Gidisenyo ba Kini?
Ang Imong Panglami
◼ Tilawi ang imong paboritong pagkaon, ug imo dayong mailhan ang lami niini. Apan nganong mahibalo ka man sa lami niini?
Hunahunaa: Diha sa imong dila ug sa ubang bahin sa imong baba ug tutonlan, anaay mga grupo sa mga selula nga gitawag ug mga taste bud o panglami. Daghan niini anaa sa papillae sa ibabawng bahin sa dila. Ang matag taste bud adunay ginatos ka selula nga makailag lami, ug ang matag selula makailag usa sa upat ka matang sa lami sama sa aslom, parat, tam-is, ug pait. Apan ang mobatig halang dili ang mga selula sa panglami, kondili ang mga selula nga mobatig sakit. Bisan unsa pay kahimtang, ang mga selula sa panglami konektado sa mga ugat sa utok. Kon matandog kini sa mga kemikal diha sa pagkaon, ipasa dayon niini ang impormasyon ngadto sa ubos nga bahin sa utok.
Apan dili lamang baba ang makailag lami. Nalangkit usab ang lima ka libong selula sa imong ilong nga makailag mga 10,000 ka matang sa baho. Gibanabana nga mga 75 porsiyento sa lami nga atong matilawan maoy tungod sa atong nasimhot.
Ang mga siyentipiko nakahimog artipisyal nga makina nga naggamit ug kemikal aron sa pag-ilag baho. Apan ang neurophysiologist (espesyalista sa pag-obra sa utok) nga si John Kauer, nga gikutlo diha sa Research/Penn State, miingon: “Talagsaon kaayo ang pagkadisenyo ug pagkakomplikado sa tinuod [nga ilong], ug dili gayod kini ikatandi sa bisan unsang artipisyal nga makina.”
Kitang tanan mouyon nga ang atong panglami makapagana pa gayod sa atong pagkaon. Apan ang mga tigdukiduki nalibog pa gihapon kon nganong ang mga tawo mas ganahan sa usa ka matang sa lami kay sa lain. “Daghan nag nahibaloan ang mga siyentipiko bahin sa lawas sa tawo,” nag-ingon ang Science Daily, “apan wala pa nila masabti ang tanan kon nganong kita makailag lami ug baho.”
Unsay imong hunahuna? Mitungha ba lamag iya ang imong panglami? O kini ba gidisenyo?
[Diagram/Hulagway sa panid 26]
(Alang sa aktuwal nga pagkahan-ay, tan-awa ang publikasyon)
Usa ka bahin sa dila
[Diagram]
Papillae
[Credit Line]
© Dr. John D. Cunningham/Visuals Unlimited