Ang Imong Utok—Sa Unsang Paagi Magamit Nimo Kini sa Labing Maayong Paagi?
Samtang ginabasa nimo kining mga pulonga, ang imong utok magpatungha ug mga handomanan nga gitipigan katuigan kanhi sa dihang una nimong nakat-onan kon unsaon pagbasa. Apan aron kahatagan ug maalamon ug mahunahunaong pagtagad ang imong nakat-onan, kinahanglang maugmad nimo ang katakos sa paghunahuna sa utok.
ANG mga siyentipiko nakadiskobre nga ang mga koneksiyon tali sa mga neuron sa utok padayong nagbag-o. Kon dili gamiton o palihokon, ang mga neuron ug mga koneksiyon sa neuron mamatay. “Ang utok moarang-arang kon gamiton,” mikomento ang usa ka di pa dugayng taho. “Alang niadtong nabalaka bahin sa kahimtang sa ilang mga utok—o nagtinguha nga huptan kana sa maayong kahimtang—ang kinamaayohang tambag morag mao ang nagkadaiyang intelektuwal nga pagkaon ug daghang mental nga ehersisyo.”
Mental nga Ehersisyo Hinungdanon
Aron maapresyar ang kabililhon sa “daghang mental nga ehersisyo,” matikdi kon unsay nadiskobrehan sa mga siyentipiko bahin sa mga bata. Sa pagkatawo, ang mga bata dili normal nga buta. Kinahanglan lamang nilang maugmad ang katakos sa pagtan-aw. Sa sinugdan, makakita lamang sila sa mga butang diha sa duol. Sa ulahi, maugmad nila ang three-dimensional nga panan-aw samtang nagsugod sila sa paghukom sa mga kalainan sa mga hulagway nga gipasa sa ilang mga mata. Apan kon ang usa ka mata gibendahean panahon sa pag-ugmad niini, ang bata mahimong motubo nga dili kaayo makakita kanang mataha. Ngano man? Tungod kay ang gipasulod nga impormasyon gikan sa usa ka mata magdominar sa visual cortex sa utok.
Ang mga dulaan nga magpaikag sa bata makatabang sa pag-andam sa utok sa pagsabot kon unsay nagakahitabo diha sa palibot sa bata.
Ang di pa dugayng panukiduki nagsugyot usab nga ang musika mahimong makatabang sa pag-ugmad sa pinulongan ug katilingbanong mga kahanas. Ang mga bata nga gihatagag ekstrang mga leksiyon sa musika napamatud-ang mas maayo sa pinulongan ug mas daling nakakat-on sa pagbasa kay niadtong wala hatagi. Kadtong duyog nga nagtugtog ug musika nagpasundayag usab ug mas maayong kooperasyon sa usag usa.
Bisan tuod ang utok gibahin sa duha ka parte, ang wala ug tuo, ang matag parte dunay hinungdanong papel. Pananglitan, ang tuong bahin sa katibuk-an motabang kanato sa pag-ila sa mga pagbati ug pagsabot sa mga awit. Bisan pa niana, ang duha ka bahin konektado sa usag usa. Sa dihang ang mga estudyante sa musika nagsugod sa ilang pagtuon, matod sa usa ka taho, ang pagpaminaw sa musika pangunang nagpalihok sa ilang tuo nga mga hemispera sa utok. Tulo ka tuig sa ulahi, human sa detalyadong paghisgot sa teoriya ug pagkomposo sa musika, ang ilang wala nga mga hemispera puliki sa pag-analisar kon unsay ilang nadungog. Busa, ang mental nga ehersisyo gikinahanglan aron sa pagpalihok sa tibuok utok, aron ang analitikanhon ug emosyonal nga mga parte malangkit.
“Nagkadaiyang Intelektuwal nga Pagkaon”
Daghang tawo ang nakakat-on sa mga doktrina sa relihiyon nga gituman sa ilang pamilya. Apan samtang nagsugod sila sa pagpangatarongan bahin sa mga pagtulon-an niini nga mga iglesya, ilang namatikdan ang mga panagsumpaki ug kakulang sa tinuod nga katuyoan. Nagpahinabo kini sa uban sa pagpangita sa usa ka sistema sa tinuohan nga nagtubag sa ilang mga pangutana ug naghatag kanila ug lig-ong paglaom alang sa umaabot.
“Ang akong kinabuhi may daghang kagul-anan ug mga suliran, sukad gayod sa sayong bahin sa akong pagkatin-edyer padayon,” misaysay si Jean. “Bisan tuod membro ako sa Iglesya sa Inglaterra, wala ako makakaplag ug direksiyon o kalinaw sa hunahuna. Daghang pagtulon-an sa iglesya naghasol kanako—pananglitan, ang impiyernong-kalayo ug ang kahimtang sa patay. Giingnan ako sa mga klerigo nga lagmit gisilotan ako sa Diyos.
“Niining yugtoa mihukom ako sa pagbiya sa Iglesya sa Inglaterra, ug sa ulahi naminyo ako sa usa ka lalaki nga walay relihiyon. Ang iyang kapintasan diha sa balay nakapaguol kanako.” Dayon mihukom si Jean sa paghikog. Apan sa wala pa niya mahimo kana, miampo siya sa kataposang higayon ngadto sa Diyos. Niana gayong yugtoa, dihay nanuktok sa iyang pultahan. Sa pag-abli niini, nakaplagan niya ang duha ka babaye nga mga Saksi ni Jehova. Naghisgot sila bahin sa kinabuhi nga dunay katuyoan ug naghatag kang Jean ug pipila ka literatura sa Bibliya sa pagtabang kaniya nga makakat-on ug dugang.
“Pagbiya nila,” nagpadayon si Jean, “misulod ako ug dihadiha misugod pagbasa sa libro nga ilang gibilin kanako. Morag ang usa ka salimbong gikuha gikan sa akong mga mata ug nakakita ako sa unang higayon. Sa sige nakog basa, labi pang nahimong tin-aw kanako nga kini mao ang kamatuoran.” Nakakaplag si Jean ug makapatagbaw nga pagkaon alang sa iyang kaisipan.
Ang basahon sa Bibliya sa Proverbio nagpasiugda sa bili sa salabotan ug diyosnong kaalam. Apan, aron kini maangkon, gikinahanglan ang personal nga paningkamot ug tinguha sa pagkat-on bahin sa Diyos. Ang Proverbio kapitulo 2 naghatag ug hagit: “Anak ko, kon dawaton mo ang akong mga pulong ug tigomon ang akong mga sugo diha kanimo, aron nga patalinghogan ang kaalam, nga ikiling nimo ang imong kasingkasing sa salabotan; kon, dugang pa, ikaw magasangpit sa panabot mismo ug magapatugbaw sa imong tingog alang sa salabotan mismo, kon ikaw padayong mangita niana ingon nga salapi, ug ikaw padayong magapangita niana ingon nga tinipigan nga bahandi, unya ikaw makasabot sa kahadlok kang Jehova, ug hikaplagan mo ang kahibalo sa Diyos. Kay si Jehova mismo mohatag ug kaalam; gikan sa iyang baba magagula ang kahibalo ug salabotan.”—Proverbio 2:1-6.
Bahin sa Bibliya, ang magtutudlo nga si William Lyon Phelps misulat: “Ang tanan nga dunay bug-os nga kahibalo sa Bibliya mahimong tinuod nga matawag ug edukado.” Kontaka ang mga Saksi ni Jehova sa inyong dapit o pagsulat sa kinadul-ang adres nga gilista sa panid 5. Sila malipay nga motabang kanimo sa pagkaplag kon sa unsang paagi ang Bibliya magtubag sa imong mga pangutana ug magtagana ug kasaligang tuboran sa dagayang pangpalihok sa utok. Gamita ang katakos sa paghunahuna sa imong utok sa pagsabot sa sumbanan sa kamatuoran nga gilatid sa Bibliya. Ang paggamit sa utok sa labing maayong paagi niining paagiha mahimong motultol sa imong walay-kataposang kalipay.