbio 6:20; Colosas 3:20.

Tungod sa ilang kasinatian sa kinabuhi, sayon sa mga apohan ang paghatag ug tambag. Bisan pa, kinahanglang mag-amping sila nga dili mohatag ug wala-kinahanglana ug usahay dili-kahinangpang tambag. Si Roy ug Jean nag-ingon: “Hinungdanon ang pagsabot nga ang mga ginikanan nakabaton ug pangunang responsabilidad sa pagbansay ug pagdisiplina sa ilang mga anak. Usahay ang usa mobati tingali nga sila estrikto ra kaayo ug sa ubang mga higayon dili igo ang kaestrikto. Busa anaa ang panginahanglan nga pakigbisogan ang tinuod nga tentasyon nga manghilabot.” Si Michael ug Sheena, duha pa ka Britanikong mga apohan, miuyon sa samang punto: “Kon ang mga bata mangayo sa among tambag, kana among ihatag, apan kami dili gayod magdahom nga dawaton nila kana, ni kami mapikal kon dili nila dawaton.” Maayong magbaton ug pagsalig ang tigulang nga mga ginikanan diha sa ilang minyong mga anak lalaki ug mga anak babaye. Ang maong pagsalig mopauswag sa relasyon taliwala sa tulo ka kaliwatan.

Si Vivian ug Jane, nga nagpuyo sa habagatan sa Inglaterra, naningkamot nga sa tanang panahon ituboy ang disiplinang gihatag ngadto sa ilang mga apo sa ilang anak lalaki ug umagad nga babaye, nga ipon nila sa pagpuyo: “Dili kami mosulay pagpatuman sa among kaugalingong mga ideya diha sa mga natad diin tingali lahi ang among pagbati. Kay nakaamgo nga gipaluyohan namo ang ilang mama ug papa, ang mga bata dili gayod mosulay nga pakontrahon ang mga apohan batok sa ilang mga ginikanan.” Bisan pag wala diha ang mga ginikanan, ang mga apohan kinahanglang mag-amping bahin sa pagdisiplina sa mga apo. Si Harold, nga taga-Britanya, nag-ingon: “Ang bisan unsang disiplina nga nakita sa apohan nga gikinahanglan kon wala ang mga ginikanan kinahanglang hisgotan daan uban sa mga ginikanan.” Si Harold midugang nga ang maluluton, apan lig-on, nga pulong ngadto sa mga apo o usa ka pahinumdom lamang “kon unsay gibaod sa ginikanan” kasagarang igo na.

Sa dihang si Christopher, usa ka Nigerianhong apohan, nakamatikod ug kahuyangan sa bahin sa iyang kaugalingong mga anak, siya molikay paghisgot niana sa presensiya sa iyang mga apo: “Ihatag nako ang bisan unsang gikinahanglang tambag sa dihang nag-inusara nga kauban sa mga ginikanan.” Ang mga ginikanan, sa baylo, kinahanglang mohimo sa ilang bahin sa pagtino nga gitahod ang papel sa mga apohan. “Kinahanglanon,” matud ni Carlo, usa ka amahan nga nagpuyo sa Roma, Italya, “nga dili gayod moreklamo bahin sa mga kapakyasan sa mga apohan o ubang mga membro sa pamilya sa atubangan sa mga bata.” Si Hiroko, usa ka Haponesang inahan, nag-ingon: “Kon motungha ang usa ka suliran sa akong mga ugangan, hisgotan ko una kini uban sa akong bana.”

Ang Edukasyonal nga Papel sa mga Apohan

Ang matag pamilya adunay kaugalingong kasaysayan, mga kustombre, ug mga kasinatian nga nagpalahi niini gikan sa tanang uban. Kasagaran, ang mga apohan nagtagana sa koneksiyon sa kagahapon sa pamilya. Sumala sa usa ka Aprikanhong panultihon, “ang matag tigulang nga tawo nga mamatay maoy usa ka librarya nga nasunog.” Ang mga apohan mopasa sa mga nahinumdoman bahin sa mga paryente ug hinungdanong mga okasyon sa pamilya, ingon man sa mga sukdanan sa pamilya nga sagad maghiusa sa pamilya sa lintunganay niini. Walay paglakip sa moral nga giya nga gihatag sa Bibliya, usa ka eksperto miingon nga kon “ang mga batan-on walay kahibalo sa kasaysayan sa pamilya, magdako sila nga wala ang pundasyon sa kasinatian nga nauna kanila, walay mga sukdanan, kulang ug pagsalig-sa-kaugalingon ug huyang sa pagpakiglabot sa ubang mga tawo.”​—Gaetano Barletta, Nonni e nipoti (Mga Apohan ug mga Apo).

Ang mga apo gustong makadungog sa estorya sa dihang bata pa si Mama ug Papa ug ubang mga paryente. Ang pagtan-aw sa usa ka album sa mga letrato mahimong matulon-anon kaayo ug makalingaw. Pagkadakong kamabination ug kadasig ang mahimong motungha samtang isugid sa mga apohan ang estorya sa nangaging mga dekada sumala sa gipadayag diha sa mga letrato.

Si Reg ug Molly, duha ka Britanikong mga apohan nga mga Saksi ni Jehova, nag-ingon: “Ang kalipay miabot kanamo diha sa pagkaarang nga makig-uban sa mga apo ug paghimo sa mga kalihokan kauban nila, nga walay paghilabot sa ilang pakigsuod kang Mama ug Papa, pagtubag sa ilang daghang pangutana, pag-uban sa pagdula, pag-uban sa pagbasa, pagpakita kanila kon unsaon pagsulat, pagpamati kanila nga nagbasa, pagsubay sa ilang pag-eskuyla uban ang mahigugmaong interes.”

Usa ka dakong sayop nga nahimo sa daghang apohan ug ginikanan mao ang pagkabalaka lamang sa maayong panglawas sa mga anak ug mga apo. Si Reg ug Molly, nga gihisgotan sa ibabaw, nag-ingon: “Ang kinadak-ang panulondon nga ikahatag nato sa atong mga anak ug mga apo mao ang pagtan-aw nga sila gimatuto diha sa matuod nga kahibalo sa Pulong sa Diyos.”​—Deuteronomio 4:9; 32:7; Salmo 48:13; 78:​3, 4, 6.

Pagbuhat nga Nahiuyon sa Balaang Pagtulon-an

Ang Balaang Bibliya, ang Pulong sa Diyos, “gamhanan” diha sa mga tawo. Kini adunay katakos sa pagtabang kanila sa pagpugong o pagwagtang sa makapabahin nga mga kinaiya, sama sa kahakog ug garbo. (Hebreohanon 4:12) Busa, kadtong nagpadapat sa mga pagtulon-an niini nagtagamtam sa kalinaw ug panaghiusa diha sa pamilya. Usa sa daghang kasulatan nga mobulig sa tulo ka kaliwatan nga magwagtang sa bisan unsang ulang nga tingali naglungtad sa ilang taliwala mao ang Filipos 2:​2-4, nga nagdasig sa tanan sa pagpasundayag sa gugma ug kamapaubsanon sa hunahuna, sa padayong paghupot sa panaghiusa, nga ‘magbantay, dili uban ang kaugalingong kaikag sa ilang mga pagkabutang, kondili uban usab ang kaugalingong kaikag niadtong iya sa uban.’

Kay nagbuhat nga nahiuyon sa balaang pagtulon-an, ang mga ginikanan ug mga apo nga sama mag-isip nga ugdang kaayo sa awhag nga “magpadayon pagbayad sa angay nga balos ngadto sa ilang mga ginikanan ug mga apohan,” sa materyal, emosyonal, ug espirituwal nga paagi. (1 Timoteo 5:4) Tungod sa maayong kahadlok kang Jehova, gipadayag nila ang lalom nga pagtahod alang sa mga apohan, nga naghinumdom sa iyang mga pulong: “Atubangan sa ubanong buhok angay kang motindog, ug kinahanglang magpakita ka ug pagkamahunahunaon sa pagkatawo sa usa ka tigulang nga lalaki, ug kinahanglang mahadlok ka sa imong Diyos.” (Levitico 19:32) Ang mga apohan magpasundayag ug pagkamaayo pinaagi sa pagtumong sa ilang mga paningkamot sa pagpausbaw sa kaayohan sa ilang mga kaliwat: “Ang usa nga maayo magbilin ug panulondon ngadto sa mga anak sa mga anak.”​—Proverbio 13:22.

Ang mga apohan, mga ginikanan, ug mga apo, kon kaha nag-ipon sila pagpuyo o wala, samang makakaplag ug kaayohan sa mabinationg mga relasyon nga gipasukad sa gugma ug pagtahod, sumala sa giingon sa Proverbio 17:6: “Ang purongpurong sa mga tawong tigulang mao ang mga apo, ug ang katahom sa mga anak mao ang ilang mga amahan.”

[Footnote]

[Hulagway sa panid 8]

Ang usa ka reunyon sa pamilya makaamot sa panaghiusa sa pamilya

[Hulagway sa panid 9]

Madasig ang inyong mga apohan kon kamo mosulat kanila

[Hulagway sa panid 10]

Ang pagpakli sa usa ka album sa pamilya uban sa inyong mga apo mahimong usa ka tugob nga kasinatian