‘Prangka nga Panglantaw sa Mental nga Kahimsog’

“Bisan pa sa talagsaong medikal nga mga pag-uswag diha sa daghang bahin sa pag-atiman sa panglawas,” nag-ingon ang usa ka artikulong gipatik diha sa Synergy, usa ka sulat-balita sa Canadian Society for International Health, “atong giatubang ang usa ka prangka nga tibuok-kalibotang panglantaw sa mental nga kahimsog.”

Usa ka taho mihinapos nga 1 sa 4 ka tawo sa tibuok kalibotan nag-antos gumikan sa mga sakit sa mental, emosyonal, o sa pamatasan. Ang laing pagtuon nagpaila nga 1 sa 3 ka pasyente nga miduol sa alagad sa panglawas ang mibuhat sa ingon tungod kay nag-antos gumikan sa depresyon o mga suliran sa kabalaka. Ug kanang gidaghanona, nag-ingon ang mga tigdukiduki, nagausbaw.

Ngano? Ang pagtuon nga gidumala sa Department of Social Medicine sa Harvard University nag-ingon nga ang maong mga sakit sama sa grabeng depresyon, schizophrenia, ug pagkaliso sa pangisip nagkadaghan tungod kay “dugang mga tawo ang nagkinabuhi nga tigulang na kaayo.” Hinunoa, ang mas taas nga pagkinabuhi dili lamang maoy hinungdan. Ang mga suliran usab sa ekonomiya maoy mabasol, maingon man ang nag-usbaw nga kapit-os sa modernong pagkinabuhi.

Sa unsang paagi kining masulub-ong hulagway mausab? Taliwala sa daghang bahin sa pag-atiman sa panglawas, nag-ingon ang mga eksperto, ang mental nga kahimsog kinahanglang hatagag pangunang pagtagad tungod kay kini “naghawas sa usa sa kataposang wala-masuhid nga mga natad sa pagpauswag sa tawhanong kahimtang.”