Mapugsanong Panggawi—Gigamhan ba Niini ang Imong Kinabuhi?

“Magmata ako sa alas 6 kada buntag,” matod ni Keith.a “Ang akong orasan nga may alarma awtomatikong gi-set sa alas 6. Nahibalo ako nga na-set na kana. Ako dili gayod mag-usob niana. Bisan pa, kanunay ko kanang gisusi. Kada gabii ako kanang tan-awon labing menos lima ka beses sa dili pa ako matulog. Ug ang mga swits sa kalan​—kinahanglang akong tinoon nga napalong ang matag usa. Akong makita nga napalong na kana, apan kinahanglang ako kanang balikon ug tan-awon kas-a, kaduha, katulo​—aron lamang makapaneguro. Unya kinahanglang masusi nako ang pultahan sa repriherador, nga balikbalik, sa pagpaneguro nga sirado kana. Unya anaay siradora sa eskren nga pultahan nga susihon, ug ang duha ka siradora sa dakong pultahan sa balay . . . ”

SI Keith nag-antos sa obsessive-compulsive disorder (OCD), nga gibatbat ingong makapaluyang kondisyon nga tiniman-an sa dili-kapugngang mga hunahuna (mga gikalingahan) ug mga lihok (mga agda).b Ang tawong may OCD mobati nga ang maong mga gikalingahan ug mga agda bug-os nga dili tinuyo. Sama kini nga kini sila mopugos sa pagsulod ug mogahom.

Ang tanang tawo usahay makasinati sa wala-kagustohing mga hunahuna ug mga aghat. Apan sa OCD kini mahimong mapinadayonon kaayo ug magbalikbalik nga magbalda kini sa normal nga pagkinabuhi ug magpahinabo sa grabeng kahigwaos, nga usahay mosangpot sa depresyon. “Ang makanunayong pakigbisog sa hunahuna mitukmod kanako sa paghunahuna nga maghikog,” matod sa usa ka nag-antos niini. Tagda ang pipila ka simtoma niining makalilibog nga sakit.

Ang Pagkakita Wala Magkahulogan nga Nakombinsir

Inigmaneho ni Bruce sa iyang kotse ibabaw sa usa ka bugdo sa karsada, hakpon siya sa mangil-ad nga kahadlok. ‘Unsa na lang kon ako nakaligis ug tawong naglakaw?’ iyang gisukot ang iyang kaugalingon. Ang pagbati mahimong mas kusog hangtod nga mobalik na lamang siya sa dapit sa “krimen” ug mosusi​—dili lamang kas-a apan balikbalik! Siyempre, wala makakita si Bruce ug nasamdan nga tawong naglakaw. Bisan pa, siya wala makapaneguro! Busa inig-abot niya sa balay, siya magbantay sa balita alang sa mga taho bahin sa usa ka aksidente nga ang biktima gibiyaan. Siya motelepono pa gani sa polis aron “mokompisal.”

Sama kang Bruce, daghang may OCD gisakit sa mga pagduhaduha: ‘May gidaot ba ako? Gipalong ko ba ang kalan sa pagbiya nako sa balay? Gisirhan ko ba ang pultahan?’ Ang kadaghanang tawo usahay dunay susamang mga panghunahuna, apan ang tawong may OCD mosusi ug mosusi pag-usab ug dili gihapon makontento. “Ang tigsusi nakong mga pasyente sa kanunay daw nag-ingon nga ‘ang kahibalo naggikan sa mga sentido lamang,’” misulat si Dr. Judith Rapoport. “Busa ang gunitanan sa pultahan kinahanglang balikbalikon pagliso; ang suga pasigaon ug pagngon, pasigaon ug pagngon. Kining mga buhata magdalag dihadihang impormasyon, apan dili kini magkombinsir kanila.”

Walay Butang nga Igo na ang Pagkahinlo

Ang usa ka 14-anyos nga batang lalaki nga ginganlag Charles nalinga sa kahadlok nga hitaptan ug mga kagaw. Ang iyang inahan kinahanglang maghinlo sa tanang butang nga mahimong hikapon niya pinaagig alkohol nga panghaplas. Dugang pa, si Charles mahadlok nga ang mga bisita magdalag kagaw gikan sa kalye.

Si Fran may mga kahadlok samtang maglaba sa iyang mga sinina. “Kon ang mga sinina mahidapat sa kilid sa makinang iglalaba inighaw-as nako niini,” matod niya, “kinahanglang usbon ko ang paglaba niini.”

Sama kang Charles ug Fran, ang daghang may OCD dunay mga pagkalinga nga nasentro sa mga kagaw ug pagkamahugawan. Kini mahimong mosangpot sa hingaping pagkaligo o panghunaw, usahay sa punto nga motungha ang mga butoybutoy​—bisan pa niana ang nag-antos dili gihapon mobati nga nahinlo.

Gisakit sa Hunahuna

Si Elaine gisakit sa dili-tinuyong tampalasang mga hunahuna bahin sa Diyos. “Kini sila maoy mga butang nga dili gayod nako gituyo ug palabihon ko pang mamatay kay sa tuyoon kana,” matod niya. Bisan pa niana, nagpadayon ang mga hunahuna. “Usahay tungod sa pagpakigbisog nga pugngan kining mga hunahunaa sa kada adlaw, sa literal ako kapoyon sa magabii.”

Si Steven mihimog “mga panaad” sa Diyos nga tinukmod sa mga pagbati sa sala tungod sa iyang mga sayop. “Kining maong kiling makapaguol kanako tungod kay kini daw mahasupak sa akong kabubut-on,” matod niya. “Human niana, ang akong konsensiya magtukmod kanako nga tumanon kon unsay akong gisaad. Tungod niini, ako kaniadto napugos sa pagguba sa butang nga may dakong sentimental nga bili.”

Si Elaine ug si Steven dunay mga gikalingahan nga kasagarang gihimo diha sa hunahuna. Bisan pag ang ilang mga simtoma dili daling makita, kadtong may hingaping mga hunahuna nabilanggo sa balikbalik nga pagbati sa sala ug kahadlok.

Kini maoy pipila lamang sa daghang simtoma sa OCD.c Unsay nagpahinabo sa maong sakit? Sa unsang paagi kini matambalan?

Pagpugong sa Dili-Mapugngan

Usa ka doktor nagbatbat sa OCD nga panggawi ingon nga resulta sa “usa ka short circuit sa utok” diin ang impormasyong labot sa sentido dili mapatik ug “ang programa mabalikbalik sa pagpaandar.” Unsay nagpahinabo sa maong pagbalikbalik? Walay usa ang nakatino. Ang tigpasa sa utok nga serotonin daw nalangkit, apan ang ubang mga bahin sa utok gitun-an usab. Ang pipila nag-ingon nga ang mga kasinatian sa pagkabata pa tingali magpukaw sa OCD, tingali nga nakombinar sa usa ka henetikong kiling.

Apan, bisan unsa man ang hinungdan tin-aw ang usa ka butang: Ang pagsulti niadtong may OCD nga mohunong sa paghugas o mohunong sa pagsusi lagmit nga mapakyas. Labaw pa sa hugot nga tinguha ang nalangkit.

Ang pagpatambal nakatabang sa daghan. Ang laing paagi naglangkit sa pagladlad sa pasyente sa gikahadlokan nga kahimtang ug unya pagsanta sa kasagarang pagsanong. Ang usa ka tawo nga magbalikbalik sa pagpanghugas, pananglitan, pakupton ug hugawng butang ug unya dili pahugason. Siyempre, ang maong pagtambal dili makapaayo sa usa lamang ka gabii. Apan pinaagi sa paglahutay, gibati sa pipila nga kini makahatag ug kahupayan.

Gisusi usab sa mga eksperto ang posibilidad nga, labing menos sa pila ka kaso, ang OCD mahimong nakagamot sa mga kasinatian sa pagkabata pa. Namatikdan nga daghang dinagmalang kabataan magdako nga mobati nga sa kinaiyanhon walay kapuslanan o mahugaw, ug ang pipila kanila sa ingon nakaugmad sa mapugsanong pagbalikbalik sa pagpanghugas.

Kahupayan Gikan sa mga Pagkalinga ug mga Agda

Kon nag-antos ka sa OCD, ayawg batia nga lahi ka o tingali hapit nang mabuang. “Gawas sa linain nilang mga kahadlok,” misulat si Dr. Lee Baer, “ang mga tawong may OCD nakaamgo gihapon sa katinuoran diha sa tanang ubang bahin sa ilang mga kinabuhi.” Ikaw matabangan! Hinumdomi, ang OCD maoy usa ka bunga sa pagkadili-hingpit. Dili kini usa ka ilhanan sa moral nga kahuyangan o espirituwal nga kapakyasan! Ni kini nagpaila sa kawalay-pag-uyon sa Diyos. “Si Jehova maluluy-on ug mapuangoron, mahinay sa kasuko ug dagaya sa mahigugmaong-kalulot. Kay siya mismo nahibalo pag-ayo sa atong pagkahulma, nga nahinumdom nga kita abog.”​—Salmo 103:8, 14.

Apan unsa man kon ang hingaping mga hunahuna morag tampalasan o mapasipalahon? Sa OCD, ang mangil-ad nga mga hunahuna mopasamot sa pagbati sa pagkasad-an, ug ang pagbati sa pagkasad-an mopasamot sa mas ngil-ad pang mga hunahuna. “Kini makapalagot kaayo nako,” matod ni Elaine. “Kini makapaugtas kanako​—sa paghunahuna nga si Jehova sa kanunay tingali nasuko kanako.” Ang pipila mahimong mobati pa nga ang ilang mga hunahuna maoy katumbas sa dili-mapasaylong sala!

Hinunoa, ang mga komento ni Jesus mahitungod sa dili-mapasaylong sala, sa sala batok sa balaang espiritu sa Diyos, tin-awng wala magtumong sa hinanali, hingaping mga hunahuna. (Mateo 12:31, 32) Gitumong ni Jesus ang iyang mga komento ngadto sa mga Pariseo. Siya nasayod nga ang ilang mga pag-atake bug-os nga tinuyo. Ang tinuyo nilang mga buhat naggikan sa mga kasingkasing nga napunog kasilag.

Sa pagkatinuod, ang kabalaka nga ang usa nakapasuko sa Diyos mahimo pang ebidensiya nga ang usa wala makasala sa salang dili mapasaylo. (Isaias 66:2) Dugang pa, makapalig-on ang pagkahibalo nga ang Maglalalang nakasabot sa maong sakit. Siya maluluy-on ug “andam nga mopasaylo.” (Salmo 86:5; 2 Pedro 3:9) Bisan pag ang atong kaugalingong mga kasingkasing naghukom kanato, “ang Diyos labaw kay sa atong mga kasingkasing ug nahibalo sa tanang butang.” (1 Juan 3:20) Siya nahibalo sa sukod nga sangpotan sa mga hunahuna ug mga agda gumikan sa usa ka sakit nga ang usa limitadog gahom ibabaw niana. Ang nag-antos sa OCD nga nakaamgo niini sa ingon makalikay sa pagtugaw sa iyang kaugalingon sa hinobrang pagbati sa sala.

Pagkamapasalamaton nato nga si Jehova nagsaad sa usa ka bag-ong kalibotan diin aduna unyay kahupayan gikan sa tanang lawasnon, mental, ug emosyonal nga mga sakit! (Pinadayag 21:1-4) Kasamtangan, kadtong kinahanglang moantos sa maong sakit makahimog praktikal nga mga lakang aron paghupay sa ilang pag-antos.

[Mga footnote]

[Kahon sa panid 22]

Pagtaganag Pagpaluyo

ISIP usa ka higala o membro sa pamilya, dako kag mahimo sa pagpaluyo sa usa ka tawong nakigbisog sa obsessive-compulsive disorder (OCD).

• Una, susiha ang imong kaugalingong tinamdan. Kon nagtuo ka nga ang nag-antos maoy mahuyang, tapolan, o gahig-ulo, tinong iyang masabtan kini ug dili madasig nga mouswag.

• Pakigsulti sa nag-antos. Sayra kon unsay iyang gipakigbisogan. Ang pagkaadunay usa ka sumbonganan nga prangka ug matinud-anon kasagarang mao ang unang tikang sa nag-antos padulong sa pagpukgo sa mga simtoma sa OCD.​—Proverbio 17:17.

• Ayaw himoa ang mga pagtanditandi. Ang OCD mopatunghag naglabing mga agda nga dili sama nianang gibati sa mga wala mag-antos niana. Busa kasagarang dili epektibo ang paglangkit kon giunsa nimo pagsagubang uban sa imong mga pangaghat.​—Itandi ang Proverbio 18:13.

• Tabangi ang nag-antos nga magbutang ug kab-oton ang matinud-anong mga tumong. Magpili ug usa ka simtoma, ug ihan-ay ang serye sa mga tumong aron mabuntog kini. Sugdi ang tumong nga labing sayon nga makab-ot. Pananglitan, ang usa ka tumong mao ang pagkaligo nga dili molapas sa usa ka gitinong panahon.

• Ipahayag ang pagdayeg tungod sa pag-uswag. Ang pagdayeg magpalig-on sa matarong nga panggawi. Matag lakang sa pag-uswag​—bisan unsa ka gamay—​maoy bililhon.​—Proverbio 12:25.

Ang pagkinabuhi kauban sa nag-antos ug OCD mahimong bug-at sa emosyon diha sa mga membro sa pamilya. Busa, ang mga higala kinahanglang magmasinabtanon ug mapaluyohon sa bisan unsang praktikal nga mga paagi nga ilang mahimo.​—Proverbio 18:24b.

[Mga hulagway sa panid 21]

Hingaping paghugas ug pagsusi —duha ka simtoma sa OCD