Mga Batan-on Nangutana . . .

Sa Unsang Paagi Ako Mahimong Mas Mahigalaon?

“Dili gayod ako estoryador kaayo. Akong gibati nga kon mosulti ko, likayan unya ako. Ang akong inahan maulawon kaayo, ug tingali mao kana kon nganong maulawon usab ako.”—Artie.

IKAW ba nangandoy usahay nga unta dili ka kaayo maulawon—ug medyo mas bibo ug mahigalaon? Sumala sa gihisgotan sa among naunang artikulo niining seryeha, ang pagkamaulawon maoy usa ka komon nga taras.a Busa wala ka gayoy diperensiya kon ikaw may pagkahilomon, seryoso, o maulawon. Apan ang sobrang pagkamaulawon maoy usa gayod ka problema. Sa labing menos, kini makabalda kanimo sa pagtagamtam ug mga panaghigala. Ug makapalisod usab kini kanimo sa pagbatig pagkakomportable o paglihok ug maayo diha sa sosyal nga mga kahimtang.

Bisan ang mga hamtong sagad nga makigbisog sa pagkamaulawon. Si Barryb usa ka ansiyano diha sa Kristohanong kongregasyon. Apan mokiling siya sa paghilom kon anaa sa grupo. Siya miadmitir: “Wala ko batia nga duna koy katakos sa pagsultig bisan unsa nga makahuloganon.” Ang iyang asawa, si Diane, adunay susamang problema. Ang iyang solusyon? Siya miingon: “Gusto kong makauban ang mga tawong mahigalaon tungod kay akong gibati nga sila makakontrolar sa kabildohay.” Unsa ang pipila ka paagi aron ikaw mahimong mas mahigalaon?

Ayaw nag Pakamenosa ang Imong Kaugalingon

Una, kinahanglan tingali nimong susihon pag-usab ang imong panglantaw sa imong kaugalingon. Kanunay ba nimong pakamenoson ang imong kaugalingon, nga sultihan ang imong kaugalingon nga ang uban dili moangay nimo o nga ikaw walay bisan unsang mapuslanong butang nga ikasulti? Ang pagbaton ug negatibong mga pagbati bahin sa imong kaugalingon makabalda lamang kanimo sa pagkahimong mahigalaon. Kon buot sabton, si Jesus nag-ingon: “Higugmaon mo gayod ang imong silingan ingon sa imong kaugalingon”—dili inay sa imong kaugalingon! (Mateo 19:19) Busa maayo ug husto ang paghigugma sa imong kaugalingon taman sa usa ka makataronganong sukod. Makahatag kini kanimog kompiyansa nga imong gikinahanglan aron makaduol sa uban.

Kon ikaw nag-antos gumikan sa ubos nga pagtamod-sa-kaugalingon, mahimong makatabang kanimo ang pagbasa sa kapitulo 12, “Nganong Dili Ako Makaangay sa Akong Kaugalingon?,” diha sa librong Mga Pangutanang Gisukna sa mga Batan-on—Mga Tubag nga Mosaler.c Kana nga impormasyon mahimong makatabang kanimo sa pagkakita nga ikaw daghag ikatanyag ingong tawo. Gani, ang kamatuoran nga ikaw usa ka Kristohanon nagpasundayag nga ang Diyos may nakitang bililhon diha kanimo! Kon buot sabton, si Jesus nag-ingon: “Walay tawo nga makaari kanako gawas kon ang Amahan, kinsa nagpadala kanako, magkabig kaniya.”—Juan 6:44.

Pagpakitag Interes sa Uban

Ang Proverbio 18:1 nagpasidaan: “Ang usa nga nagalain sa iyang kaugalingon nagapangita sa iyang kaugalingong hakog nga tinguha.” Oo, kon ikaw maglain sa imong kaugalingon, malagmit imong isentro ang sobrang pagtagad diha sa imong kaugalingon. Ang Filipos 2:4 nagdasig kanato sa ‘pagtan-aw, dili sa personal nga kaayohan nianang mga butang labot sa atong kaugalingon lamang, apan usab sa personal nga kaayohan nianang ila sa uban.’ Kon imong isentro ang imong pagtagad sa intereses ug panginahanglan sa uban, dili ka kaayo mamatngonon-sa-kaugalingon. Ug kon mas dako ang imong kahingawa sa uban, mas dako ang purohan nga mapalihok ka sa pag-una sa paghimog paagi aron masinati sila.

Pananglitan, tagda si Lydia, usa ka babayeng nailhan ingong simbolo sa pagkamahigalaon ug pagkamaabiabihon. Ang Bibliya nagtug-an kanato nga human niya madungog ang mga pulong ni apostol Pablo ug nagpabawtismo, iyang gihangyo si Pablo ug ang iyang mga kauban: “Kon inyo akong nahukman nga matinuohon kang Jehova, sulod sa akong balay ug estar.” (Buhat 16:11-15) Bisan tuod usa ka bag-ong magtutuo, si Lydia ang unang mihimog paagi aron masinati kining mga igsoona—ug walay duhaduha siya nakadawat ug daghang panalangin tungod niini. Human si Pablo ug Silas mapagawas sa bilanggoan, diin sila miadto? Makaiikag, sila mibalik sa balay ni Lydia!—Buhat 16:35-40.

Sa susama, imong makaplagan nga ang kadaghanang tawo mosanong sa interes nga imong ipakita kanila. Unsaon nimo pagsugod sa paghimo niana? Aniay pipila ka sugyot nga makatabang.

● Pagsugod sa ginagmayng paagi. Ang pagkahimong mahigalaon wala magpasabot sa pagkahimong sobra ka bibo o usa ka puliking inila sa katilingban. Paningkamot sa pagpakig-estorya sa mga tawo, sa tinagsatagsa. Makahimo kag tumong sa pagsugod ug kabildohay uban sa labing menos usa ka tawo matag higayon nga ikaw motambong ug Kristohanong tigom. Sulayi sa pagpahiyom. Bansaya ang pagtan-aw sa mata.

● Buntoga ang mga hagit sa pagsugod sa kabildohay. ‘Sa unsang paagi?’ tingali mangutana ka. Aw, kon duna ka gayoy interes sa uban, kasagarang dili malisod nga makakaplag ug mga topiko nga kahisgotan. Usa ka batan-on sa Espanya nga ginganlag Jorge miingon: “Akong namatikdan nga ang yanong pagpangutana sa uban kon komosta sila o pagpangutana kanila bahin sa ilang trabaho makatabang kanimo nga mas masinati sila.” Usa ka batan-ong ginganlag Fred misugyot: “Kon dili ka mahibalo kon unsay isulti, sugdi lang pagpangutana ang mga tawo.” Siyempre, dili nimo gusto nga ang mga tawo mobati nga sila gisukitsukit. Kon ang usa ka tawo daw dili gustong motubag ug mga pangutana, sulay sa pagpaambit ug pipila ka impormasyon bahin sa imong kaugalingon.

Si Mary, nga ginikanan sa usa ka tin-edyer, miingon: “Akong nakaplagan nga ang kinamaayohang paagi sa pagpabati sa mga tawo nga komportable mao nga paestoryahon sila bahin sa ilang kaugalingon.” Ang batan-ong si Kate midugang: “Makatabang ang pagdayeg sa mga tawo sa ilang sinina o sa uban pang butang. Imo silang gipabati nga sila maangayan.” Siyempre, magmasinsero, ug likayi ang way-pulos nga pag-ulog-ulog. (1 Tesalonica 2:5) Ang mga tawo kasagarang mosanong sa sinserong mga pulong nga maluloton ug kahimut-anan.—Proverbio 16:24.

● Mahimong maayong tigpaminaw. “Magmaabtik sa pagpaminaw, magmahinay sa pagsulti,” nag-ingon ang Bibliya. (Santiago 1:19) Kon buot sabton, ang kabildohay maoy usa ka pagbayloay—dili iya lang sa usa ka tawo ang tanang sulti. Busa kon ikaw may pagkamaulawon sa pagpakig-estorya, kini mahimong mapuslanon hinuon kanimo! Pabilhan sa mga tawo ang maayong mga tigpaminaw.

● Apil sa panag-estorya. Kay bug-os nga nakakat-on sa arte sa tinagsang kabildohay, pag-uswag ngadto sa pagpakig-estorya diha sa mga grupo. Sa gihapon, ang Kristohanong mga panagkatigom maoy labing maayong dapit sa pagbaton niining maong katakos. Usahay ang kinasayonang paagi nga malangkit sa kabildohay mao ang pag-apil sa nagkamulo nang panag-estoryahay. Siyempre, ang panabot ug maayong pamatasan hinungdanon dinhi. Ayawg sagbat diha sa tataw nga usa ka pribadong panaghisgot. Apan sa dihang klaro nga ang usa ka grupo nag-estorya-estorya lamang, sulayi nga mahimong bahin niini. Magmataktikanhon; ayawg salga ug sulay sa pagkontrolar sa panag-estorya. Sulayi sa pagpaminaw sa makadiyot. Samtang ikaw nagkaanam ka komportable, tingali makiling ka sa pagsultig ginagmay.

● Ayaw pagdahom ug kahingpitan sa imong kaugalingon. Usahay ang mga batan-on mabalaka pag-ayo nga masayop sa pagsulti. Usa ka batan-ong babaye sa Italya nga ginganlag Elisa nahinumdom: “Kanunay kong mahadlok nga kon duna koy isulti, masayop ang akong pagkasulti niini.” Apan, ang Bibliya nagpahinumdom kanato nga kitang tanan dili hingpit, busa ang hingpit nga sinultian dili gayod posible alang kanato. (Roma 3:23; itandi ang Santiago 3:2.) Matod ni Elisa: “Ako nakaamgo nga sila akong mga higala. Busa makasabot sila kon masayop ako sa pagsulti.”

● Hupti ang imong katakos sa pagkatawa. Tinuod, ang di-tinuyo nga pagsultig dili-angayang butang maoy makauulaw. Apan sumala sa giingon ni Fred, “kon morelaks ka lang ug mokatawa sa imong kaugalingon, sa dili madugay molabay ra ang maong yugto. Imo rang gipadako ang gamayng problema kon tugotan nimo ang imong kaugalingon nga maguol, mahigawad, o mabalaka.”

● Magmapailobon. Sabta nga dili tanan ang mosanong dihadiha. Ang bakikaw nga paghunong sa kabildohay wala magpasabot nga ang tawo wala moangay kanimo o nga moundang ka na sa paningkamot nga makig-estorya. Usahay ang mga tawo nalinga lamang—o maulawon sama nimo. Sa ingon nianang mga kahimtang, makatabang tingali ang paghatag ug panahon sa maong tawo nga makomportable kanimo.

● Sulayi nga makig-estorya sa mga hingkod. Usahay, ang mga hingkod, ilabina ang hamtong nga mga Kristohanon, may pagkamabination sa mga batan-on nga nakigbisog sa pagkamaulawon. Busa ayawg kahadlok nga mosulay sa pagsugod ug kabildohay uban sa mas edarang tawo. Matod ni Kate: “Makarelaks ko kon kauban sa mga hingkod tungod kay nahibalo ko nga ang mga hingkod dili maghukom kanako, magtamay kanako, maglisodlisod kanako nga tingali himoon sa mga batan-on nga sama nakog edad.”

Gipalihok sa Gugma

Bisan tuod kini nga mga sugyot makatabang, walay sayon nga paagi sa pagbuntog sa pagkamaulawon. Sa ngadtongadto, dili kini usa ka butang maylabot sa pagpadapat ug usa ka binatid nga metodo o paagi. Ang yawi sa pagbuntog sa pagkamaulawon mao ang ‘paghigugma sa imong silingan sama sa imong kaugalingon.’ (Santiago 2:8) Oo, tun-ing mahingawa sa ubang tawo—ilabina sa imong Kristohanong mga igsoong lalaki ug babaye. (Galacia 6:10) Kon ikaw may tim-os nga gugma diha sa imong kasingkasing, imong mabuntog ang kahadlok ug pagkaway-kompiyansa sa pagpakigkomunikar sa uban. Sama sa giingon ni Jesus, “gikan sa kadagaya sa kasingkasing ang baba mosulti.”—Mateo 12:34.

Si Barry, nga gihisgotan sa sinugdanan, nag-ingon: “Kon dugang nga masinati ko ang ubang tawo, mas sayon alang kanako nga makig-estorya kanila.” Sa laing pagkasulti, kon dugang kang magbansay nga mahimong mahigalaon, mas mahimo kining sayon kanimo. Ug samtang ikaw makabaton ug bag-ong mga higala ug mobati nga dugang gidawat sa uban, walay duhaduha nga mobati ka nga ang mga resulta takos gayod sa paningkamot!

[Mga footnote]

[Hulagway sa panid 13]

Pag-una sa paghimog paagi ug pag-apil sa mga kabildohay!