Unsay Nag-umol sa Imong Tinamdan?

MGA 2,700 ka tuig kanhi, gisulat sa usa ka dinasig nga magsusulat ang makapatukbil sa hunahuna nga sanglitanan: “Sama rag lingawlingaw alang sa usa ka buangbuang ang haluag nga paggawi.” (Proverbio 10:23) Ang pagkatinuod niini ilabinang nadayag sukad sa seksuwal nga rebolusyon. Sa wala pa ang kalisang sa AIDS, ang nangibabawng tinamdan mao nga ang sekso maoy usa ka ‘gidula nga esport’ ug ang seksuwal nga gana kinahanglang tagbawon ‘bisag unsa pay sangpotanan.’ Nausab ba kining maong tinamdan? Wala gayod.

Ang sobrang paghunahuna sa sekso karon nagpatungha gihapon ug “mga nangabuang sa kaibog,” ‘mga tig-ilis-ilis ug mga asawa,’ ug “seksuwal nga mga manunukob,” nga mangatarongang ang pamatasan maoy usa ka pribadong butang ug nga normal ang librelibreng gugma uban sa daghang kaparis. (Tan-awa ang kahong “Seksuwal nga mga Estilo-sa-Kinabuhi,” sa panid 6.) Nangangkon sila nga ‘walay masakitan’ sa pagpakigsekso kang bisan kinsa, basta gibuhat kini sa duha ka nagkasinabot nga mga hamtong. Niadtong 1964, ang sosyologong si Ira Reiss sa State University of Iowa naghubit niini ingong “pagkamatugoton nga may pagbati.”

Ang Anglikanong obispo sa Edinburgh, Scotland, daw sama ug hunahuna, tungod kay sumala pa niya ang tawo natawo nga daghag taghigugma. Sa usa ka pakigpulong bahin sa sekso ug Kristiyanidad, siya miingon: “Ang Diyos nahibalo nga sa dihang kita iyang gihimo kita iyang gihatagan ug dala-sa-pagkatawong gana sa sekso sa pagpangita ug sa pagsabod sa atong mga binhi. Gihatagan niya kita ug mahilayong mga gene. Nagtuo ako nga sayop ang simbahan sa pagsaway sa mga tawong nagsunod sa ilang kinaiyanhong mga gana.”

Maayo ba ang maong tinamdan? Unsay bili sa librelibreng gugma? Ang tiawtiaw bang mga relasyon uban sa lainlaing seksuwal nga mga paris mohatag ug katagbawan ug kalipay?

Ang tibuok-globong pagkaylap sa mga sakit nga napasa sa sekso ug ang paglungtad sa milyonmilyong pagmabdos gawas sa kaminyoon, ilabina taliwala sa mga tin-edyer, nagpamatuod sa kapakyasan sa maong pilosopiya. Sumala sa magasing Newsweek, sa Tinipong Bansa lamang, natakboyan sa sakit nga napasa sa sekso ang gibanabanang tulo ka milyong tin-edyer matag tuig. Dugang pa, daghan niining “nagkasinabot nga mga hamtong” mopatim-aw nga “walay kinaiyanhong pagbati” o pag-ila sa responsabilidad ngadto sa gisabak nga bata nga sagad moresulta, ug magdalidali sila sa pagpakuha niini. (2 Timoteo 3:3) Kini pagabayran sa gisabak nga bata sa iyang kinabuhi, sa dihang walay-kaluoy kining ipakuha gikan sa inahan niini. Hayan ang bili nga ibayad sa batan-ong inahan maoy sobra nga kaguol ug pagbating-sad-an nga maghasol kaniya sa nabilin niyang kinabuhi.

Sa tungang bahin sa katuigang 1990 sa Britanya lamang, ang bili sa salapi sa mga epekto sa seksuwal nga rebolusyon maoy makalilisang nga $20 bilyones sa usa ka tuig, sumala sa kalkulasyon ni Dr. Patrick Dixon. Diha sa iyang librong The Rising Price of Love, nakadangat si Dr. Dixon niining maong kantidara pinaagi sa pagkuwenta sa gastos sa pagtambal sa sakit nga napasa sa pagpakigsekso, lakip na ang AIDS; ang gastos sa pagkahugno sa malahutayong mga relasyon; ang gastos sa komunidad alang sa nag-inusarang pagkaginikanan; ug ang gastos sa terapiya sa pamilya ug sa bata. Sumala sa gitaho diha sa The Globe and Mail, usa ka adlaw-adlawng mantalaan sa Canada, si Dr. Dixon mihinapos: “Ang rebolusyon sa seksuwal nga mga relasyon nga nagsaad kanato ug kagawasan nagbilin sa daghan nga ginapos, diha sa usa ka kalibotan nga nalaglag tungod sa seksuwal nga kagubot, trahedya, kamingaw, emosyonal nga kasakit, kapintasan ug pag-abuso.”

Apan nganong nagpadayon ang sobrang paghunahuna sa sekso, ang pagpalabi sa tiawtiaw nga mga relasyon, ug ang pamugos sa walay tulubagong librelibreng gugma? Tungod sa maong dayag daotang mga bunga niining nangaging tulo ka dekada, unsay nagpadasig niining malaglagong sobrang paghunahuna?

Pornograpiya Nagtuis sa Sekso

Gikutlo ang pornograpiya ingong usa ka hinungdan nga nagdasig sa sobrang paghunahuna sa sekso. Usa ka nangangkong giyanon sa sekso nagsulat sa mantalaang The Toronto Star: “Miundang ako sa pagpanigarilyo lima ka tuig kanhi, sa pag-inom ug alkoholikong ilimnon sa milabayng duha ka tuig, apan wala nay mas malisod pa sa akong kinabuhi kay sa pag-undang sa pagkagiyan nako sa sekso ug pornograpiya.”

Kombinsido usab siya nga ang mga tin-edyer nga naladlad kanunay sa pornograpiya nakaugmad ug tinuis nga panglantaw sa seksuwal nga paggawi. Ilang buhaton ang seksuwal nga mga paghanduraw ug samokan ug nalisdan sa tinuod nga mga relasyon. Kini mosangpot sa pagpahilit ug sa ubang mga suliran, nga usa sa dakong suliran niini mao ang kalisod sa pagmugnag dumalayong mga bugkos sa gugma.

Kalibotan sa Kalingawan Nagpahimulos sa Sekso

Ang mahilayong mga estilo-sa-kinabuhi nga naglangkit sa daghang seksuwal nga paris, legal man o dili, makaylapong gibuhat ug dayag nga gipakita sa kalibotan sa kalingawan. Ang walay-gugma ug makauulaw nga pagpakita sa seksuwal nga panagsandurot diha sa telon nagpasamot sa sobrang paghunahuna sa sekso, nga naghatag niini nga kaliwatan ug tinuis nga tinamdan labot sa tawhanong seksuwalidad. Sagad binakak nga gipakasama sa media sa kalingawan ang pagpakigsekso sa mga dili minyo sa mahigugmaong panagsandurot. Ang mga magdadayeg nga nagaidolo sa mga bituon sa kalingawan daw dili makaila sa kalainan tali sa naghurohuro nga seksuwal nga gana ug gugma, tali sa tiawtiaw kaswal nga seksuwal nga mga relasyon ug dumalayong panaad, o tali sa handurawan ug sa kamatuoran.

Kasagaran, usab ang kalibotan sa panganunsiyo nagapahimulos sa sekso ingong usa ka galamiton sa pagbaligya. Nahimo kining “usa ka dili tawhanon nga butang kansang tuyo mao ang pagdani sa pagtagad ngadto sa usa ka produkto,” matod pa sa usa ka magtatambag bahin sa sekso. Ang mga tig-anunsiyo nagpahimulos sa sekso ug naglangkit sa seksuwal nga ekspresyon uban sa maayong kinabuhi, bisan pag kini maoy lain pang “pagtuis sa seksuwal nga panglantaw” sa ika-20ng siglo, nagkanayon ang mantalaang Family Relations.

Nagakausab nga mga Papel Nagatuis sa mga Tinamdan

Ang nagakausab nga sosyal nga palibot ug ang pagpailaila sa mga pildoras nga pagpugong sa pagpanganak ngadto sa baligyaanan niadtong 1960 nag-usab sa seksuwal nga panggawi sa minilyong kababayen-an. Ang Pildoras nagpatuo sa kababayen-an nga katupong sila sa mga lalaki labot sa seksuwal nga mga butang, usa ka seksuwal nga kagawasan o pagkinaugalingon nga wala pa sukad mahitabo. Sama sa mga lalaki, sila karon makaeksperimento na sa tiawtiawng mga relasyon, nga wala na babagi sa kahadlok sa wala-kinahanglanang pagmabdos. Nalipay sa ilang seksuwal nga kagawasan, ang mga lalaki ug babaye parehong nagaduso sa mga papel sa normal nga pamilya ug sekso sa punto sa pagkawagtang.

Usa ka magsusulat sa Bibliya sa unang siglo miingon labot sa maong mga tawo: “Sila adunay mga mata nga puno sa pagpanapaw ug dili makabiya sa sala . . . Aduna silay kasingkasing nga nabansay diha sa hakog nga kaibog. . . . Nga mibiya sa tul-id nga dalan, sila napahisalaag.”​—2 Pedro 2:14, 15.

Edukasyon sa Sekso sa mga Tunghaan

Ang usa ka pagtuon sa T.B. sa 10,000 ka wala-sukad-maminyo nga babaye sa hayskul nga edad nagpakita nga “ang kahibalo, sama sa gipakita sa mga kurso sa edukasyon sa sekso ug kinaugalingong kahibalo bahin sa pagpugong sa pagpanganak,” walay epekto sa gidaghanon sa pagmabdos sa dili-minyong mga tin-edyer. Bisan pa niana, ang ubang publikong mga tunghaan nagsanong sa epidemya pinaagi sa pagtanyag sa ilang mga estudyante ug libreng mga kondom, bisan pag kining maong buhat mainitong gilantugian.

Ang 17-anyos nga estudyante sa hayskul nga giinterbiyo sa mantalaang Calgary Herald nag-ingon: “Tinuod nga ang kadaghanan sa mga tin-edyer sa hayskul nakigsekso . . . , gani bisan ang ubang 12-anyos.”

Unsa ang Gugma ug Panaad?

Ang gugma, pagsalig, ug gikalipayang suod nga panag-uban dili maoy awtomatikong mga resulta sa dihadiha nga seksuwal nga kaibog o sa pagtagbaw sa kalit nga mga gana sa sekso. Ang pakigsekso lamang dili makamugnag tinuod nga gugma. Ang gugma ug kasuod maoy gikan sa mga kasingkasing sa duha ka matinagdanong mga indibiduwal nga nanaad sa pagtukod ug usa ka permanenteng relasyon.

Ang tiawtiaw nga mga relasyon ngadtongadto mopabati sa usa nga walay kasegurohan, mag-inusara, ug tingali matakboyan ug sakit nga napasa sa sekso sama sa AIDS. Ang mga tigpaluyo sa librelibreng gugma haom nga gihubit sa mga pulong nga mabasa sa 2 Pedro 2:19: “Samtang sila nagasaad kanila ug kagawasan, sila mismo nagalungtad ingon nga mga ulipon sa pagkadunot. Kay ang bisan kinsa nga mabuntog sa lain maulipon niini nga usa.”

Ang hunta sa sosyal nga kaakohan sa Iglesya sa Inglaterra nagpagula ug taho niini sa Hunyo 1995, nga nag-ulohang “Butang nga Angay Saulogon.” Sukwahi gayod sa Biblikanhong tambag, giawhag sa hunta ang iglesya sa “pagtangtang sa mga pulong ‘nagkinabuhi sa sala’ ug sa pagwagtang sa mahukmanon niining tinamdan ngadto sa mga nagpuyopuyo nga wala magminyo,” sumala sa The Toronto Star. Ang taho nagrekomendar nga “angay abiabihon sa mga kongregasyon ang mga nagpuyopuyo, maminaw kanila, mokat-on gikan kanila, . . . aron makaplagan sa tanan ang presensiya sa Diyos diha sa ilang mga kinabuhi.”

Unsa kahay tawag ni Jesus sa maong relihiyosong mga pangulo? Walay duhaduha “mga buta nga manggigiya.” Ug komosta man kadtong nagsunod sa maong mga manggigiya? Siya nangatarongan: “Nan, kon ang usa ka tawong buta magagiya sa usa ka tawong buta, mangahulog sa gahong silang duha.” Makatino ka bahin niini, si Jesus tin-awng miingon nga ang “mga pagpanapaw” ug “mga pakighilawas” maoy apil sa ‘mga butang nga nagapahugaw sa usa ka tawo.’​—Mateo 15:14, 18-​20.

Tungod niining nagkadaiyang mga hinungdan nga nagtuis ug nagpahimulos sa sekso, sa unsang paagi ang usa ka tawo, ug ilabina ang mga batan-on, makalingkawas gikan sa sobrang paghunahuna sa sekso? Unsa ang sekreto sa malipayon, dumalayong mga relasyon? Ang sunod nga artikulo magatagad kon unsay mahimo sa mga ginikanan sa pagtabang sa mga batan-on sa pagpangandam alang sa umaabot.

[Blurb sa panid 5]

Sa Tinipong Bansa lamang, gihampak sa mga sakit nga napasa sa sekso ang gibanabanang tulo ka milyong tin-edyer matag tuig

[Kahon sa panid 6]

Seksuwal nga mga Estilo-sa-Kinabuhi

Mga Nangabuang sa Kaibog: Sila nalamat sa paghigugma, busa sila moadto gikan sa usa ka relasyon ngadto sa laing relasyon sa dihang mapalong na ang binatang-gugma. Ang termino gimugna ni Dr. Michael Liebowitz, sa New York State Psychiatric Institute.

Mga Tig-ilis-ilis ug mga Asawa: Mga tawong nakaagig sunodsunod nga mga relasyon sa gugma nga sa legal nagpakasal, nagdiborsiyo, ug nagpakasal pag-usab giila niining paagiha sa mga sosyologo.

Seksuwal nga mga Manunukob: Naninguha sila sa pagpakita sa ilang seksuwal nga katakos pinaagi sa pagbaton ug daghang paris, matod ni Luther Baker, propesor sa mga pagtuon sa pamilya ug sertipikadong mananambag bahin sa sekso. Ang termino gigamit usab karon alang sa mga tig-abusog bata.

[Hulagway sa panid 7]

Ang pornograpiya makagiyan ug motultol ngadto sa tinuis nga tinamdan sa seksuwal nga panggawi