Pagpaniid sa Kalibotan

“Torre sa Babel”

Ang European Union (EU) dunay 11 ka opisyal nga mga pinulongan, ug 10 pa ang idugang tingali sa ulahi, nagtaho ang mantalaan sa Paris nga International Herald Tribune. Sa pagkakaron, ang European Commission, ang ehekutibong lawas sa EU, naggamit ug kapin sa upat ka pilo nga gidaghanon sa mga maghuhubad ug mga tigbadbad kon itandi sa hedkuwarter sa Hiniusang Kanasoran, nga duna lamay lima ka opisyal nga mga pinulongan. Bisan tuod ang mga paningkamot gihimo sa paghiusa sa Uropa ug sa pagpayano sa mga palakaw sa EU, ang kaatbang maoy nahitabo maylabot sa pinulongan. Ang matag membro nga nasod nagdepensa sa kaugalingong pinulongan niini. “Nagbuntaog ang usa ka Torre sa Babel,” mikomento ang mantalaan. Ang komisyon nag-atubang usab sa suliran sa “Eurospeak”—usa ka pinulongan nga iya lamang sa maong organisasyon nga puno sa teknikal nga mga pulong ug lisod sabtong mga termino. Sumala sa usa ka maghuhubad, usa ka suliran ang pag-awhag sa mga politiko nga sila mosultig klaro sa dihang “kasagaran ang tumong mao gayod ang pagkahimong dili-klaro.”

Mga Ginalam nga Hayop—Makaayo sa Imong Panglawas?

“Ang pagmahal sa ginalam nga mga hayop mahimong motabang sa usa ka tawo nga mamenosan ang iyang pagpakonsulta sa doktor,” matod sa The Toronto Star. Sulod sa miaging dekada, ang lainlaing mga pagtuon nagpakita nga “ang kaubang mga hayop gilangkit sa mas menos nga kapit-os, mas namenosan nga pagpakonsulta sa doktor ug bisan sa mas daghang nakapabiling-buhi human sa mga atake sa kasingkasing. Ang usa ka hayop mahimong motabang sa mga biktima sa estrok sa pagpalig-on sa lawas ug sa mga pasyente nga dunay sakit sa utok sa paghupay sa kabalaka.” Si Dr. Alan Beck, sa Purdue University School of Veterinary Medicine sa Indiana, T.B.A., nagtuo nga “ang mga hayop makaparelaks sa mga tawo. Sila maoy sentro sa pagtagad, sentro sa paghikap.” Ang maong mga epekto mahimong mahitabo bisan pag ang hayop dili ginalam sa maong pamilya, ug kini mitultol sa pag-uswag sa “inabagan-sa-hayop nga terapiya.” Ang ubang mga batid sa mental nga kahimsog sa ingon nagdasig sa mga pasyente nga dunay mga sakit sa utok sa paggugol ug panahon uban sa usa ka ginalam nga hayop, nga dunay positibong mga resulta.

Nagkadiyutay nga Tinubdan sa Tubig

“Karon menos sa katunga ang atong gidaghanon sa tubig matag tawo kay sa atong nabatonan 50 ka tuig kanhi,” nag-ingon ang The UNESCO Courier. Ug ang tibuok-yutang mga pondohanan gidahom nga magpadayon sa pagkunhod. Kining grabeng pagkubos nagsumbalik-silaw sa nagkadakong panginahanglan sa tab-ang nga tubig nga miresulta gumikan sa nag-usbaw nga populasyon, mga panginahanglan sa agrikultura, ug industriyalisasyon. Ang mga siyentipiko nga nagsurbi sa yuta sumala sa kanihit sa tubig nagngalan sa pipila ka dapit ingong “makatalagmanon.” Sumala sa Courier, nagpasabot kini nga ang mga pondohanan “lagmit dili makasustento sa populasyon kon dunay krisis sama sa huwaw.” Kini midugang: “Mga 50 ka tuig kanhi, walay nasod sa kalibotan nga nag-atubang ug makatalagmanong gidaghanon sa suplay sa tubig. Karon, mga 35 porsiyento sa populasyon ang nagkinabuhi ilalom niining mga kahimtanga.”

Nagpakaaron-ingnong Makililimos

Bisan tuod daghang makililimos ang tinuod nga kabos, usa ka taho sa The Week, usa ka magasin nga gipatik sa India, nagpakita nga ang uban nagpakaaron-ingnon lamang. Sa Indian nga estado sa Maharashtra, usa ka makililimos nga nagkratses miduol sa usa ka kotse nga mihunong pagpula sa suga sa trapiko. Ang drayber sa kotse wala manumbaling sa makililimos ug nagpadayon sa pagpakigsulti sa iyang trato. Busa gipakusgan sa makililimos ang iyang hangyo. Niana giablihan sa drayber ang iyang bentana ug gitulod siya, sa ingon nayabo ang mga sensilyo diha sa iyang sudlanan ug limos. Ang “piang” nga makililimos kalit lang nga naayo ug gisugdan pagbuak ang salamin sa atubangan sa kotse ginamit ang iyang kratses. “Usa ka grupo sa nagpakaaron-ingnong ‘buta,’ ‘pungkol’ ug ‘piang’ nga mga higala nga nagpakilimos sa kilid sa ubang mga sakyanan ngatanan mitabang kaniya,” nga nanglabayg mga bato, mga lipak, ug mga kratses ug sa kataposan nagguyod sa batan-ong lalaki gikan sa iyang kotse, matod sa The Week. Ang eksaktong pag-abot sa sakyanan sa polis nagpadali sa pagbiya sa mga makililimos.

Tibuok-Yuta nga Pag-abuso sa Bata

Ang World Health Organization (WHO), sa Geneva, Switzerland, nagbanabana nga 40 ka milyong bata sa tibuok kalibotan ang nag-antos gumikan sa pag-abuso. Sumala sa gitaho sa The New York Times, ang mga pagtuon sa 19 ka nasod bahin sa mga bata nga hangtod sa 14 anyos nagpakita nga 29 porsiyento sa mga batang lalaki ug 34 porsiyento sa mga batang babaye nga gitun-an maoy mga biktima sa seksuwal nga pag-abuso. Sa Tinipong Bansa lamang, matod sa WHO, mga duha ka milyong bata kada tuig ang nasamdan tungod sa pag-abuso.

Ang Diyutay ra Kaayong Trabaho Dili Makaayo sa Panglawas

Usa ka pagtuon sa 50,000 ka empleyado sa Alemanya nagpadayag nga kadtong mga tawo nga diyutay rag trabahoon nag-atubang ug mas dakong risgo sa ilang panglawas kay niadtong puliki. “Ang mga empleyado kansang trabaho nagbalikbalik ug kulang sa kagawasan napamatud-an nga masakiton nga labaw ug duha ka pilo kay sa mga tawo nga daghag trabaho,” nag-ingon ang mantalaang Augsburger Allgemeine. Walay laing kapit-os nga nalangkit sa trabaho ang dunay dakong epekto sa kasubsob ug gidugayon sa mga pagpalta gikan sa trabaho kay sa diyutay ra nga trabaho. Sumala sa taho, kadtong mga tawo kansang trabaho dili kaayo mahagiton kasagarang nag-antos sa “taas nga presyon, mga sakit sa tiyan ug tinai, ug mga sakit sa likod ug mga lutahan.”

Utok sa Langgam ug Pagkatulog

Usa ka taho sa Toronto Star nag-ingon nga ang mga siyentipiko dugay nang nakasabot nga ang pikas mata sa mga langgam mopasiplat kanunay panahon sa pagkatulog, nga maoy manalipod kanila gikan sa mga manunukob. Ang bag-ong mga kaplag nagpakita nga ang mga langgam makahukom kon pakatulgon ba ang tibuok utok o pamat-on ang katunga sa utok aron maoy momando sa mopasiplat nga mata. Ang panukiduki nga gihimo ginamit ang mga itik nga mallard nga nangatulog nga naglaray nakakaplag nga kadtong diha sa kataposan sa laray migugol sa un-tersiya sa ilang panahon sa pagkatulog nga ang katunga sa ilang utok nagmata. Ang utok niadtong anaa sa tungatunga sa laray nagmata ang katunga nga 12 porsiyento lamang sa panahon sa pagkatulog. Dayag nga “kon peligroso ang kahimtang, nan ang mga langgam mas subsob nga matulog ginamit ang katunga lamang sa ilang utok,” matod ni Propesor Niels Rattenborg sa Indiana State University.

Wala Gayoy mga Benepisyo

“Ang pagtabako dili makapaniwang sa mga tawo,” nagtaho ang University of California Berkeley Wellness Letter. “Daghang batan-ong mga babaye, ilabina, nagsugod pagtabako sa pagtuo nga motabang kini kanila sa pagpabiling niwang.” Apan usa ka pagtuon sa 4,000 ka hamtong tali sa edad nga 18 ug 30 nagpakita nga “sulod sa pito ka tuig, kasagaran ang pagdugang sa timbang (miaberids ug kapin sa usa ka libra kada tuig), nagtabako man ang mga tawo o wala.” Ang artikulo nanghinapos: “Ang pagkontrolar sa timbang dili usa ka benepisyo sa pagtabako. Walay mga benepisyo.”

Bisikleta Para sa mga “Hamster”

Usa ka kompaniya sa Hong Kong nga tigsuplay ug mga produkto para sa ginalam nga hayop nag-imbento sa “bisikleta sa ginalam nga hayop,” nagtaho ang magasing New Scientist. Ang atubangang ligid sa dulaan gihimo nga samag treadmill, ug sa dihang ang ginalam nga hayop modagan sa sulod sa ligid, ang bisikleta modagan. Apan, kon mahadlok ang tag-iya nga ang iyang ginalam nga hayop madisgrasya, mahimo niyang iduso ang usa ka plangka diha sa bisikleta nga mag-isa sa atubangang ligid. Busa, ang ginalam nga hayop makaehersisyo nga luwas nga dili mag-usab-usab ang posisyon.

Pagpamenos sa Sakit sa Likod sa Biyahedor

Alang sa dunay dukot nga sakit sa bukobuko, ang pagbiyahe mahimong lisod. Apan, ang The Toronto Star naghatag sa mosunod nga makatabang nga mga sugyot. Para sa paglakaw, “pagsul-ob ug angayan nga sapatos. Ang tag-as nga takon makapahiwi sa imong lawas, nga magpabug-at pag-ayo sa imong taludtod. . . . Kon nagsakay sa kotse, hunong matag karon ug unya aron motuyhad ug maglakawlakaw. . . . Pagbutang ug unlan nga mosangga sa imong likod” diha sa imong lingkoranan. Lain pa, usab-usaba ang imong posisyon samtang naglingkod. Ang Star nag-ingon nga mahupayan ang sakit sa pag-alsa ug mga karga tungod kay “mas dali na karon nga makakita ug mga maleta nga nagkalainlaig porma ug gidak-on nga mahimong guyoron inay kay alsahon. Seguroa nga ang imong maleta dunay gunitanan nga may igong gitas-on aron dili ka maglisod pagbutad; dili makabenepisyo ug dako ang imong likod kon likayan lamang nimo ang pag-alsa apan kinahanglan kang motikuko tungod kay mubo ang gunitanan.”

Pagpahungaw sa Kasuko

Ang gitawag nga catharsis, “pagpahungaw sa kasuko diha sa walay kinabuhing mga butang—pagsuntok sa unlan o pagsukmag sa punching bag, pananglitan—mopasamot inay mohupay sa agresibong panggawi,” nagtaho ang National Post sa Canada. Si Dr. Brad J. Bushman, kaubang propesor sa sikolohiya sa Iowa State University, nag-ingon: “Ang catharsis gipaluyohan pag-ayo sa popular nga palaumagian sa balita kay sa panukiduki sa literatura.” Ang mga tigdukiduki nakakaplag usab, matod sa Post, nga “ang mga libro ug mga artikulo nga nagrekomendar sa ‘catharsis’ ingong maayong paagi sa pagdumala sa kasuko sa pagkatinuod mahimong mopasamot sa pagkaagresibo pinaagi sa pagtugot sa mga tawo nga mawad-an sa ilang pagpugong-sa-kaugalingon.”