Paggamit sa Puwersa sa Hangin

SINULAT SA KORESPONSAL SA PAGMATA! SA NETHERLANDS

NAGSIGEG tuyok ang dagkong mga ulisi. Hinayhinay kining nagtuyok, kanunay, sama sa mga bukton sa usa ka higanteng manlalangoy nga walay hunong sa pagkapay nga gisungsong ang sulog nga tubig nga nagpaungot kaniya. Hinunoa, kining mga buktona nagtuyok tungod sa puwersa​—dili aron sa pagpaungot niini. Ang puwersa mao ang hangin. Gawas sa kanaas niini, ang hinaguros niining mekanikal nga mga bukton mao lamang ang tingog nga madunggan. Kini maoy turbina nga gipaandar sa hangin, nga nagpatunghag elektrisidad gikan sa puwersa sa hangin.

Sa apupa sa hangin nga mga nasod sama sa Denmark, Pransiya, Alemanya, Netherlands, ug Tinipong Bansa, dugang ug dugang niining mga turbina nga gipaandar sa hangin nagkatag sa maong mga dapit. Sa Tinipong Bansa, ang California aduna nay kapin sa 16,000 niini. Mga 50 kilometros sa sidlakan sa San Francisco, sa Altamont Pass, adunay usa ka lugar sa mga turbina ang may mga 7,000 ka turbina nga nagpunsisok sa mga bakilid aron mokuhag koryente gikan sa walay hunong nga paghaguros sa hangin. Tanantanan, ang mga turbinang gipaandar sa hangin sa California ginaingong makapatunghag igong koryente aron katagan-an ang mga panginahanglan sa mga molupyo sa San Francisco ug Washington, D.C.

Ang Denmark, nga gilibotan sa dagat, maayo usab alang sa paggamit sa enerhiya sa hangin; didto aduna nay duolan sa 3,600 ka turbina nga gipaandar sa hangin. Niadtong 1991 ang Netherlands duna lamay mga 300 ka turbina nga gipaandar sa hangin, apan ang mga kinahanginang mga probinsiya sa nasod nagkauyon nga dungagan kanang maong gidaghanon ngadto sa 3,000. Ang mga tigplano sa enerhiya sa Inglaterra usab naglaom sa paggamit sa hangin sa samang sukod diha sa ilang nasod.

Siyempre, ang paggamit sa kusog sa hangin dili bag-ong ideya. Hunahunaa lamang ang tanang barko nga gipaandar sa hangin nga naglawig sa kadagatan sa mga panahong wala pa moabot ang mga makina. Ang mga windmill gigamit sa daghang kasiglohan sa pagbombag tubig, paggaling ug mais ug mga panakot, ug paggabas sa kahoy. Sa Netherlands may mga 900 pa niining maanindot nga mga monyumento ang nahibilin. Daghan niini matinumanong nagbomba gihapon ug tubig; kasaligan kini bisan sa panahon nga walay koryente.

Sa miaging siglo nga ang taga-Denmark nga propesor nga si Poul de la Cour unang nag-eksperimento sa paggamit sa puwersa sa hangin sa pagpatunghag elektrisidad. Siya nakahimog usa ka gamayng sundanan karon sa modernong turbina nga gipaandar sa hangin. Hinunoa, sa ika-20ng siglo, nakita sa mga tawo nga mas sayon gamiton ang sugnod nga fossil ug nagtaganag mas kusog nga koryente. Sa una, ang maong mga sugnod daw barato ug daghan; busa nabentahaan dayon niini ang hangin ingong tuboran sa koryente. Hangtod nga mitungha ang krisis sa aseite niadtong 1973 nga gihatagag seryosong pagtagad pag-usab ang puwersa sa hangin.

Mga Bentaha Alang sa Kalikopan

Ang krisis sa aseite maoy nakaaghat sa mga siyentipiko sa pagtagad kon unsay mahitabo kon ang abiyo sa sugnod mahurot. Ang mga kapilian sama sa puwersa sa hangin, nahimong mas madanihon. Ang hangin, sa pagkatinuod, walay pagkahurot. Sa ato pa, kanunay kining nagabag-o sa kaugalingon, ingon gayod sa giingon sa Bibliya bahin niini: “Kini padayong nagatuyok ug nagatuyok.” (Ecclesiastes 1:6) Ang puwersa sa hangin mas sayon usab alang sa kalikopan kay sa mga sugnod nga fossil, nga nakadugang sa makahahadlok nga hitabo sama sa ulan nga asido ug nakapasamot sa pag-init sa yuta. Ang enerhiya sa hangin dili magpagawas ug bisan unsang kemikal.

Ug samtang ang hangin dili ingon ka puro nga matang sa enerhiya sama sa gas, karbon, o aseite, kini adunay katingalahang mga bentaha. Pananglitan, handurawa ang turbina nga gipaandar sa hangin nga hinayhinayng nagtuyok sa 10 kilometros matag oras nga huyohoy. Sa kalit ang hangin mokusog, nga modoble sa 20 kilometros matag oras. Pila ang gidaghanon sa enerhiya karon ang makuha sa turbina gikan sa hangin? Doble sa gidaghanon? Dili. Ang magasing New Scientist nagpatin-aw: “Ang enerhiya sa hangin nagausab-usab samtang nagabag-o ang cube sa gikusgon sa hangin.” Busa sa dihang modoble ang gikusgon sa hangin, ang turbina mopagawas ug walo ka pilo nga puwersa! Bisan ang diyutayng pagkusog sa hangin nagkahulogan ug pagkusog usab sa paggawas sa enerhiya gikan sa turbina nga gipaandar sa hangin. Aron bug-os nga mapahimuslan kining cube law, sumala sa pagtawag niini, ang mga turbina nga gipaandar sa hangin sagad nga tukoron sa ibabaw sa mga bungtod, diin ang gikusgon sa hangin mokusog sa dihang mohaguros kini.

Lain pang maayong bahin sa puwersa sa hangin mao nga kini maoy dili kaayo sentralisadong sistema. Mahimong mahatod sa windmill ang tuboran sa enerhiya ngadto sa tiggamit niini. Ang mga makina dali rang iinstalar ug sayon nga ibalhin. Ang hangin dili minahon, itumod sa barko, o paliton. Kini nagpasabot nga ang enerhiya dili lisod nga iapod-apod, ilabina kon itandi sa krudo, nga kinahanglang itumod sa dagkong mga boke. Ang mga aksidente nga nalangkit ang maong mga boke misangpot ug daghang dagkong katalagman sa kalikopan​—sama sa pagkayabo sa aseite sa Alaska niadtong 1989. Ang mga turbina nga gipaandar sa hangin walay ingong mga disbentaha.

Pipila ka Disbentaha

Kini wala magpasabot nga ang puwersa sa hangin maoy tubag sa tanang suliran sa katawhan sa enerhiya. Ang usa ka dakong hagit mao ang pagkadili-matagnaan nga kinaiya sa hangin. Mosimang kini sa laing direksiyon sa bisan unsang panahon. Ang mga tigdukiduki dugay nang nangitag mga sulbad niining maong suliran. Usa ka solusyon namugna niadtong katuigang 1920, sa dihang ang Pranses nga enhinyero nga si Georges Darrieus nakaimbentog usa ka turbina nga gipaandar sa hangin nga patindog ang ehe. Daw sama gayod kini sa usa ka dakong makina nga tigmikskla, ug kini moandar bisan unsay direksiyon sa hangin. Ang lainlaing matang niining katingad-ang tan-awon nga turbina nagaandar karon. Ugaling, ang hangin usab mohunong sa bisan unsang panahon. Ug sa laing grabeng kahimtang, ang kalit nga mga paghuros makadaot sa mga ulisi ug turbina.

Katingalahan, ang pipila sa labing dayag sa mga pagtutol sa paggamit sa puwersa sa hangin nalangkit sa kalikopan. Una sa tanan, ang modernong mga turbinang gipaandar sa hangin maoy lahi kaayo gikan sa nindot tan-awon, katingad-ang mga tinukod sa kanhiayng panahon. Ang dagkong turbina maoy 100 metros ang gihabogon; ang kasarangang turbina maoy 40 metros. Pipila niini ang malarawan nga maanindot. Tinuod, daghang high-tension nga mga linya sa koryente ug mga torre sa radyo ang adunay ingong gihabogon, apan ang nagbiyobiyong mga ulisi sa usa ka turbina nga gipaandar sa hangin makadanig mas dakong pagtagad.

Dayon anaa kanang kabanha. Ang pipila kusganong mitutol sa pagtukod ug mga turbinang gipaandar sa hangin sa ilang lugar tungod sa kabanha nga ipahinabo niini. Bisan pa, makaiikag, usa ka pagtuon nakakaplag nga ang usa ka kasarangang gidak-on nga turbina sa Cornwall, Inglaterra, nagpagawas ug sukod sa kabanha nga imong madungog kon ang kotseng nagdagan ug 60 kilometros matag oras molabay sa gilay-ong siyete metros gikan kanimo. Kining maong sukod sa kabanha mous-os ug dako sa magkalayo ang distansiya. Ang usa ka tawo nga 300 metros ang gilay-on wala nay madunggang kabanha kay sa iyang madunggan diha sa kasarangang librarya. Gawas pa, ang hangin nga nagpatuyok sa turbina motabon sa kabanha. Apan, sa pagkatinuod kon adunay gatosan ka turbinang gipaandar sa hangin diha sa usa ka lugar​—o linibo sama sa anaa sa Altamont Pass sa California—​ang kabanha mahimong usa ka dakong suliran.

Ang lain pang suliran maoy sa mga langgam. Usa ka organisasyon sa pagpanalipod sa langgam sa Netherlands niining bag-o pa nagpasidaan batok sa pagtukod ug mga turbina sa mga dapit nga kan-anan ug sanayanan sa mga langgam​—kon ngiob o dag-omon sa gawas, basin mabangga sila sa mga ulisi. Sumala sa usa ka pagbanabana, sa usa ka lugar sa mga turbina sa Olandes nga may 260 ka turbina, kutob sa 100,000 ka langgam matag tuig ang nangamatay niining paagiha. Hinunoa, ang ubang pagtuon nagpakita nga ang mga turbinang gipaandar sa hangin wala kaayoy epekto sa kinabuhi sa langgam.

Usa ka Kontrata sa Seguro?

Bisan pa niini nga mga disbentaha, matin-aw nga ang puwersa sa hangin nagahimog usa ka hinungdanong kontribusyon sa pagpakunhod sa paggamit sa mga sugnod nga fossil. Diha sa iyang librong Wind Energy Systems, si Propesor Gary L. Johnson sa Kansas State University, T.B.A., nagpahayag nga ang puwersa sa hangin moobra uban sa mas kombensiyonal nga mga sistema nga magpagawas ug enerhiya. Gamiton nianang paagiha, siya nag-ingon, “ang mga generitor sa hangin maisip nga susama sa usa ka kontrata sa seguro batok sa dakong suliran sa abiyo sa sugnod.”

Sa dili magdugay, ang tawo mahimong manginahanglan ug dako sa maong kontrata sa seguro. Ang palaumagian sa balita subsob nga naghisgot sa walay kataposang pagpangita sa tawo ug sugnod. Samtang siya magminag karbon ug magbangag sa pagpangitag aseite ug gas, dili lamang gititi niya kining dili kahulipang butang kondili sa pila ka dapit naghugaw usab sa iyang kaugalingong palibot pinaagi sa paggamit niini! Kasamtangan, ang hangin padayon nga nagahuyop​—mahinlo, walay kataposan, ug, sa dakong bahin, wala gihapon tagda.

[Hulagway sa panid 23]

Linibong mga turbinang gipaandar sa hangin nagpagawas ug elektrisidad sa daghang kanasoran

[Hulagway sa panid 24]

Gatosan niining nindot nga mga monyumento nagbarog gihapon sa Netherlands